Bony pieniężne

Bony pieniężne - Narodowego Banku Polskiego to krótkoterminowe papiery wartościowe na okaziciela emitowane na okres od l do 7, 14, 28, 91, 182, 273 i 364 dni, sprzedawane na rynku pierwotnym z dyskontem. Emitentem bonów pieniężnych jest Narodowy Bank Polski. Pojawiły się one na rynku w drugiej połowie 1990 roku i do dziś wykorzystywane są przez NBP jako jeden z instrumentów służących do realizacji założeń polityki pieniężnej.

Głównym celem emisji bonów pieniężnych przez NBP jest przede wszystkim: regulowanie płynności sektora bankowego oraz kształtowanie stóp procentowych na rynku pieniądza. Bank centralny poprzez sprzedaż lub zakup bonów może zmniejszać lub zwiększać płynność sektora bankowego i wpływać tym samym na poziom ryn­kowych stóp procentowych.

Przyczyną emisji instrumentów dłużnych przez bank centralny jest najczęściej nieprawdopodobieństwo użycia papierów skarbowych. Bony pieniężne należy traktować jako coś przejściowego, instrumenty te powinny zaistnieć kiedy pojawi się odpowiednia sytuacja w systemie bankowym. Mają one wówczas za zadanie poprawić sytuację w danym systemie. Bony pieniężne kalkuluje się tymi samymi formułami co ceny bonów skarbowych

Bony pieniężne nabywają głównie banki komercyjne i inne instytucje finansowe dysponujące częściowo rezerwami środków pieniężnych w celu dokonania dochodowych lokat na stosunkowo krótki termin. Sprzedaż bonów odbywa się na organizowanych co pewien czas przetargach. Początkowo przetargi odbywały się regularnie co tydzień, jednak ze względu na cel emisji aktualnie organizowane są one w zależności od potrzeb i oceny sytuacji na rynku pieniężnym.

Bony pieniężne mogą nabyć osoby które dysponują kwotą 10 000 zł. Nabywca bonu może go przetrzymać do dnia wykupu albo odsprzedać innemu inwestorowi na rynku wtórnym. Stanowią więc bardzo płynny instrument rynku międzybankowego. Zakup bonów odbywa się poprzez dealerów. Status dealera rynku pieniężnego uzyskują te banki, które spełniają w ramach indeksu aktywności dealerskiej (IAD) pewne warunki i posiadają po pierwsze odpowiedni udział w ogólnych obrotach na rynku wtórnym bonów pie­niężnych i skarbowych, po drugie odpowiedni udział portfela bonów skarbowych klientów niebankowych danego banku w ogólnej wielkości portfela podmiotów tej kategorii, oraz po trzecie poprawne relacje z bankiem centralnym. Na rynku pierwotnym bony pieniężne mogą być nabywane przez:

• banki krajowe i oddziały banków zagranicznych działające w Polsce, po­siadające rachunki bieżące w Departamencie Rachunków Banków NBP i będące na podstawie umowy z NBP dealerami rynku pieniężnego,
• Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

Na rynku wtórnym bony pieniężne mogą być nabywane przez:

• pozostałe banki krajowe i oddziały banków zagranicznych działające w Polsce.

W 1996 roku dokonano ich dematerializacji i po­wołano Rejestr Bonów Pieniężnych NBP, gdzie prowadzone są konta de­pozytowe bonów oraz ich rejestracja. Zdematerializowana forma emisji i obrotu bonami pieniężnymi NBP miała na celu:

1. znaczne przyśpieszenie wszystkich operacji dokonywanych na bonach,
2. zwiększenie ich płynności,
3. podniesienie stopnia bezpieczeństwa obrotu tymi papierami.

Pozytywne aspekty bonów pieniężnych:

• mają duży wpływ na rozwój rynku pieniężnego,
• dzięki nim może zwiększyć się skuteczność polityki monetarnej.

Negatywne aspekty bonów pieniężnych:

• mają silne powiązania z polityką zarządzania długiem (muszą być one ze sobą zsynchronizowane).

Bony pieniężne NBP są opłacalne pod względem optymalizacji zysku, dzięki niemu rentowność wzrasta. Są one również autentyczne oraz pewne, ponieważ bank centralny gwarantuje zwrot kapitału. Dzięki temu banki komercyjne nie ponoszą ryzyka.

Historia tych papierów wartościowych rozpoczęła się w lipcu 1990 r., kiedy zaczęły wypływać pierwsze bony pieniężne. "Bezpośrednią przyczyną pojawiania się nowego instrumentu na rynku były raporty Międzynarodowego Funduszu Walutowego, które zwracały uwagę na rosnącą nadpłynność sektora bankowego w Polsce. Ponieważ groziła ona wzrostem akcji kredytowej banków komercyjnych i wzrostem podaży pieniądza, bank centralny w emisji swych własnych instrumentów dłużnych upatrywał szansy na realizację planu stabilizacyjnego".(S. Antkiewicz 2012, s. 200-201) Niestety w 1992 r. wstrzymano emisję bonów pieniężnych, w celu działania na rynku bonów skarbowych, emitowanych przez Ministerstwo Finansów. Po dwóch latach, w 1994 r., zdecydowano się na kolejną emisję bonów skarbowych. Było to spowodowane nadpłynnością w sektorze bankowym. Od 2002 r. zaczęto wprowadzać co tydzień, w piątki emisję bonów pieniężnych, jednocześnie wykorzystywano coraz więcej walorów o 7-dniowym terminie zapadalności. Doprowadziło to do rozwinięcia rynku międzybankowego i polepszyło zarządzanie płynnością przez banki. Po dokonaniu zmian, problemy z płynnością w systemie bankowym uległy zmniejszeniu, ponieważ cały czas w obiegu znajdują się bony o terminie zapadalności w obecnym tygodniu.

TL;DR

Bony pieniężne emitowane przez Narodowy Bank Polski są krótkoterminowymi papierami wartościowymi, które mają na celu regulowanie płynności sektora bankowego i kształtowanie stóp procentowych na rynku pieniężnym. Banki komercyjne i instytucje finansowe mogą nabyć bony pieniężne, a ich zakup odbywa się poprzez dealerów. Bony są płynnym instrumentem i mogą być przetrzymywane do dnia wykupu lub odsprzedane na rynku wtórnym. Emisję bonów pieniężnych przeprowadza się w zależności od potrzeb i oceny sytuacji na rynku pieniężnym. Bony pieniężne mają pozytywny wpływ na rozwój rynku pieniężnego i skuteczność polityki monetarnej, ale są również powiązane z polityką zarządzania długiem.

Bony pieniężne — artykuły polecane

Rynek pieniężny — Certyfikat depozytowy — Kreowanie pieniądza — Repo — Rezerwy obowiązkowe — Rynek kapitałowy — Bony skarbowe — Instrumenty polityki pieniężnej — Instrumenty rynku pieniężnego

Bibliografia

• Antkiewicz S. (2011), Polski rynek obligacji i innych papierów wartościowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
• Antkiewicz S. (2012), Papiery Wartościowe na rynku pieniężnym i kapitałowym, CeDeWu, Warszawa
• Bielecka Z., Wierzbowski M. (1998), Papiery Dłużne - zagadnienia praktyczne, Wydawnictwo Parkiet, Warszawa
• Jajuga K., Jajuga T. (2012), Inwestycje: instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kowalski J. (2011), Krajowe fundusze rynku pieniężnego wobec UCITS IV, Krajowe fundusze rynku pieniężnego wobec UCITS IV, Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu
• Mojek J. (2004), Prawo papierów wartościowych, Lexis Nexis, Warszawa
• Nowak M. (1999), Emisja papierów komercyjnych w Polsce, Twigger, Warszawa
• Soroczyński S., Witek M. (1999), Instrumenty finansowe, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa
• Wacławik A. (2002), Prawo krótkoterminowych papierów dłużnych, Zakamycze, Polsko-Niemieckie Centrum Prawa Bankowego UJ, Kraków

Autor: Danuta Adamowicz, Weronika Jaśkowska