Podatek od dochodów kapitałowych

Podatek od dochodów kapitałowych to rodzaj zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych. Nazywany jest również podatkiem Belki, ze względu na jego pomysłodawcę, Marka Belkę, dotychczasowego ministra finansów, za czasów rządu Leszka Millera.

Pierwotnie, stawka podatku wynosiła 20%, a jego przedmiotem opodatkowania były wyłącznie zyski z oszczędności, takich jak depozyty i lokaty bankowe. Jednakże, w 2004 roku, stwierdzono, że opodatkowane zostaną również dochody kapitałowe pochodzące z odmiennych form inwestycji. Postanowiono również, że stawka podatku zostanie obniżona do 19%.

TL;DR

Podatek od dochodów kapitałowych, nazywany również podatkiem Belki, obejmuje różne formy inwestycji. Podatek jest pobierany przez płatnika lub musi być wykazany w zeznaniu podatkowym. W celu uniknięcia podwójnego opodatkowania, stosuje się metodę zaliczenia zwykłego. Posiadacze IKM i IKE są zwolnieni z opodatkowania, po uzyskaniu uprawnień emerytalnych.

Przedmiot opodatkowania

W Polsce, przedmiotem opodatkowania są dochody z kapitałów pieniężnych. Zgodnie z art. 17 Ustawy o podatku od dochodowym od osób fizycznych z 1991 roku, "Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się:

1. odsetki od pożyczek;
2. odsetki od wkładów oszczędnościowych i środków na rachunkach bankowych lub w innych formach oszczędzania;
3. odsetki (dyskonto) od papierów wartościowych;
4. dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych faktycznie uzyskane z tego udziału, w tym również:
   • dywidendy z akcji złożonych przez członków pracowniczych funduszy emerytalnych na rachunkach ilościowych,
   • oprocentowanie udziałów członkowskich z nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) w spółdzielniach,
   • podział majątku likwidowanej osoby prawnej lub spółki,
   • wartość dokonanych na rzecz wspólników spółek, nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń;
5. przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych;
6. przychody z:
   • odpłatnego zbycia udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych,
   • realizacji praw wynikających z papierów wartościowych;
7. przychody z odpłatnego zbycia prawa poboru, w tym również ze zbycia prawa poboru akcji nowej emisji przez pracowniczy fundusz emerytalny w imieniu członka funduszu;
8. przychody członków pracowniczych funduszy emerytalnych z tytułu przeniesienia akcji złożonych na rachunkach ilościowych do aktywów tych funduszy;
9. wartość wkładu określoną w statucie lub umowie spółki, a w razie ich braku wartość wkładu określoną w innym dokumencie o podobnym charakterze;
10. przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających". (‘’Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych’’ 1991, s. 37)

Rozliczanie podatku od zysków kapitałowych

Podatek od dochodów kapitałowych wymagany jest od każdej zrealizowanej inwestycji, natomiast sposób jego zapłaty jest różny.

W pierwszym przypadku, podatek obliczany i odprowadzany jest przez płatnika, najczęściej jest nim bank, fundusz inwestycyjny, biuro maklerskie lub inna instytucja, w której osiągane są zyski. Wtedy, do klienta trafia dochód pomniejszony o kwotę należnego podatku, co nie musi być wykazywane w zeznaniu podatkowym. Tak pobierany jest podatek, zgodnie z art. 30a Ustawy o podatku od dochodowym od osób fizycznych z 1991 roku, "Od uzyskanych dochodów:

1. z odsetek od pożyczek, z wyjątkiem gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej;
2. z odsetek i dyskonta od papierów wartościowych;
3. z odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku podatnika lub w innych formach oszczędzania;
4. z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych;
5. od dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych;
   • od dochodu z tytułu umów ubezpieczenia;
6. od kwot wypłacanych po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub spadkobiercy:
   • w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
   • z subkonta;
7. od dochodu członka pracowniczego funduszu emerytalnego z tytułu przeniesienia akcji złożonych na rachunku ilościowym do aktywów tego funduszu;
8. z tytułu zbycia prawa poboru akcji nowej emisji przez pracowniczy fundusz emerytalny w imieniu członka funduszu;
9. od kwot jednorazowo wypłacanych przez otwarty fundusz emerytalny członkowi funduszu, któremu rachunek funduszu otwarto w związku ze śmiercią jego współmałżonka;
   • od kwot jednorazowo wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z subkonta, w związku ze śmiercią współmałżonka ubezpieczonego;
10. od dochodu oszczędzającego na indywidualnym koncie emerytalnym z tytułu zwrotu albo częściowego zwrotu;
11. od dochodu uczestnika pracowniczego programu emerytalnego z tytułu zwrotu środków zgromadzonych w ramach programu;
12. od kwoty wypłaty gwarantowanej (‘’Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych’’ 1991, s. 187)

W drugim przypadku, gdy dochód wynika z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, to na inwestorze ciąży obowiązek wykazania zysku bądź straty w specjalnym zeznaniu podatkowym, jakim jest PIT-38. Dokument ten składany powinien być przed 30 kwietnia we właściwym Urzędzie Skarbowym. "Dochodem tym jest:

1. różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów,
2. różnica między sumą przychodów uzyskanych z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych,
3. różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających a kosztami uzyskania przychodów,
4. różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia udziałów (akcji) a kosztami uzyskania przychodów,
5. różnica pomiędzy przychodem określonym zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 9 a kosztami uzyskania przychodów określonymi na podstawie art. 22 ust. 1e
6. różnica między przychodem uzyskanym z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) spółki kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową a kosztami uzyskania przychodów

• osiągnięta w roku podatkowym". (‘’Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych’’ 1991, s. 191)

Unikanie podwójnego opodatkowania

Według zasady dochody kapitałowe osiągane poza granicami Polski, są opodatkowane również w kraju źródła dochodu. W wyniku czego może wystąpić zjawisko podwójnego opodatkowania. Wprowadzono więc do ustawy dotyczące tego przepisy, które odnoszą się do dochodów kapitałowych (art. 30a updof) oraz dochodów giełdowych (art. 30b updof).

W przypadku kapitałów pieniężnych przepisy dotyczą przychodów wymienionych w punktach 1-5. W pozostałych przypadkach podwójne opodatkowanie nie występuje, ponieważ przychody w nich opisane zawsze są osiągane w Polsce. Aby uniknąć podwójnego opodatkowania w punkach 1-5 stosujemy metodę zaliczenia zwykłego (proporcjonalnego). Polega ona na objęciu dochodów kapitałowych uzyskanych za granicą polskim podatkiem zryczałtowanym, a następnie odjęciu od niego, podatku zapłaconego od tych dochodów w państwie źródła. Jednak odliczenie to nie może być większe od kwoty podatku obliczonego od tych dochodów przy użyciu stawki 19%. Zazwyczaj odliczeniu podleca cały podatek zapłacony za granicą, gdyż stawki podatku od dochodów kapitałowych w innych krajach są niższe.

Podatnik w każdym zeznaniu rocznym jest zobowiązany do ujawnienia zagranicznych dochodów kapitałowych. W sytuacji kiedy składa on kilka zeznań, wystarczy ujawnić je w jednym wybranym zeznaniu (Kubacki R. 2016, s.238)

Zwolnienie z opodatkowania

Przywilejem zwolnienia z opodatkowania podatkiem od dochodów kapitałowych pochwalić się mogą posiadacze IKM (Indywidualne Konto Mieszkaniowe) oraz IKE (Indywidualne Konto Emerytalne).

Jak pisze J. Rutecka-Góra zdecydowaną zaletą IKE jest właśnie zwolnienie z opodatkowania, po uzyskaniu uprawnień emerytalnych. Sytuacja wygląda inaczej w przypadku IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego). Po uzyskaniu uprawnień emerytalnych posiadacz konta jest zobowiązany do zapłaty zryczałtowanego podatku dochodowego. Jednak dokonywane na ten rachunek wpłaty można odliczyć od podstawy opodatkowania.(Rutecka-Góra J. 2016, s.113)

Podatek od dochodów kapitałowych — artykuły polecane

Zwrot podatku — Podatek od dywidendy — Podatek dochodowy od firm — Podatkowa grupa kapitałowa — Fundusz gwarancyjny — Zaliczka na podatek dochodowy — Fundusz emerytalny — Różnice kursowe — Zaległość podatkowa

Bibliografia

• Kubacki R. (2016), Podatek dochodowy od osób fizycznych, Unimex, Wrocław
• Panasiuk A. (2013), Opodatkowanie dochodów kapitałowych osób fizycznych, Wolters Kluwer, Warszawa
• Rutecka-Góra J. (2016), Długoterminowe oszczędzanie Podstawy, strategie i wyzwania, Oficyna wydawnicza SGH - Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dz. U. 1991 nr 80 poz. 350

Autor: Justyna Piotrowska, Natalia Sienko