Podatek VAT - naliczony

Podatek VAT naliczony stanowi kwotę z oryginalnych faktur zakupu otrzymanych przez podatnika przy nabyciu towarów i usług, a w przypadku importu jest to suma kwot podatku wynikająca z dokumentu celnego. Kwota podatku naliczonego może, ale wcale nie musi korygować kwoty podatku należnego, zależy to wyłącznie od podatnika. Istnieją jednak pewne wykluczenia, które nie pozwalają na skorzystanie z możliwości odliczenia.

TL;DR

Podatek VAT naliczony to kwota podatku zawarta na fakturach zakupu. Aby mieć prawo do odliczenia tego podatku, podatnik musi być zarejestrowany jako podatnik VAT czynny. Może odliczyć podatek tylko w przypadku, gdy zakupy mają bezpośredni związek z opodatkowanymi czynnościami. Istnieją jednak wykluczenia, które uniemożliwiają odliczenie. Podatnik może odliczyć podatek tylko na podstawie faktury, która zawiera wszystkie wymagane dane. Istnieją również grupy podmiotów, którym nie przysługuje prawo do odliczeń. Termin odliczenia zależy od daty powstania obowiązku podatkowego. Podatnik ma również możliwość odliczenia podatku od zaliczek wpłaconych na poczet usług lub towarów. Podatek VAT naliczony koryguje kwotę podatku należnego. Jeśli podatek naliczony jest wyższy od należnego, podatnik może przenieść różnicę na kolejne okresy lub wnioskować o zwrot.

Zasady odliczenia

Aby podatnik miał prawo do odliczenia podatku od towarów i usług musi być podatnikiem VAT czynnym, czyli musi być podmiotem, który jest zarejestrowany na potrzeby podatku VAT.

Podatnik może skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego od nabywanych usług oraz towarów, tylko w takim przypadku, gdy zakup wspomnianych usług bądź towarów ma bezpośredni związek z wykonywanymi przez podatnika czynnościami, które są opodatkowane. Według ustawy, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w przypadku istnienia związku pomiędzy nabywanymi towarami i usługami z czynnościami prawnymi a także gdy nie istnieją przesłanki wyłączające to prawo określone w art. 88 Ustawy VAT (Ustawa o podatku od towarów... 2004, s. 154). Do powyższych warunków uniemożliwiających odliczenie można zaliczyć przede wszystkim korzystanie z usług noclegowych i gastronomicznych, z wyłączeniem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób (Faktury, które nie dają..., A. Węgierska 2017). Podatnik może odliczyć podatek od towarów i usług tylko wtedy, gdy posiada odpowiedni dokument uprawniający go do takiego odliczenia. Dokumentem takim jest faktura, na której widnieją zarówno dane nabywcy jak i odbiorcy, oraz zawiera stawkę i kwotę podatku VAT, która potwierdza zawarcie transakcji zakupu towaru bądź usługi. Nie daje możliwości odliczenia faktura wystawiona przez podmiot nieistniejący. Wykluczenie odliczenia tyczy się także sytuacji, gdzie: transakcja udokumentowana fakturą nie podlega bądź jest zwolniona z podatku; wystawione faktury (dokumenty celne) stwierdzają czynności nieprawdziwe, bądź bezprawne lub podają kwoty niezgodne z rzeczywistością. Ponadto istnieją grupy podmiotów, którym ze względu na charakter działalności i wybraną formę opodatkowania nie przysługuje prawo do odliczeń. Są to:

• Podatnicy świadczący usługi taksówek, którzy wybrali opodatkowanie w formie ryczałtu według stawki 3%,
• Podatnicy świadczący usługi turystyczne na zasadach szczególnej procedury (opodatkowanie marży),
• Podatnicy handlujący towarami używanymi, dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi i antykami w zakresie, w jakim korzystają ze specjalnych zasad opodatkowania,
• Podatnicy prowadzący działalność w zakresie handlu złotem inwestycyjnym co do niektórych czynności.

Jeżeli podatnik równolegle prowadzi działalność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług i zwolnioną z opodatkowania, to podatnik ma prawo do odliczenia podatku tylko w tej części, w której zakupy były związane z czynnościami, które są opodatkowane. W zakresie zakupów dotyczących czynności zwolnionych z opodatkowania, podatek nie może zostać odliczony. Jeżeli wystąpi sytuacja, w której podatnik nie jest w stanie przyporządkować danych zakupów do odpowiedniej działalności (opodatkowanej bądź nie), wtedy zgodnie z Art. 90 ust. 3 podatek powinien zostać odliczony proporcjonalnie. Proporcja ta powinna zostać ustalona zgodnie z przepisami, które mówią iż podatnik powinien wziąć kwotę rocznego obrotu, która została osiągnięta z działalności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, i zestawić ją z całkowitą sumą rocznego obrotu z czynności podlegających opodatkowaniu wraz z uzyskaną kwotą z czynnościami powziętymi w związku z działalnością zwolnioną z opodatkowanie i wyliczany zostaje procent od jakiej kwoty podatnik z danych zakupów może odliczyć podatek.

Terminy odliczenia

Zgodnie z art. 86 ust. 10 ustawy VAT, prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w nawiązaniu do nabytych lub zaimportowanych przez podatnika towarów oraz usług powstał obowiązek podatkowy. Chcąc ustalić najbliższy możliwy termin odliczenia podatnik bierze pod uwagę datę powstania obowiązku podatkowego w odniesieniu do czynności udokumentowanych fakturą oraz datę otrzymania faktury. Późniejsza z tych dat określa kiedy najwcześniej możne tego dokonać. Podatnik ma możliwość do odliczenia kwoty ujętej na fakturze (dokumencie celnym) przez kolejne dwa okresy rozliczeniowe.

Podobne zasady odliczania podatku od towarów i usług dotyczą zaliczek wpłacanych na poczet nabywanych usług oraz towarów. Jeżeli podatnik uregulował zaliczkę przed odebraniem dostawy zamawianego towaru bądź usługi, podatnik ten ma prawo do odliczenia podatku od towarów i usług, z zastrzeżeniem, iż podatek ten może być odliczony od kwoty jaką podatnik uiścił w formie zaliczki. Jeżeli zaliczka była zapłacona za kwotę niższą niż kosztuje dany towar bądź usługa, to podatnik nie ma prawa do odliczenia całości podatku VAT, który będzie widniał na fakturze końcowej, tylko w takiej części, w jakiej dokonana została faktyczna zapłata.

Znaczenie podatkowe

Jak zostało wspomniane wyżej podatek VAT naliczony koryguje kwotę podatku VAT należnego. W większości przypadków podatek należny jest wyższy, przez co powstaje podatek do zapłaty. Należy wówczas uregulować zobowiązanie podatkowe w odpowiednim terminie u właściwego organu podatkowego. Istnieje jednak możliwość, że podatek naliczony będzie wyższy od podatku należnego. Dzieje się tak między innymi gdy:

• przedsiębiorstwo dokonuje wielu działań inwestycyjnych wiążących się z zakupem środków trwałych,
• dostawa towarów lub świadczenie usług jest opodatkowane stawkami obniżonymi, a zakup surowców i materiałów odbywa się w stawce podstawowej,
• występuje sezonowość sprzedaży.

W takiej sytuacji podatnik ma możliwość przeniesienia różnicy na kolejne okresy lub wnioskowania o zwrot różnicy na rachunek bankowy podatnika. Bezpośredni zwrot następuje w terminie 60 dni od daty złożenia rozliczenia.

Podatek VAT - naliczony — artykuły polecane

Metoda kasowa — Paragon — Faktura zaliczkowa — Cesja leasingu — Faktura pro-forma — Faktura korygująca — Podatek VAT — Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów — Zaliczka

Bibliografia

• Kosacka-Olszewska D., Olszewski B. (2015), VAT w 2015 r.: zmiany od 1 stycznia 2015 r. i praktyczne problemy, DK Wydawnictwo, Białystok
• Krajewska A. (2004), Podatki - Unia Europejska, Polska, Kraje Nadbałtyckie, PWE, Warszawa
• Litwińczuk H. (red.) (2013), Prawo podatkowe przedsiębiorców, Wolters Kluwer, Warszawa
• Matarewicz J., Piątkowska-Chmiel A. (2014), Komentarz VAT Ustawa o podatku od towarów i usług, LexisNexis Polska, Warszawa
• Olechowicz I., Felis P., Jamroży M., Szlęzak-Matusewicz J. (2015), VAT w działalności gospodarczej, Difin, Warszawa
• Owsiak S. (2013), Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Pęczek-Czerwińska J. (2016), Prewspółczynnik odliczenia VAT naliczonego, Wolters Kluwer
• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535
• Węgielska A. (2017), Faktury, które nie dają prawa do odliczenia VAT, Gazeta Podatkowa, nr 40

Autor: Monika Dziadkowiec, Damian Bednarczyk, Michał Bubula

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.