Ubezpieczenie kredytu

Ubezpieczenie kredytu jest to takie ubezpieczenie, w którym ubezpieczyciel czyli towarzystwo ubezpieczeniowe bierze na siebie odpowiedzialność za ryzyko związane z nieotrzymaniem od dłużników płatności za udzielony przez kredytodawcę kredyt. (Kukiełka J., 1994, s. 14).

Zabezpieczenia kredytowe to metoda zmniejszenia indywidualnego ryzyka kredytowego. Zabezpieczenia te powinny zapewniać odzyskanie sumy kredytowej wraz odsetkami i prowizjami. Sytuacja ekonomiczno-finansowa kredytobiorcy powinna być dla banku podstawą gwarancyjną spłaty kredytu. W niektórych przypadkach nie jest jednak możliwe dokładne określenie ryzyka związanego z daną transakcją, na przykład w przypadku, gdy podmioty gospodarcze rozpoczynające dopiero swoją działalność gospodarczą ubiegają się o uzyskanie kredytu. Ogólny spadek koniunktury oraz niestabilne warunki gospodarowania często powodują, że wiele dobrze prosperujących i rozwijających się firm może mieć trudności finansowe, co skutkuje utratą zdolności kredytowej. Zabezpieczenie gwarantuje kredytodawcy odzyskanie całości lub przynajmniej części zaangażowanych przez niego środków (Jaworski W. L., Zawadzka z., 2003, s. 268)

TL;DR

Ubezpieczenie kredytu to forma zabezpieczenia, w której ubezpieczyciel bierze na siebie ryzyko niewypłacalności dłużników. Istnieje wiele form zabezpieczeń kredytowych, takich jak zastaw, hipoteka, gwarancja bankowa, weksel in blanco, kaucja, przewłaszczenie na zabezpieczenie i blokada środków na rachunku bankowym. Wybór odpowiedniego zabezpieczenia zależy od wielu czynników, takich jak status prawny kredytobiorcy, wysokość kredytu i możliwość zaspokojenia należności.

Formy zabezpieczeń kredytowych

Jest wiele form zabezpieczeń kredytowych. Klasyfikowane są według różnych kryteriów. Do prawnych zabezpieczeń kredytów można zaliczyć: płynne - czyli poręczenia bankowe, awale i gwarancje; oraz niepłynne czyli rzeczowe - zastaw bankowy, hipoteka. Pierwsza grupa zabezpieczeń, jak wskazuje na to nazwa, charakteryzuje się większą płynnością (pomimo występowania między nimi różnic) od drugiej grupy zabezpieczeń, w której aby zabezpieczenie zaspokoiło wierzytelność banku, musi zostać najpierw sprzedane. Prawne zabezpieczenia można podzielić także na osobiste i rzeczowe. Charakterystyczną cechą zabezpieczeń osobistych jest odpowiedzialność osobista osoby, która daje zabezpieczenie. W przypadku zabezpieczeń rzeczowych cechą charakterystyczną jest ograniczona odpowiedzialność do poszczególnych składników majątku (Jaworski W. L., Zawadzka z., 2003, s. 268)

W praktyce można wyróżnić następujące zabezpieczenia:

• zastaw,
• hipoteka,
• gwarancja bankowa,
• przelew wierzytelności,
• weksel In blanco,
• pełnomocnictwo,
• kaucja,
• przewłaszczenie na zabezpieczenie,
• blokada środków na rachunku bankowym (Gromadzki L., 2001)

Wartość wielu zabezpieczeń, w szczególności urządzeń produkcyjnych i budynków, ulega zmianie wraz ze zmianą sytuacji płatniczej przedsiębiorstwa. W niektórych przypadkach waz z bankructwem kredytobiorcy mogą się one stać bezwartościowe. Z uwagi na to, zabezpieczeniem kredytu może być tylko część oszacowanej wartości zapasów w magazynie, hal produkcyjnych czy budynków.

Zastaw na zasadach ogólnych - dotyczy on przedmiotów ruchomych. Wierzyciel może dochodzić roszczenia niezależnie od zmiany właściciela. Prawo zastawu ustanowione może być na towarach, które są przeznaczone do sprzedaży, pojazdach mechanicznych, surowcach, półfabrykatach, przedmiotach wartościowych, parkach maszynowych.

Zabezpieczenie hipoteczne polega na obciążeniu nieruchomości dłużnika prawem do dochodzenia roszczenia poprzez wpis do ksiąg wieczystych. Wierzyciel ma pierwszeństwo w dochodzeniu swoich praw do nieruchomości nawet w przypadku zmiany właściciela. Windykacja niespłaconego kredytu może wystąpić tylko na podstawie wyroku sądowego w drodze egzekucji.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie daje kredytodawcy upoważnienie do przewłaszczenia ruchomych przedmiotów (na przykład maszyn, biżuterii, pojazdów) na rzecz pokrycia roszczeń z tytułu niespłaconego kredytu. Ta forma zabezpieczenia różni się od zastawu, że na czas spłaty kredytu kredytodawca staje się właścicielem rzeczy, które należą do kredytobiorcy.

Blokada środków na rachunkach bankowych polega na wyodrębnieniu środków na rachunkach bankowych lub depozytów, które kredytobiorca lub poręczyciel powierzył bankowi oraz na udostępnieniu ich kredytodawcy w momencie powstania zaległych roszczeń.

Weksel in blanco to dokument zawierający podpis wystawcy weksla, nie zawiera on jednak określenia sumy wekslowej oraz terminu płatności. Ta forma zabezpieczenia kredytu przyjmowana jest tylko od kredytobiorców, którzy są dobrze znani bankowi oraz o dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej.

Kaucja polega na tym, że kredytobiorca lub inna osoba działająca w jego imieniu przekazuje kredytodawcy zabezpieczenie w postaci środków pieniężnych, bonów oszczędnościowych lub innych przedmiotów wartościowych.

Podczas ustalania rodzaju zabezpieczenia kredytu istotną rolę odgrywa:

• długość czasu kredytowania,
• status prawny kredytobiorcy,
• rodzaj i wysokość kredytu,
• realna możliwość zaspokojenia należności,
• standing finansowy kredytobiorcy,
• przewidywany nakład pracy podczas ustanowienia i realizacji danego zabezpieczenia,
• cechy zabezpieczenia wynikające z przepisów prawnych (Jaworski W. L., Zawadzka z., 2003, s. 269-270)

Ubezpieczenie kredytu — artykuły polecane

Pożyczka — Rodzaje kredytów — Kredyt konsumpcyjny — Zabezpieczenie — Depozyt — Kredyt wekslowy — Gwarant — Pożyczka gotówkowa — Poręczenie wekslowe

Bibliografia

• Gromadzki L. (2001), Gwarancyjne sposoby zabezpieczeń bankowych, Warszawa
• Jaworski W., Zawadzka Z. (red.) (2003), Bankowość zagadnienia podstawowe, Poltext, Warszawa
• Kukiełka J. (1994), Ubezpieczenie kredytu, OLYMPUS Centrum Edukacji i Rozwoju Biznesu, Warszawa
• Lisowski J. (2009), Wpływ kryzysu finansowego na rynek ubezpieczeń kredytu kupieckiego, Wiadomości Ubezpieczeniowe, nr 1
• Pawłowska-Kłąb U. (2006), Wybrane aspekty wpływające na decyzję przedsiębiorstwa o zawarciu umowy ubezpieczenia kredytu kupieckiego, Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, Zeszyt Naukowy 70, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
• Ronka-Chmielowiec W. (red.) (2016), Ubezpieczenia, C.H.Beck, Warszawa

Autor: Malwina Oleksiak