SANEPID

Państwowa Inspekcja Sanitarna (nazwa zwyczajowa: SANEPID) - organ powołany w celu ochrony zdrowia przed wpływem czynników szkodliwych i uciążliwych, a w szczególności w celu zapobiegania powstawaniu chorób zakaźnych i zawodowych. Inspekcja gromadzi również m.in. dane epidemiologiczne dotyczące niektórych chorób oraz wydaje decyzje w zakresie chorób zawodowych. Zajmuje się nadzorem nad warunkami:

• higieny środowiska,
• higieny pracy w zakładach pracy,
• higieny radiacyjnej,
• higieny w szkołach i innych placówkach oświatowo - wychowawczych, szkołach wyższych oraz w ośrodkach wypoczynku,
• zdrowotnymi żywności i żywienia,
• higieny wypoczynku i rekreacji.

Ponadto sprawuje nadzór nad stanem sanitarnym zakładów opieki zdrowotnej oraz przestrzeganiem zasad profilaktyki zakażeń szpitalnych. Potocznie zwana Sanepidem.

TL;DR

Państwowa Inspekcja Sanitarna (Sanepid) to organ odpowiedzialny za ochronę zdrowia i zapobieganie chorobom zakaźnym. Inspekcja nadzoruje warunki higieny środowiska, pracy, żywności, żywienia, wypoczynku i rekreacji. Jest podległa Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i działa na podstawie ustawy oraz rozporządzeń. Główny inspektor sanitarny kieruje Inspekcją, a terenowymi organami są inspektorzy sanitarni. Inspektorzy mają uprawnienia do kontroli, nakładania kar, pobierania próbek i podejmowania działań w celu ochrony zdrowia publicznego. Inspekcja prowadzi również rejestry, tworzy akty normatywne i współpracuje z innymi instytucjami.

Status Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Państwowa Inspekcja Sanitarna Ministerstwa Spraw Wewnętrznych jest państwową jednostką budżetową, podległą Ministrowi Spraw Wewnętrznych.

Nadzór nad działalnością Państwowej Inspekcji Sanitarnej MSWiA sprawuje Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych wyznaczony przez Ministra Spraw Wewnętrznych.

Podstawa prawna działania SANEPIDU

1. Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tj. Dz.U. 2011 Nr 212, poz. 1263 z późn. zm.) a w szczególności art. 20 tej ustawy.

2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie organizacji oraz zasad i trybu wykonywania zadań przez Państwową Inspekcję Sanitarną Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (Dz.U. z 2013 r., poz. 291).

3. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 maja 2013r.w sprawie wykonywania zadań przez Państwową Inspekcję Sanitarną Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na terenie obiektów Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu i Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz w stosunku do funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu i Centralnego Biura Antykorupcyjnego (Dz.U. z 2013, poz. 577).

4. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 października 2002 r. w sprawie nadania inspektorom Państwowej Inspekcji Sanitarnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174 poz. 1425 z późn. zm).

5. Zarządzenie Nr 27 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 września 2000 r. w sprawie powołania państwowej jednostki budżetowej - Inspekcja Sanitarna Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (Dz. Urz. MSWiA z 2000 r., nr 4, poz. 28 z późn. zm.).

6. Zarządzenie Nr 60 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 września 2012 r. w sprawie nadania statutu państwowej jednostce budżetowej - Państwowa Inspekcja Sanitarna Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (Dz. Urz. Min. SW. 2012.65).

Organizacja SANEPIDU

Organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej są:

• główny inspektor sanitarny,
• państwowy wojewódzki inspektor sanitarny,
• państwowy powiatowy inspektor sanitarny,
• państwowy graniczny inspektor sanitarny - dla obszarów przejść granicznych drogowych, kolejowych, lotniczych, rzecznych i morskich, portów lotniczych i morskich oraz jednostek pływających na obszarze wód terytorialnych.

Państwową Inspekcją Sanitarną kieruje główny inspektor sanitarny jako centralny organ administracji rządowej. Jest on powoływany przez premiera, na wniosek ministra zdrowia, spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego. Odwołuje go także premier. Główny inspektor sanitarny koordynuje i nadzoruje działalność państwowych inspektorów sanitarnych. Jego organem doradczym i opiniodawczym w sprawach objętych zakresem działania inspekcji jest Rada Sanitarno - Epidemiologiczna. Rada składa się z przewodniczącego, sekretarza i 15 członków, których powołuje i odwołuje, na wniosek głównego inspektora sanitarnego, minister zdrowia spośród pracowników nauki i osób posiadających przygotowanie praktyczne z dziedziny sanitarno-epidemiologicznej. Kadencja Rady trwa trzy lata. Główny inspektor sanitarny kieruje Głównym Inspektoratem Sanitarnym. Inspektorat jest centralnym urzędem administracji rządowej, ustala ogólne kierunki działania PIS.

W skład Głównego Inspektoratu wchodzą:

• Departament Zdrowia Publicznego i Promocji Zdrowia,
• Departament Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia,
• Departament Przeciwepidemiczny,
• Departament Higieny Środowiska,
• Departament Prawny,
• Departament Ekonomiczno - Administracyjny,
• Departament Nadzoru i Kontroli,
• Biuro Głównego Inspektora,
• Biuro Dyrektora Generalnego,
• Wydział Informatyzacji.

Terenowymi organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej są państwowi inspektorzy sanitarni, pod kierunkiem których działają stacje sanitarno - epidemiologiczne. Stacje mają status zakładów opieki zdrowotnej. Placówki wykonują badania laboratoryjne w zakresie nadzoru sanitarnego. Każde województwo posiada wojewódzką stację sanitarno - epidemiologiczną. Stacji tej podlegają z kolei stacje powiatowe i graniczne. Stacjami kierują odpowiednio wojewódzki, powiatowy i graniczny inspektor sanitarny.

Bieżący nadzór sanitarny

Bieżący nadzór sanitarny polega na kontroli przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczących:

• higieny środowiska, a zwłaszcza jakości wody do spożycia, czystości powietrza atmosferycznego, gleby, wód i innych elementów środowiska w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach,
• utrzymania należytego stanu higienicznego nieruchomości, zakładów pracy, obiektów i urządzeń oraz osobowego i towarowego transportu drogowego, lotniczego i morskiego,
• warunków produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz warunków żywienia zbiorowego,
• warunków zdrowotnych środowiska pracy, a zwłaszcza zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy i służby,
• higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w szkołach wyższych, ośrodkach szkolenia oraz ośrodkach wypoczynku,
• przestrzegania przez użytkowników substancji lub preparatów chemicznych, obowiązków wynikających z ustawy o substancjach i preparatach chemicznych,
• przestrzegania przez podmioty wprowadzające do obrotu prekursor grupy IIA-R i IIB-R obowiązków wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

Zadania z zakresu zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych

Do zadań w zakresie zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska należy:

• dokonywanie analiz i ocen epidemiologicznych,
• kontrola realizacji programów i planów działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w ZOZ MSW i innych placówkach ochrony zdrowia,
• wydawanie zarządzeń i decyzji lub występowanie do innych organów o ich wydanie - w przypadkach określonych w przepisach o zwalczaniu chorób zakaźnych,
• wydawanie decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzji o braku podstaw do jej stwierdzenia,
• udział w kierowaniu akcją sanitarną przy masowych przemieszczeniach ludności, zjazdach i zgromadzeniach.

Kompetencje SANEPIDU

Zadania, o których mowa wyżej, Państwowa Inspekcja Sanitarna MSW realizuje w odniesieniu do:

• terenu, urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez tego ministra (w tym: Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu),
• jednostek organizacyjnych Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu oraz stosunku do funkcjonariuszy tych agencji,
• jednostek organizacyjnych Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz stosunku do funkcjonariuszy tych agencji,
• podmiotów leczniczych tworzonych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych,
• pracowników urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz funkcjonariuszy Policji,

Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej i Biura Ochrony Rządu.

Upoważnienia pracowników SANEPIDU

Państwowy Inspektor Sanitarny MSW na obszarze województwa lub upoważniony pracownik w związku z wykonywaną kontrolą ma prawo:

• wstępu o każdej porze do obiektów jednostek organizacyjnych wskazanych w pkt 1 i 4, w tym również do środków transportu znajdujących się w dyspozycji jednostek organizacyjnych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, a w przypadku stwierdzenia albo podejrzenia choroby zakaźnej lub zagrożenia zdrowia czynnikami środowiskowymi - również do znajdujących się na ich terenie kwater i lokali mieszkalnych,
• żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób,
• żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych niezbędnych w dochodzeniu epidemiologicznym lub dla ustalenia wykroczeń związanych ze stanem sanitarnym,
• pobierania nieodpłatnie próbek do badań,
• nakazania, w drodze decyzji, usunięcia w określonym terminie stwierdzonych uchybień higienicznych i zdrowotnych,
• wydania niezbędnych ze względu na ochronę zdrowia i życia ludzkiego decyzji o unieruchomieniu obiektu, zakładu pracy, jego części (stanowiska pracy lub urządzenia), wyłączeniu z eksploatacji środka transportu, wycofaniu z obrotu środka spożywczego, przedmiotu użytku lub innego wyrobu mogącego mieć wpływ na zdrowie ludzi albo o podjęciu lub zaprzestaniu innych działań, jeżeli naruszenie wymogów higienicznych i zdrowotnych spowodowało bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi; decyzje w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu.

Rejestry prowadzone przez Państwową Inspekcje Sanitarną

W Państwowej Inspekcji Sanitarnej MSW prowadzone są następujące rejestry:

• Rejestr upoważnień do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego,
• Rejestr zakładów wprowadzających lub wprowadzających do obrotu żywność, podlegających kontroli urzędowej organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
• Rejestr chorób zawodowych,
• Rejestr wydanych upoważnień do wykonywania czynności kontrolnych i wydawania decyzji administracyjnych dla pracowników PIS MSW,
• Rejestr Podmiotów Prowadzących Szkolenia w Dziedzinie Ochrony Radiologicznej Pacjenta,
• Rejestr substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy,
• Ewidencja legitymacji pracowników PIS MSW,
• Rejestr skarg i wniosków.

Tworzenie aktów normatywnych w Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Tworzenie aktów normatywnych w Państwowej Inspekcji Sanitarnej MSW odbywa się w następującym trybie:

1. Projekty aktów prawnych opracowuje się zgodnie z zasadami techniki prawodawczej, w trybie określonym w zarządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie opracowywania, uzgadniania, wydawania i ogłaszania aktów normatywnych w resorcie spraw wewnętrznych.

2. Projekty zewnętrznych aktów prawnych (ustaw, rozporządzeń, zarządzeń) podlegają przekazaniu do Departamentu Prawnego MSW lub uzgadniane są z innymi jednostkami resortu spraw wewnętrznych.

3. Projekty wewnętrznych aktów normatywnych (decyzje, wytyczne, instrukcje), po uzgodnieniach z właściwymi komórkami organizacyjnymi i Zespołem Prawnym, są podpisywane przez Głównego Inspektora Sanitarnego MSW i gromadzone w Zbiorze prowadzonym przez Zespół Prawny.

SANEPID — artykuły polecane

Prawo lotnicze — Państwowa Inspekcja Pracy — Urząd marszałkowski — Państwowa Inspekcja Handlowa — Administracja rządowa — Prezes Rady Ministrów — Inspekcja weterynaryjna — Przegląd techniczny — Rzecznik konsumentów

Bibliografia

• Dolnicki B., Zacharko L. (2013), Organizacja prawna administracji publicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice
• Jaroszyński A. (red.) (2014), Podstawy prawa administracyjnego, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie nadania statutu Głównemu Inspektoratowi Sanitarnemu Dz.U. 2006 nr 247 poz. 1818
• Strona internetowa: Państwowa Inspekcja Sanitarna Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
• Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Dz.U. 1985 nr 12 poz. 49

Autor: Anna Socha, Paulina Przeniosło

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.