Negocjacje wielostronne - strategie: Różnice pomiędzy wersjami
(LinkTitles.) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
Biorąc pod uwagę definicję i cechy [[negocjacje wielostronne|negocjacji wielostronnych]], proponuje się przyjęcie trzech zasadniczych kryteriów typologii [[strategia|strategii]] prowadzenia tego rodzaju [[negocjacje|negocjacji]]. Możliwości (stany) konkretyzujące te kryteria pozwalają na wyodrębnienie sześciu tzw. strategii bazowych (podstawowych) - zob. Tabela 1. | |||
Biorąc pod uwagę definicję i cechy [[negocjacje wielostronne|negocjacji wielostronnych]], proponuje się przyjęcie trzech zasadniczych kryteriów typologii [[strategia|strategii]] prowadzenia tego rodzaju [[negocjacje|negocjacji]]. Możliwości (stany) konkretyzujące te kryteria pozwalają na wyodrębnienie sześciu tzw. strategii bazowych (podstawowych) - zob. Tabela 1. | |||
Wyróżnienie tych strategii (w trzech układach jednowymiarowych) nie jest wystarczające z punktu widzenia specyfiki rozważanych negocjacji, tzn. strategie bazowe nie są użytecznymi narzędzi ich prowadzenia. Niezbędne jest zatem łączne uwzględnienie powyższych kryteriów (wymiarów), umożliwiające wyodrębnienie ośmiu jakościowo odmiennych, możliwych do praktycznego zastosowania strategii negocjacji wielostronnych (w układzie trójwymiarowym), tzn. strategii wynikowych - zob. Tabela 2. | Wyróżnienie tych strategii (w trzech układach jednowymiarowych) nie jest wystarczające z punktu widzenia specyfiki rozważanych negocjacji, tzn. strategie bazowe nie są użytecznymi narzędzi ich prowadzenia. Niezbędne jest zatem łączne uwzględnienie powyższych kryteriów (wymiarów), umożliwiające wyodrębnienie ośmiu jakościowo odmiennych, możliwych do praktycznego zastosowania strategii negocjacji wielostronnych (w układzie trójwymiarowym), tzn. strategii wynikowych - zob. Tabela 2. | ||
Linia 24: | Linia 8: | ||
| Typy strategii bazowych | | Typy strategii bazowych | ||
|- | |- | ||
| rowspan=2 | Sposób postrzegania sytuacji negocjacyjnej ([[cel]]ów i interesów stron, ich wzajemnych relacji oraz kontekstu negocjacji) <ref>Są to dwie podstawowe strategie prowadzenia negocjacji (dwustronnych), oparte na klasycznej koncepcji R.E. Waltona i R.B. McKersie'ego [1965], często opisywane w literaturze - zob. np | | rowspan=2 | Sposób postrzegania sytuacji negocjacyjnej ([[cel]]ów i interesów stron, ich wzajemnych relacji oraz kontekstu negocjacji) <ref>Są to dwie podstawowe strategie prowadzenia negocjacji (dwustronnych), oparte na klasycznej koncepcji R.E. Waltona i R.B. McKersie'ego [1965], często opisywane w literaturze - zob. np [R.J. Lewicki i inni 2005, s. 89 i dalsze], [J. Kamiński 2003, s. 49 i dalsze] i [[[Negocjacje]] 2003, s. 18-28].</ref> | ||
| Integratywna (współdziałania, kooperacji, targowanie oparte o interesy) - ukierunkowana na wspólne (zgodne) [[cele]], | poszukiwanie porozumienia, pozyskiwanie zwolenników (sojuszników). | | Integratywna (współdziałania, kooperacji, targowanie oparte o interesy) - ukierunkowana na wspólne (zgodne) [[cele]], | poszukiwanie porozumienia, pozyskiwanie zwolenników (sojuszników). | ||
|- | |- | ||
| Dystrybutywna (współzawodnictwa, walki, targowanie pozycyjne) - zorientowana na rozbieżne (konfliktowe) [[cele]], tworzenie podziałów, zwalczanie oponentów (przeciwników). | | Dystrybutywna (współzawodnictwa, walki, targowanie pozycyjne) - zorientowana na rozbieżne (konfliktowe) [[cele]], tworzenie podziałów, zwalczanie oponentów (przeciwników). | ||
|- | |- | ||
| rowspan=2 | Siła ([[pozycja]]) przetargowa - wyznaczająca realne możliwości negocjatora | | rowspan=2 | Siła ([[pozycja]]) przetargowa - wyznaczająca realne możliwości negocjatora | ||
w zakresie kontrolowania przebiegu negocjacji i wpływania na innych ich uczestników <ref>Jest to [[interpretacja]] siły przetargowej jako kategorii relatywnej (relacyjnej), a nie absolutnej - trudnej do zastosowania w opisie i analizie sytuacji negocjacyjnej, tym bardziej w negocjacjach wielostronnych - por. np | w zakresie kontrolowania przebiegu negocjacji i wpływania na innych ich uczestników <ref>Jest to [[interpretacja]] siły przetargowej jako kategorii relatywnej (relacyjnej), a nie absolutnej - trudnej do zastosowania w opisie i analizie sytuacji negocjacyjnej, tym bardziej w negocjacjach wielostronnych - por. np [R.J. Lewicki 2005, s. 214] i [R. Rządca 2003, s. 73].</ref> | ||
<google>n</google> | |||
| Supremacji (zwierzchnictwa) - duże możliwości działania, realizacji własnych [[cel]]ów (wspólnych, lub konfliktowych w stosunku do innych), pełnienia wiodącej roli - wykazania inicjatywy i zaangażowania w prowadzenie negocjacji. | | Supremacji (zwierzchnictwa) - duże możliwości działania, realizacji własnych [[cel]]ów (wspólnych, lub konfliktowych w stosunku do innych), pełnienia wiodącej roli - wykazania inicjatywy i zaangażowania w prowadzenie negocjacji. | ||
|- | |- | ||
| Deprymacji (podporządkowania) - ograniczone możliwości działania dla realizacji [[klasyfikacja celów i funkcji|celów]], poszukiwanie sposobów ich poszerzenia, lub ograniczanie się do artykułowania (deklaracji) potrzeb, chęci lub odmawiania współpracy, wyrażania opinii. | | Deprymacji (podporządkowania) - ograniczone możliwości działania dla realizacji [[klasyfikacja celów i funkcji|celów]], poszukiwanie sposobów ich poszerzenia, lub ograniczanie się do artykułowania (deklaracji) potrzeb, chęci lub odmawiania współpracy, wyrażania opinii. | ||
|- | |- | ||
| rowspan=2 | Rodzaj działania (sposób postępowania) w relacji do pozostałych uczestników negocjacji | | rowspan=2 | Rodzaj działania (sposób postępowania) w relacji do pozostałych uczestników negocjacji | ||
| Indywidualistyczna - dominuje [[działanie]] w pojedynkę (na własną rękę), pośrednio wpływające na [[zespół]] uczestników. | | Indywidualistyczna - dominuje [[działanie]] w pojedynkę (na własną rękę), pośrednio wpływające na [[zespół]] uczestników. | ||
|- | |- | ||
| Kolektywna - przeważa działanie zorientowane bezpośrednio na [[praca zespołowa|zespół]] uczestników, tj. kształtowanie jego struktury i [[proces]]ów. | | Kolektywna - przeważa działanie zorientowane bezpośrednio na [[praca zespołowa|zespół]] uczestników, tj. kształtowanie jego struktury i [[proces]]ów. | ||
|} | |} | ||
Źródło: opracowanie własne | Źródło: opracowanie własne | ||
'''Tabela 4. Trójwymiarowa [[typologia]] strategii negocjacji wielostronnych''' | '''Tabela 4. Trójwymiarowa [[typologia]] strategii negocjacji wielostronnych''' | ||
Linia 52: | Linia 37: | ||
(wynikowe X) | (wynikowe X) | ||
| Indywidualistyczna | | Indywidualistyczna | ||
| Kolektywna | | Kolektywna | ||
Linia 61: | Linia 46: | ||
[Kreatora] | [Kreatora] | ||
| Integracji (konstrukcji koalicji) | | Integracji (konstrukcji koalicji) | ||
[Integratora] | [Integratora] | ||
Linia 77: | Linia 62: | ||
| rowspan=2 | Dystrybutywna | | rowspan=2 | Dystrybutywna | ||
| Supremacji | | Supremacji | ||
| Walki | | Walki | ||
[Terminatora] | [Terminatora] | ||
Linia 87: | Linia 72: | ||
| Manifestacji sprzeciwu | | Manifestacji sprzeciwu | ||
[Don Kichota] | [Don Kichota] | ||
| Akcesji do kontr-koalicji | | Akcesji do kontr-koalicji | ||
[Opozycjonisty] | [Opozycjonisty] | ||
|} | |} | ||
Źródło: opracowanie własne | Źródło: opracowanie własne | ||
Dla umożliwienia wyboru odpowiedniej strategii w danej sytuacji negocjacyjnej niezbędne jest określenie warunków ich użyteczności - zob. Tabela 3. | Dla umożliwienia wyboru odpowiedniej strategii w danej sytuacji negocjacyjnej niezbędne jest określenie warunków ich użyteczności - zob. Tabela 3. | ||
Linia 105: | Linia 90: | ||
|- | |- | ||
| Demonstracji poparcia | | Demonstracji poparcia | ||
| Nie jest się atrakcyjnym partnerem dla innych, lecz sam fakt ich "medialnego" poparcia stanowi jedyne źródło potencjalnych korzyści, tj. co najmniej poprawy wizerunku, uzyskania ewentualnej nagrody, czy korzyści w przyszłości, np. zaproszenia do koalicji. | | Nie jest się atrakcyjnym partnerem dla innych, lecz sam fakt ich "medialnego" poparcia stanowi jedyne źródło potencjalnych korzyści, tj. co najmniej poprawy wizerunku, uzyskania ewentualnej nagrody, czy korzyści w przyszłości, np. zaproszenia do koalicji. | ||
|- | |- | ||
| Walki | | Walki | ||
Linia 114: | Linia 99: | ||
|- | |- | ||
| Integracji | | Integracji | ||
| Poszukiwanie wysokiej jakości porozumienia z innymi, poprzez dążenie do maksymalnego zrealizowania celów i wspólne rozwiązywanie problemów, zwłaszcza gdy wszyscy dysponują znacznym potencjałem, prowadzące do osiągnięcia jak najlepszych rezultatów końcowych. | | Poszukiwanie wysokiej jakości porozumienia z innymi, poprzez dążenie do maksymalnego zrealizowania celów i wspólne rozwiązywanie problemów, zwłaszcza gdy wszyscy dysponują znacznym potencjałem, prowadzące do osiągnięcia jak najlepszych rezultatów końcowych. | ||
|- | |- | ||
| Akcesji do koalicji | | Akcesji do koalicji | ||
| Współdziałanie z innymi jest najlepszym (niekiedy jedynym) sposobem poprawy własnej pozycji dla (przynajmniej częściowej) realizacji celów, wspólnych dla koalicji. | | Współdziałanie z innymi jest najlepszym (niekiedy jedynym) sposobem poprawy własnej pozycji dla (przynajmniej częściowej) realizacji celów, wspólnych dla koalicji. | ||
|- | |- | ||
| Dezintegracji | | Dezintegracji | ||
| [[Rywalizacja]] z innymi dla uniemożliwienia lub ograniczenia realizacji ich wspólnych (dla nas przeciwnych) zamierzeń jest najkorzystniejszym sposobem realizacji własnych celów, np. rozbicie wcześniej zawartej, lecz aktualnie nieefektywnej koalicji, nie dopuszczenie do powstania aliansu mogącego osłabić pozycję przy prawdopodobnych niekorzystnych warunkach zewnętrznych. | | [[Rywalizacja]] z innymi dla uniemożliwienia lub ograniczenia realizacji ich wspólnych (dla nas przeciwnych) zamierzeń jest najkorzystniejszym sposobem realizacji własnych celów, np. rozbicie wcześniej zawartej, lecz aktualnie nieefektywnej koalicji, nie dopuszczenie do powstania aliansu mogącego osłabić pozycję przy prawdopodobnych niekorzystnych warunkach zewnętrznych. | ||
|- | |- | ||
Linia 126: | Linia 111: | ||
|} | |} | ||
Źródło: opracowanie własne | Źródło: opracowanie własne | ||
Reasumując, za najbardziej preferowaną (zalecaną) należy uznać strategię integracyjną (konstrukcji koalicji). Uwzględniając jednakże obiektywne trudności jej realizacji, uwarunkowane złożonością rozważanych negocjacji i często ograniczonymi możliwościami działania, bardziej realistyczną jest strategię akcesji do koalicji (zwłaszcza w kontekście wzmiankowanych wcześniej aktualnych uwarunkowań negocjacji). | Reasumując, za najbardziej preferowaną (zalecaną) należy uznać strategię integracyjną (konstrukcji koalicji). Uwzględniając jednakże obiektywne trudności jej realizacji, uwarunkowane złożonością rozważanych negocjacji i często ograniczonymi możliwościami działania, bardziej realistyczną jest strategię akcesji do koalicji (zwłaszcza w kontekście wzmiankowanych wcześniej aktualnych uwarunkowań negocjacji). | ||
==TL;DR== | |||
Artykuł przedstawia typologię strategii negocjacji wielostronnych. Wyróżnia się 8 strategii wynikowych, które uwzględniają różne czynniki, takie jak sposób postrzegania sytuacji negocjacyjnej, siła przetargowa i rodzaj działania w relacji do pozostałych uczestników. Przedstawione są również warunki użyteczności poszczególnych strategii. Najbardziej preferowaną strategią jest integracja, ale ze względu na trudności jej realizacji, bardziej realistyczną opcją jest akcesja do koalicji. | |||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Negocjacje]]}} — {{i5link|a=[[Rola negocjacji]]}} — {{i5link|a=[[Strategia koalicji (negocjacje)]]}} — {{i5link|a=[[Benchmarking]]}} — {{i5link|a=[[Planowanie strategiczne]]}} — {{i5link|a=[[Analiza diagnostyczna]]}} — {{i5link|a=[[Analiza SWOT]]}} — {{i5link|a=[[Styl negocjacji]]}} — {{i5link|a=[[Zarządzanie przez cele]]}} }} | |||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
Linia 133: | Linia 123: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
* Crump L., Glendon A. | <noautolinks> | ||
* Kamiński J., Negocjowanie. Techniki rozwiązywania | * Crump L., Glendon A. (2003), ''Towards a Paradigm of Multiparty Negotiation'', International Negotiation, vol, 8, no, 2 | ||
* Kamiński J. (2003), ''Negocjowanie. Techniki rozwiązywania konfliktów'', Poltext, Warszawa | |||
* Rządca R., | * Lewicki R., Saunders D., Barry B., Minton J. (2018), ''Zasady negocjacji'', Dom Wydawniczy Rebis, Poznań | ||
* Watkins M., Sztuka negocjacji w biznesie. Innowacyjne podejście prowadzące do przełomu, | * Rządca R. (2003), ''Negocjacje w interesach'', Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa | ||
* Watkins M. (2005), ''Sztuka negocjacji w biznesie. Innowacyjne podejście prowadzące do przełomu'', Helion, Gliwice | |||
</noautolinks> | |||
{{a|[[Andrzej Kozina]]}} | {{a|[[Andrzej Kozina]]}} | ||
[[Kategoria:Negocjacje]] | [[Kategoria:Negocjacje]] | ||
<!--[[en:multilateral negotiations - strategies]]--> | <!--[[en:multilateral negotiations - strategies]]--> | ||
{{#metamaster:description|Negocjacje wielostronne - strategie: integratywna czy dystrybutywna? Poznaj możliwości i warunki zastosowania różnych strategii negocjacyjnych.}} |
Aktualna wersja na dzień 00:01, 22 gru 2023
Biorąc pod uwagę definicję i cechy negocjacji wielostronnych, proponuje się przyjęcie trzech zasadniczych kryteriów typologii strategii prowadzenia tego rodzaju negocjacji. Możliwości (stany) konkretyzujące te kryteria pozwalają na wyodrębnienie sześciu tzw. strategii bazowych (podstawowych) - zob. Tabela 1.
Wyróżnienie tych strategii (w trzech układach jednowymiarowych) nie jest wystarczające z punktu widzenia specyfiki rozważanych negocjacji, tzn. strategie bazowe nie są użytecznymi narzędzi ich prowadzenia. Niezbędne jest zatem łączne uwzględnienie powyższych kryteriów (wymiarów), umożliwiające wyodrębnienie ośmiu jakościowo odmiennych, możliwych do praktycznego zastosowania strategii negocjacji wielostronnych (w układzie trójwymiarowym), tzn. strategii wynikowych - zob. Tabela 2.
Tabela 1. Bazowe strategie negocjacji wielostronnych
Kryteria | Typy strategii bazowych |
Sposób postrzegania sytuacji negocjacyjnej (celów i interesów stron, ich wzajemnych relacji oraz kontekstu negocjacji) [1] | Integratywna (współdziałania, kooperacji, targowanie oparte o interesy) - ukierunkowana na wspólne (zgodne) cele, | poszukiwanie porozumienia, pozyskiwanie zwolenników (sojuszników). |
Dystrybutywna (współzawodnictwa, walki, targowanie pozycyjne) - zorientowana na rozbieżne (konfliktowe) cele, tworzenie podziałów, zwalczanie oponentów (przeciwników). | |
Siła (pozycja) przetargowa - wyznaczająca realne możliwości negocjatora
w zakresie kontrolowania przebiegu negocjacji i wpływania na innych ich uczestników [2]
|
Supremacji (zwierzchnictwa) - duże możliwości działania, realizacji własnych celów (wspólnych, lub konfliktowych w stosunku do innych), pełnienia wiodącej roli - wykazania inicjatywy i zaangażowania w prowadzenie negocjacji. |
Deprymacji (podporządkowania) - ograniczone możliwości działania dla realizacji celów, poszukiwanie sposobów ich poszerzenia, lub ograniczanie się do artykułowania (deklaracji) potrzeb, chęci lub odmawiania współpracy, wyrażania opinii. | |
Rodzaj działania (sposób postępowania) w relacji do pozostałych uczestników negocjacji | Indywidualistyczna - dominuje działanie w pojedynkę (na własną rękę), pośrednio wpływające na zespół uczestników. |
Kolektywna - przeważa działanie zorientowane bezpośrednio na zespół uczestników, tj. kształtowanie jego struktury i procesów. |
Źródło: opracowanie własne
Tabela 4. Trójwymiarowa typologia strategii negocjacji wielostronnych
Strategii:
(bazowe ↓→) (wynikowe X) |
Indywidualistyczna | Kolektywna | |
Integratywna | Supremacji | Przedsiębiorcza
[Kreatora] |
Integracji (konstrukcji koalicji)
[Integratora] |
Deprymacji | Demonstracji poparcia
[Kibica] |
Akcesji do koalicji
[Ogniwa] | |
Dystrybutywna | Supremacji | Walki
[Terminatora] |
Dezintegracji (rozbicia koalicji)
[Dywersanta] |
Deprymacji | Manifestacji sprzeciwu
[Don Kichota] |
Akcesji do kontr-koalicji
[Opozycjonisty] |
Źródło: opracowanie własne
Dla umożliwienia wyboru odpowiedniej strategii w danej sytuacji negocjacyjnej niezbędne jest określenie warunków ich użyteczności - zob. Tabela 3.
Tabela 3. Warunki użyteczności strategii negocjacji wielostronnych
Strategia | Zakres zastosowania strategii |
Przedsiębiorcza | Porozumienie z innymi, zawierane na własnych warunkach - choć nie jest niezbędne (dla doraźnych celów) - istotnie powiększa korzyści i\lub wzmacnia potencjał zasobów, lub osłabia potencjalnych konkurentów, np. tworzenie "imperium" przez kolejne fuzje z innymi firmami. |
Demonstracji poparcia | Nie jest się atrakcyjnym partnerem dla innych, lecz sam fakt ich "medialnego" poparcia stanowi jedyne źródło potencjalnych korzyści, tj. co najmniej poprawy wizerunku, uzyskania ewentualnej nagrody, czy korzyści w przyszłości, np. zaproszenia do koalicji. |
Walki | Najlepszą metodą jest zdominowanie innych poprzez narzucenie swoich warunków, przy czym nie pociąga to za sobą kosztów istotnie przewyższających możliwe do uzyskania korzyści, np. wynikających z utraty partnera lub jego rewanżu. |
Manifestacji sprzeciwu | Werbalny sprzeciw wobec innych jest jedynym sposobem uzyskania ewentualnych korzyści, zwykle w przyszłości, w przypadku zmiany sytuacji, np. niepowodzenia kolacji, lub w wyniku korzystnych uwarunkowań zewnętrznych, np. zablokowania realizacji jej celów - uznanych za bezzasadne (nieistotne, niegodziwe, itp.) - przez silniejsze podmioty zewnętrzne. |
Integracji | Poszukiwanie wysokiej jakości porozumienia z innymi, poprzez dążenie do maksymalnego zrealizowania celów i wspólne rozwiązywanie problemów, zwłaszcza gdy wszyscy dysponują znacznym potencjałem, prowadzące do osiągnięcia jak najlepszych rezultatów końcowych. |
Akcesji do koalicji | Współdziałanie z innymi jest najlepszym (niekiedy jedynym) sposobem poprawy własnej pozycji dla (przynajmniej częściowej) realizacji celów, wspólnych dla koalicji. |
Dezintegracji | Rywalizacja z innymi dla uniemożliwienia lub ograniczenia realizacji ich wspólnych (dla nas przeciwnych) zamierzeń jest najkorzystniejszym sposobem realizacji własnych celów, np. rozbicie wcześniej zawartej, lecz aktualnie nieefektywnej koalicji, nie dopuszczenie do powstania aliansu mogącego osłabić pozycję przy prawdopodobnych niekorzystnych warunkach zewnętrznych. |
Akcesji do kontr-koalicji | Współdziałanie z innymi jest najlepszym (niekiedy jedynym) sposobem poprawy własnej pozycji dla (przynajmniej częściowej) realizacji celów, wspólnych dla koalicji i zarazem rozbieżnych z celami innej koalicji. |
Źródło: opracowanie własne
Reasumując, za najbardziej preferowaną (zalecaną) należy uznać strategię integracyjną (konstrukcji koalicji). Uwzględniając jednakże obiektywne trudności jej realizacji, uwarunkowane złożonością rozważanych negocjacji i często ograniczonymi możliwościami działania, bardziej realistyczną jest strategię akcesji do koalicji (zwłaszcza w kontekście wzmiankowanych wcześniej aktualnych uwarunkowań negocjacji).
TL;DR
Artykuł przedstawia typologię strategii negocjacji wielostronnych. Wyróżnia się 8 strategii wynikowych, które uwzględniają różne czynniki, takie jak sposób postrzegania sytuacji negocjacyjnej, siła przetargowa i rodzaj działania w relacji do pozostałych uczestników. Przedstawione są również warunki użyteczności poszczególnych strategii. Najbardziej preferowaną strategią jest integracja, ale ze względu na trudności jej realizacji, bardziej realistyczną opcją jest akcesja do koalicji.
Negocjacje wielostronne - strategie — artykuły polecane |
Negocjacje — Rola negocjacji — Strategia koalicji (negocjacje) — Benchmarking — Planowanie strategiczne — Analiza diagnostyczna — Analiza SWOT — Styl negocjacji — Zarządzanie przez cele |
Przypisy
- ↑ Są to dwie podstawowe strategie prowadzenia negocjacji (dwustronnych), oparte na klasycznej koncepcji R.E. Waltona i R.B. McKersie'ego [1965], często opisywane w literaturze - zob. np [R.J. Lewicki i inni 2005, s. 89 i dalsze], [J. Kamiński 2003, s. 49 i dalsze] i [[[Negocjacje]] 2003, s. 18-28].
- ↑ Jest to interpretacja siły przetargowej jako kategorii relatywnej (relacyjnej), a nie absolutnej - trudnej do zastosowania w opisie i analizie sytuacji negocjacyjnej, tym bardziej w negocjacjach wielostronnych - por. np [R.J. Lewicki 2005, s. 214] i [R. Rządca 2003, s. 73].
Bibliografia
- Crump L., Glendon A. (2003), Towards a Paradigm of Multiparty Negotiation, International Negotiation, vol, 8, no, 2
- Kamiński J. (2003), Negocjowanie. Techniki rozwiązywania konfliktów, Poltext, Warszawa
- Lewicki R., Saunders D., Barry B., Minton J. (2018), Zasady negocjacji, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań
- Rządca R. (2003), Negocjacje w interesach, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Watkins M. (2005), Sztuka negocjacji w biznesie. Innowacyjne podejście prowadzące do przełomu, Helion, Gliwice
Autor: Andrzej Kozina