Organizacja stanowiska pracy

Organizacja stanowiska pracy - to dostosowanie stanowiska pracy do wykonywanej pracy oraz do pracownika w celu zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, odpowiedniego standardu wykonywanej pracy i zmniejszenia lub wyeliminowania zagrożenia wypadku.

Ergonomia na stanowisku pracy

Stanowiska pracy powinny cechować się ergonomią, czyli dostosowaniem wyposażenia stanowiska pracy, m.in. maszyn, urządzeń, mebli, do predyspozycji fizycznych i psychicznych pracownika. Ergonomia ma na celu: zapewnienie pracownikowi nieuciążliwych warunków pracy, poprawę wydajności i efektywności pracy oraz zmniejszenie ryzyka wypadku przy pracy. Jak podaje E. Franus: "Ergonomia jest kompleksową nauką empiryczną, ukierunkowaną na wieloaspektowe poznanie układu człowiek-technika i opracowanie zbioru twierdzeń dyrektywnych stanowiących naukową podstawę dla obustronnego dostosowania członów układu i dla permanentnej regulacji wzajemnych relacji między członkami układu, zgodnie z rozwojowymi oczekiwaniami człowieka jako użytkownika wytworu oraz z wymogami technicznymi umożliwiającymi niezawodne funkcjonowanie układu" (E. Franus 1992, s. 111).

Stanowisko pracy

Według Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy organizacja stanowisk pracy powinna być następująca: "Stanowiska pracy powinny być urządzone stosownie do rodzaju wykonywanych na nich czynności oraz psychofizycznych właściwości pracowników, przy czym wymiary wolnej (nie zajętej przez urządzenia) powierzchni stanowiska pracy powinny zapewnić pracownikom swobodę ruchu wystarczającą do wykonywania pracy w sposób bezpieczny, z uwzględnieniem wymagań ergonomii" (1997, § 45.).

Służba BHP

Na podstawie przepisów Kodeksu Pracy pracodawca, który zatrudnia powyżej 100 pracowników, jest zobowiązany do stworzenia nazwanej przez ustawodawcę "służby bezpieczeństwa i higieny pracy" (1974, Art. 237. § 1). Powszechnie używane określenie to "dział BHP", a pracownika tego działu nazywa się "specjalistą do spraw BHP" lub potocznie "behapowcem". Pracodawca może sam wykonywać zadania służby BHP lub zlecić to firmie zewnętrznej według określonych przepisów Ustawy Kodeks Pracy (1974, Art. 237. § 2).

Podstawowe zadania służby bezpieczeństwa i higieny pracy:

• kontrola warunków pracy
• kontrola przestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
• przeprowadzanie szkoleń pracowników

Czynniki uciążliwe występujące na stanowiskach pracy

Czynniki uciążliwe, które mogą wystąpić na różnego rodzaju stanowiskach pracy to:

• hałas
• stres
• niewłaściwe oświetlenie
• obciążenia mięśniowo-szkieletowe
• szkodliwe substancje chemiczne
• temperatura i wilgotność na stanowisku pracy
• wibracje
• promieniowanie
• zapachy
• pyły
• nieergonomiczne wyposażenie stanowiska, np. meble
• zbyt mała wolna powierzchnia dla pracownika na stanowisku pracy

Szczególne warunki pracy

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze określa zawody i prace wykonywane w warunkach szczególnych, potocznie zwanych "szkodliwymi".

Powyższe rozporządzenie wyszczególnia zawody w takich branżach jak:

• Górnictwo
• Energetyka
• Hutnictwo i przemysł metalowy
• Przemysł chemiczny
• Budownictwo i przemysł materiałów budowlanych
• Leśnictwo, przemysł drzewny i papierniczy
• Przemysł lekki
• Transport i łączność
• Gospodarka komunalna
• Rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy
• Przemysł poligraficzny
• Służba zdrowia i opieka społeczna
• Przemysł szklarski
• Inne

Czynniki wpływające na organizację stanowiska pracy

Czynniki uciążliwe na stanowisku pracy

Hałas jest jednym z najbardziej uciążliwych czynników występujących na stanowiskach pracy. Wysoki poziom hałasu może powodować uszkodzenia słuchu, problemy ze skupieniem uwagi i prowadzić do ogólnego zmęczenia organizmu. Dlatego ważne jest, aby pracodawcy zapewniający odpowiednie zabezpieczenia, takie jak izolacja akustyczna pomieszczeń, stosowanie ochronników słuchu i ograniczanie źródeł hałasu.

Stres jest powszechnym czynnikiem występującym na stanowiskach pracy. Nadmierny stres może prowadzić do pogorszenia zdrowia fizycznego i psychicznego pracowników. Ważne jest, aby pracodawcy tworzyli odpowiednie warunki pracy, które minimalizują ryzyko stresu, takie jak jasno określone zadania, odpowiednie wsparcie i możliwość rozwoju zawodowego.

Niewłaściwe oświetlenie może negatywnie wpływać zarówno na wzrok, jak i na ogólne samopoczucie pracowników. Zbyt słabe oświetlenie może powodować zmęczenie wzroku, pogorszenie koncentracji i spowolnienie tempa pracy. Natomiast nadmierna jasność może prowadzić do odblasków i przyczyniać się do powstawania bólów głowy. Dlatego ważne jest, aby pracodawcy zapewniają odpowiednie oświetlenie dostosowane do rodzaju wykonywanej pracy.

Praca wymagająca długotrwałego pozostawania w jednej pozycji, powtarzające się ruchy lub podnoszenie ciężkich przedmiotów może prowadzić do wystąpienia obciążeń mięśniowo-szkieletowych. Powtarzające się ruchy mogą prowadzić do przeciążeń, a długotrwała praca w jednej pozycji może prowadzić do powstawania bólów kręgosłupa i innych dolegliwości. Pracodawcy powinni zapewniać odpowiednie szkolenia dotyczące prawidłowych technik pracy i organizować regularne przerwy w celu zmniejszenia ryzyka powstawania takich schorzeń.

W niektórych zawodach istnieje ryzyko kontaktu z szkodliwymi substancjami chemicznymi. Mogą one powodować podrażnienia skóry, układu oddechowego i innych narządów. Pracodawcy powinni zapewniać odpowiednie środki ochrony osobistej, takie jak rękawice, maski czy okulary ochronne, oraz odpowiednie szkolenia dotyczące bezpiecznego obchodzenia się ze szkodliwymi substancjami.

Niezależnie od tego, czy stanowisko pracy jest zbyt zimne czy zbyt gorące, nieodpowiednia temperatura może negatywnie wpływać na zdrowie i komfort pracowników. Pracodawcy powinni zapewniać odpowiednie warunki klimatyczne, takie jak odpowiednie ogrzewanie lub klimatyzację, aby zapewnić optymalną temperaturę i wilgotność.

Praca na stanowiskach generujących wibracje może prowadzić do uszkodzenia narządów wewnętrznych, zaburzeń krążenia i innych problemów zdrowotnych. Pracodawcy powinni stosować odpowiednie zabezpieczenia, takie jak amortyzujące podłoża czy specjalne urządzenia zabezpieczające przed wibracjami.

Praca w miejscach wystawionych na promieniowanie może prowadzić do uszkodzenia tkanek, zmian genetycznych lub nawet raka. Pracodawcy powinni zapewniać odpowiednie zabezpieczenia, takie jak odpowiedni sprzęt ochronny czy ograniczenie czasu ekspozycji na promieniowanie.

W niektórych zawodach występuje ryzyko działania na organizm pracowników szkodliwych zapachów, pyłów czy innych czynników środowiskowych. Mogą one powodować podrażnienia dróg oddechowych, alergie, astmę czy inne schorzenia. Pracodawcy powinni zapewniać odpowiednie środki ochrony osobistej oraz odpowiednie wentylację, aby minimalizować ryzyko wystąpienia takich problemów zdrowotnych.

Nieergonomiczne wyposażenie stanowiska pracy może prowadzić do powstawania różnego rodzaju dolegliwości, takich jak bóle kręgosłupa, nadgarstków czy innych schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego. Pracodawcy powinni zapewniać odpowiednie wyposażenie, takie jak ergonomiczne krzesła, biurka czy klawiatury, aby minimalizować ryzyko powstawania takich schorzeń.

Brak wolnej powierzchni na stanowisku pracy może prowadzić do ograniczenia ruchu pracownika, co może wpływać negatywnie na zdrowie i samopoczucie. Pracodawcy powinni zapewniać odpowiednią przestrzeń roboczą, tak aby pracownik miał możliwość swobodnego poruszania się i wykonywania swoich obowiązków.

Zawody wykonywane w warunkach szczególnych

Niektóre zawody wymagają pracy w warunkach szczególnych, które mogą wpływać na organizację stanowiska pracy. Przykłady takich zawodów to pracownicy medyczni, strażacy, pracownicy ochrony środowiska czy pracownicy w zakładach chemicznych. W tych zawodach ważne jest, aby pracodawcy zapewniali odpowiednie zabezpieczenia i procedury bezpieczeństwa, aby minimalizować ryzyko wystąpienia wypadków i zagrożeń dla zdrowia pracowników.

Aspekt psychologiczny organizacji stanowiska pracy

Zapewnienie odpowiednich narzędzi i zasobów do zarządzania czasem i zadaniami

Aby pracownicy mogli skutecznie zarządzać swoim czasem i zadaniami, ważne jest zapewnienie im odpowiednich narzędzi i zasobów. Jednym ze sposobów, które można zastosować, jest wykorzystanie aplikacji do zarządzania projektami. Dzięki nim pracownicy mogą łatwo monitorować postęp w realizacji zadań, ustalać priorytety i efektywnie zarządzać swoim czasem. Takie narzędzia umożliwiają również łatwą komunikację i współpracę w zespołach.

Dodatkowo, korzystanie z kalendarzy elektronicznych, notatników i listów kontrolnych może znacznie ułatwić organizację pracy. Dzięki nim pracownicy mogą planować i śledzić swoje zadania, ustalać terminy i przypomnienia, co pozwala uniknąć chaosu i zapomnienia istotnych zadań.

Odpowiednie przerwy i czas na relaks

Pracownicy, którzy nie mają odpowiednich przerw i czasu na relaks, mogą doświadczać stresu i wypalenia zawodowego. Dlatego ważne jest zapewnienie im odpowiednich przerw w ciągu dnia. Krótkie przerwy na świeżym powietrzu lub chwila odpoczynku od pracy mogą pomóc w zresetowaniu umysłu i zwiększeniu produktywności.

Ponadto, zapewnienie odpowiednich miejsc do odpoczynku jest równie istotne. Pracownicy powinni mieć dostęp do przyjaznych i komfortowych przestrzeni, gdzie mogą zrelaksować się i naładować energię. Mogą to być strefy wypoczynku, kawiarnie lub nawet specjalnie zaprojektowane miejsca do medytacji. Ważne jest, aby pracownicy mieli możliwość oderwania się od codziennych obowiązków i zregenerowania sił.

Wsparcie psychologiczne dla pracowników

Wsparcie psychologiczne dla pracowników ma kluczowe znaczenie dla ich samopoczucia i efektywności. Jednym z rozwiązań jest organizowanie szkoleń z zakresu radzenia sobie ze stresem i konfliktami. Takie szkolenia mogą pomóc pracownikom w radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami i rozwiązywaniu problemów w sposób konstruktywny. Dodatkowo, szkolenia te mogą zwiększyć świadomość pracowników na temat ich własnych potrzeb i ograniczeń, co przyczyni się do zwiększenia efektywności pracy.

Tworzenie dobrej atmosfery pracy i komunikacji w zespole również wpływa na psychologiczne samopoczucie pracowników. Ważne jest, aby pracownicy czuli się docenieni i szanowani, a także mieli możliwość swobodnej wymiany myśli i pomysłów. Dobre relacje między pracownikami i otwarta komunikacja tworzą atmosferę współpracy i wzajemnego wsparcia, co przekłada się na lepszą efektywność pracy.

Organizacja stanowiska pracy — artykuły polecane

Szkolenie BHP — Bezpieczeństwo i higiena pracy — Prace szczególnie niebezpieczne — Komfort pracy — Zarządzanie bezpieczeństwem pracy — Wypadek — Warunki pracy — Stanowisko pracy — Badania do pracy

Bibliografia

• Franus E. (1992), Struktura i ogólna metodologia nauki ergonomii, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Dz.U. 1997 nr 129 poz. 844
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Dz.U. 1983 nr 8 poz. 43
• Stabryła A. (red.) (2012), Podstawy organizacji i zarządzania. Podejście i koncepcje badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141

Autor: Katarzyna Motowidło