Stopa procentowa

Stopa procentowa jest to koszt kapitału albo inaczej cena, jaka przysługuje posiadaczowi kapitału z racji udostępnienia go innym na określony czas. Koszt ten wyrażony jest zazwyczaj jako procent od pożyczonej sumy i mierzony jest w ujęciu rocznym.

TL;DR

Stopa procentowa to koszt kapitału, który przysługuje posiadaczowi kapitału za udostępnienie go innym na określony czas. Jest kluczowym czynnikiem w analizie makroekonomicznej i ma wpływ na rynki finansowe. Wyróżnia się różne rodzaje stóp procentowych, takie jak stopy banku centralnego i stopy rynkowe. Stopa procentowa ma wiele zalet, takich jak określanie kosztu pożyczki i stymulowanie aktywności gospodarczej, ale ma też ograniczenia, takie jak trudność w uwzględnieniu skutków inflacji i nierównomierne wpływy na różne grupy społeczne.

Istota stopy procentowej

Jest najważniejszym i kluczowym czynnikiem w analizie makroekonomicznej oraz parametrem na rynkach finansowych. Inaczej mówiąc stopa procentowa to cena pozyskania pieniędzy dla kredytobiorcy lub aktywów o dużej płynności. Natomiast dla inwestora finansowego lub kredytodawcy stopa procentowa jest wynagrodzeniem za rezygnacje z dysponowania kapitałem. Ponieważ, w tym czasie rezygnuje z bieżącej konsumpcji lub innej inwestycji. Stopę procentową można rozpatrywać w kategoriach stopy zwrotu kapitału, ponieważ porównuje tę zapłatę z możliwymi zyskami z innych inwestycji.

Wyróżniamy 3 główne kategorie podziału stóp procentowych:

• rynkową (nominalną) stopę procentową - całkowita płatność, której można oczekiwać z tytułu udzielonej pożyczki. Zawiera ona: czystą stopę procentową, koszty ryzyka inwestycyjnego i oczekiwaną stopę przyszłej inflacji,
• czystą stopę procentową - czyli przychód, którego można się spodziewać w przypadku inwestycji z brakiem ryzyka i inflacji,
• realną stopę procentową - jest to nominalna stopa procentowa pomniejszona o oczekiwaną stopę inflacji. W związku z tym, że nie uwzględnia inflacji, jest to rzeczywista miara kosztu pozyskania kapitału pożyczkowego.

Stopa procentowa powstała najpierw w sektorze bankowym. Obecnie dla różnych segmentów rynku pieniężnego, wyróżniamy różne stopy procentowe.

Rodzaje stóp procentowych

Stopy banku centralnego

Ustalane przez Rade Polityki Pieniężnej (RPP) dla transakcji realizowanych z bankami komercyjnymi. Określa się je jako podstawowy instrument polityki fiskalnej realizowanej przez bank centralny (w Polsce jest to NBP). Poziom tych podstawowych stóp procentowych wpływa na wysokość oprocentowania transakcji realizowanych na rynku depozytowo-kredytowym, pieniężnym, jak również na oprocentowanie transakcji banków komercyjnych osobami fizycznymi oraz z przedsiębiorstwami. Wzrost tych stóp procentowych powoduje wzrost wszystkich pozostałych stóp procentowych, które dotyczą transakcji finansowych w gospodarce. Stopy procentowe ustalane przez RPP mają duży wpływ na sferę realną gospodarki. Spadek stóp procentowych powoduje ożywienie gospodarki, natomiast odwrotnie jest przy ich wzroście. Bank centralny może wpływać na wielkość obiegu pieniężnego, zatrudnienie, produkcję i stopę inflacji poprzez zmiany poziomu stóp procentowych.

• Stopa referencyjna - określa minimalną cenę, po jakiej bank centralny organizuje operacje otwartego rynku na rynku międzybankowym. Operacje te polegają na zakupie bądź sprzedaży przez bank centralny krótkoterminowych papierów wartościowych w celu przywrócenia równowagi na rynku,
• Stopa depozytowa - określa oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych przez banki komercyjne w banku centralnym. Stopa ta określa minimalne oprocentowanie na rynku.
• Stopa redyskontowa - określa cenę, po jakiej bank centralny skupuje weksle od banków komercyjnych; weksle te zostały wcześniej nabyte przez banki komercyjne od swoich klientów,
• Stopa lombardowa - jest wyznacznikiem oprocentowania po którym bank centralny udziela kredytu lombardowego bankom komercyjnym. Udziela się go pod zastaw papierów wartościowych i w wypadku gdy sytuacja na rynku pieniężnym jest ciężka.

Rynkowe stopy procentowe

Inaczej: stopy kredytów międzybankowych. Określa się tak oprocentowanie kredytów i depozytów na rynku międzybankowym oraz oprocentowanie kredytów i depozytów udzielanych lub przyjmowanych przez banki klientom albo od klientów spoza sektora bankowego. Odnosi się do nominalnych stóp procentowych, oraz posługuje się także pojęciem realnej stopy procentowej (tj. stopy nominalnej pomniejszonej o wartość inflacji) oraz efektywnej stopy procentowej (uwzględniającej częstotliwość naliczania odsetek oraz stopę podatku od zysków kapitałowych). Odzwierciedlają rzeczywistą cenę pieniądza na rynku międzybankowym.

W oparciu o stopy rynkowe, banki posługują się stopą podstawową, na podstawie której wyliczają oprocentowanie kredytów i depozytów.

Publikowane są w odniesieniu do różnych okresów:

• O/N (ang. overnight) - depozyty jednodniowe otwierane w dniu zawarcia transakcji,
• T/N (ang. tomorrow/next) - depozyty jednodniowe otwierane w pierwszym dniu roboczym po zawarciu transakcji,
• SW - 1 tydzień,
• 1M - 1 miesiąc,
• 3M - 3 miesiące,
• 6M - 6 miesięcy,
• 9M - 9 miesięcy,
• 12M - 1 rok.

Stawki obliczane są w każdy dzień roboczy o godzinie 11. Jest to średnia arytmetyczna spośród zgłoszonych stóp przez banki.

Stopa procentowa - mocne strony

Poniższe zalety stopy procentowej pokazują, jak ważny jest ten wskaźnik w świecie finansów:

• Stopa procentowa służy do określania kosztu pożyczki, co pozwala na łatwe porównywanie ofert kredytowych.
• Stopa procentowa może być wykorzystywana jako narzędzie do stymulowania lub hamowania aktywności gospodarczej.
• Stopa procentowa umożliwia wzrost gospodarki poprzez dostarczanie finansowania.
• Stopa procentowa działa jako wskaźnik do wyznaczania poziomu inflacji.
• Stopa procentowa zapewnia inwestorom zwrot z ich inwestycji, dzięki czemu możesz ocenić, czy inwestycja będzie opłacalna.

Stopa procentowa - ograniczenia

Stopa procentowa ma wiele ograniczeń i słabych stron, które należy wziąć pod uwagę, jeśli chodzi o jej praktyczne stosowanie. Obejmują one:

• Skutki inflacji - Stopa procentowa może nie być w stanie w pełni wycenić skutków inflacji. Oznacza to, że stopa procentowa nie jest w stanie uwzględnić efektów spadku wartości pieniądza w czasie.
• Nierównomierne wpływy - Stopa procentowa nie ma zdolności wycenienia wpływów gospodarczych na różne grupy społeczne. Oznacza to, że może mieć nierównomierny wpływ na różne grupy ludzi.
• Stabilność - Stopa procentowa może być niestabilna i szybko się zmieniać w odpowiedzi na zmieniające się warunki gospodarcze.
• Nieuczciwość - Stopa procentowa może być manipulowana przez instytucje finansowe lub polityczne, co może mieć szkodliwe skutki dla gospodarki.

Stopa procentowa — artykuły polecane

Stopa referencyjna — Stopa lombardowa — Nominalna stopa procentowa — Stopa dyskontowa — Kredyt redyskontowy — Instrumenty polityki pieniężnej — Weksel skarbowy — Bony pieniężne — Spread

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Dach Z. (2010), Mikroekonomia dla studiów licencjackich, Wydawnictwo Naukowe SYNABA, Kraków
• Dąbrowska K., Gruszczyński M. (2002), Kapitał zagraniczny w polskim sektorze Bankowym a efektywność polityki pieniężnej, NBP, Warszawa
• Domański R. (2009), Stopa procentowa jako narzędzie podziału i strategii gospodarczej, Publikacja Zakładu Gospodarki Światowej INE PAN
• Kaźmierczak A. (2013), Dylematy integracji Polski ze strefą euro [w:] Wprowadzenie euro w Polsce – za i przeciw (red. J. Adamiec). Biuro Analiz Sejmowych, Warszawa
• NBP (2015), Założenia polityki pieniężnej na rok 2015, Narodowy Bank Polski, Warszawa
• Pietrzak B., Polański Z., Woźniak B. (2012), System finansowy w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Sierpińska M., Królikowska E. (2015), Pożyczki jako źródło finansowania spółek powiązanych kapitałowo
• Strona internetowa: Polityka pieniężna, NBP, Warszawa

Autor: Joanna Mikoś