Planowanie przestrzenne zakładu: Różnice pomiędzy wersjami
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
Nie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''[[Plan]]owanie przestrzenne zakładu''' należy rozumieć jako metodyczne postępowanie dotyczące sfery przestrzennego organizowania [[proces]]ów pracy wewnątrz przedsiębiorstwa. Należy podczas planowania tej sfery określić: treść, zasady oraz metody i techniki stosowane podczas realizacji kolejnych etapów. Jedną z pierwszych metodyk zaprezentował R.Munther, nazwał ją "metodą SLP". Wskazywała ona w swej treści poszczególne etapy przystosowania do przestrzennego organizowania procesów produkcyjnych takie jak: | |||
* zbieranie i analizę informacji, | * zbieranie i analizę informacji, | ||
* ustalenie niezbędnej powierzchni, | * ustalenie niezbędnej powierzchni, | ||
* ustalenie ogólnej koncepcji rozmieszczenia obiektów, | * ustalenie ogólnej koncepcji rozmieszczenia obiektów, | ||
* opracowanie szczegółowego planu rozmieszczenia, | * opracowanie szczegółowego planu rozmieszczenia, | ||
* [[wdrożenie]] | * [[wdrożenie]] [[projekt]]u. | ||
Z. Martyniak opublikował własną metodykę przestrzennego organizowania pracy w której wyróżnił następujące etapy: | Z. Martyniak opublikował własną metodykę przestrzennego organizowania pracy w której wyróżnił następujące etapy: | ||
* rozpoznawanie, | * rozpoznawanie, | ||
| Linia 27: | Linia 12: | ||
* wdrażanie. | * wdrażanie. | ||
Etap rozpoznawania ma swój początek w zdefiniowaniu przedmiotu badania lub projektowania. Przedmiot badania powstaje gdy mamy do czynienia z reimplantacją, natomiast przedmiot badania występuje podczas tworzenia obiektów od podstaw. W etapie tym wyznaczamy dokładne granice przestrzennego rozmieszczenia przedmiotu badania i przystępujemy do zbierania niezbędnych danych. [[Dane]] te powinny zawierać [[informacje]] dotyczące struktury organizacyjnej czyli podziału funkcji, ich nośników oraz ich hierarchicznego uporządkowania. Zbieramy dane dotyczące (w przypadku zakładu | Etap rozpoznawania ma swój początek w zdefiniowaniu przedmiotu badania lub projektowania. Przedmiot badania powstaje gdy mamy do czynienia z reimplantacją, natomiast przedmiot badania występuje podczas tworzenia obiektów od podstaw. W etapie tym wyznaczamy dokładne granice przestrzennego rozmieszczenia przedmiotu badania i przystępujemy do zbierania niezbędnych danych. [[Dane]] te powinny zawierać [[informacje]] dotyczące struktury organizacyjnej czyli podziału funkcji, ich nośników oraz ich hierarchicznego uporządkowania. Zbieramy dane dotyczące (w przypadku zakładu [[przemysł]]owego) [[materiał]]ów podstawowych, pomocniczych, półfabrykatów, technologii. Kompletujemy dane z [[zakres]]u procesów pracy, aparatury, plany sytuacyjne pomieszczeń, otoczenia oraz istniejących powiązań z sąsiednimi [[system]]ami i otoczeniem zewnętrznym. Etap rozpoznawania kończy się definitywnym ustaleniem [[cel]]ów jakie mamy do osiągnięcia, które były przesłanką do rozpoczęcia badania. Może to być minimalizacja [[koszt]]ów, lepsze wykorzystanie zaangażowanych w [[proces produkcyjny]] środków trwałych m.in. [[transport]]u wewnętrznego. | ||
Etap analizowania | Etap modelowania realizowany przeważnie jest w dwóch równoległych fazach nazywanych odpowiednio modelowaniem graficznym i modelowaniem matematycznym. Zdarza, się że występuje tylko jedna faza modelowania graficzna lub matematyczna. Podczas modelowania graficznego ustalany jest [[model]] przebiegów operacyjnych i model przestrzenny, występujący w szczególnej postaci pod nazwą "wykres Sankeya". W przypadku modelowania matematycznego problemów dotyczących optymalnego rozmieszczenia przestrzennego zastosowanie ma [[programowanie]] dyskretne lub nieliniowe. W praktyce większość przypadków dotyczy [[program]]owania dyskretnego. | ||
Etap analizowania [[wariant]]ów rozmieszczenia prowadzony może być za pomocą wielu metod i technik, które w uproszczeniu można pogrupować jako: | |||
* oparte na metodzie prób i błędów, | * oparte na metodzie prób i błędów, | ||
* | * [[algorytm]]y przybliżonej optymalizacji prowadzące do rozwiązań suboptymalnych, | ||
* algorytmy optymalizacyjne. | * algorytmy optymalizacyjne. | ||
Jako efekt przeprowadzonej analizy wariantów rozmieszczenia obiektów otrzymuje się rozwiązanie idealne, pomijające rzeczywiste powierzchnie obiektów, faktyczne odległości między nimi, wymuszoną lokalizację obiektów ze względów technicznych. | Jako efekt przeprowadzonej analizy wariantów rozmieszczenia obiektów otrzymuje się rozwiązanie idealne, pomijające rzeczywiste powierzchnie obiektów, faktyczne odległości między nimi, wymuszoną lokalizację obiektów ze względów technicznych. | ||
Etap projektowania szczegółowego rozpoczyna się od określenia praktycznych ograniczeń, dotyczących niezbędnej powierzchni lokalizowanych obiektów, ograniczeń jakościowych, narzuconych warunków technicznych i wymogów [[BHP]]. Dodatkowo uwzględniając ograniczenia jakościowe zakładające, ze wszystkie oddziały powinny mieć lokalizacje w prostokątnej hali można za pomocą tzw. makiet płaskich otrzymać najbardziej optymalne [[zadanie]] mając na uwadze istniejące ograniczenia. W ten sposób otrzymujemy rozwiązanie metodą prób i błędów przechodząc przez kolejne etapy od rozwiązania teoretycznego. | Etap projektowania szczegółowego rozpoczyna się od określenia praktycznych ograniczeń, dotyczących niezbędnej powierzchni lokalizowanych obiektów, ograniczeń jakościowych, narzuconych warunków technicznych i wymogów [[BHP]]. Dodatkowo uwzględniając ograniczenia jakościowe zakładające, ze wszystkie oddziały powinny mieć lokalizacje w prostokątnej hali można za pomocą tzw. makiet płaskich otrzymać najbardziej optymalne [[zadanie]] mając na uwadze istniejące ograniczenia. W ten sposób otrzymujemy rozwiązanie metodą prób i błędów przechodząc przez kolejne etapy od rozwiązania teoretycznego. | ||
==Aspekty planowania przestrzennego zakładu== | |||
===Minimalizacja kosztów i wykorzystanie zasobów=== | |||
Jednym z kluczowych aspektów planowania przestrzennego zakładu jest minimalizacja kosztów i efektywne wykorzystanie dostępnych zasobów. Poprzez odpowiednie rozmieszczenie maszyn, urządzeń i stanowisk pracy, można zoptymalizować proces produkcyjny oraz zminimalizować czas i [[koszty]] transportu między poszczególnymi strefami zakładu. Dodatkowo, właściwe zaplanowanie przestrzeni może pozwolić na lepsze wykorzystanie dostępnej powierzchni, co przekłada się na zmniejszenie kosztów operacyjnych. | |||
===Analiza ergonomii=== | |||
Ważnym aspektem planowania przestrzennego zakładu jest analiza ergonomii. Dobre zaprojektowanie stanowisk pracy i przestrzeni roboczej pozwala na zminimalizowanie ryzyka występowania urazów i chorób zawodowych związanych z nieodpowiednim ułożeniem ciała podczas wykonywania zadanych czynności. Ergonomiczne rozwiązania mogą obejmować dostosowanie wysokości stołów i krzeseł do wzrostu [[pracownik]]ów, zapewnienie odpowiedniej przestrzeni na poruszanie się, a także zastosowanie ergonomicznych narzędzi i urządzeń. | |||
===Przepływ materiałów i informacji=== | |||
[[Planowanie]] przestrzenne zakładu powinno uwzględniać efektywny przepływ materiałów i informacji. Odpowiednie rozmieszczenie stanowisk pracy, [[magazyn]]ów i tras transportowych pozwala na płynne i szybkie przemieszczanie się materiałów między poszczególnymi strefami zakładu oraz minimalizację czasu oczekiwania na dostawy. Ponadto, zapewnienie odpowiednich środków komunikacji i przekazywania informacji między pracownikami wpływa na [[efektywność]] działań i eliminuje możliwość powstawania błędów. | |||
===Elastyczność przestrzenna=== | |||
W planowaniu przestrzennym zakładu warto uwzględnić również [[elastyczność]] przestrzenną. Oznacza to możliwość łatwej adaptacji przestrzeni do zmieniających się potrzeb i warunków pracy. Przykładem takiej elastyczności może być zastosowanie modułowych ścian, które umożliwiają zmianę rozkładu stanowisk pracy w zależności od aktualnych potrzeb produkcji. Elastyczność przestrzenna pozwala na optymalne wykorzystanie dostępnej powierzchni i zwiększa efektywność działania zakładu. | |||
===Przepisy i normy BHP=== | |||
Wszelkie planowanie przestrzenne zakładu powinno być zgodne z obowiązującymi przepisami i [[norma]]mi dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Odpowiednie rozmieszczenie stanowisk pracy, ewakuacyjnych dróg i urządzeń ratunkowych, a także zapewnienie odpowiednich warunków oświetleniowych i wentylacyjnych to kluczowe elementy w zapewnieniu bezpiecznych warunków pracy dla pracowników. | |||
===Wykorzystanie technologii informatycznych=== | |||
Współczesne zakłady coraz częściej wykorzystują technologię informatyczną do [[zarząd]]zania i monitorowania procesów produkcyjnych. W planowaniu przestrzennym należy uwzględnić odpowiednie miejsce na instalację serwerów, komputerów oraz sieci komunikacyjnych. Ponadto, należy dostosować przestrzeń do potrzeb związanych z wykorzystaniem robotów, systemów automatyzacji i innych zaawansowanych technologii. Wykorzystanie technologii informatycznych w planowaniu przestrzennym zakładu pozwala na zwiększenie efektywności procesów produkcyjnych i ułatwia [[zarządzanie]] danymi. | |||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Badanie pracy biurowej]]}} — {{i5link|a=[[Analiza diagnostyczna]]}} — {{i5link|a=[[Metoda prognostyczna]]}} — {{i5link|a=[[Metodyka badania potrzeb informacyjnych]]}} — {{i5link|a=[[Cykl organizacyjny]]}} — {{i5link|a=[[Diagram systematyki]]}} — {{i5link|a=[[Metoda RAPPOS]]}} — {{i5link|a=[[Założenia koncepcji wariantowania]]}} — {{i5link|a=[[Mapa procesów]]}} }} | |||
<google>n</google> | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<noautolinks> | <noautolinks> | ||
* Z. | * Martyniak Z. (1987), ''Organizatoryka'', PWE, Warszawa | ||
</noautolinks> | </noautolinks> | ||
Aktualna wersja na dzień 12:46, 1 gru 2023
Planowanie przestrzenne zakładu należy rozumieć jako metodyczne postępowanie dotyczące sfery przestrzennego organizowania procesów pracy wewnątrz przedsiębiorstwa. Należy podczas planowania tej sfery określić: treść, zasady oraz metody i techniki stosowane podczas realizacji kolejnych etapów. Jedną z pierwszych metodyk zaprezentował R.Munther, nazwał ją "metodą SLP". Wskazywała ona w swej treści poszczególne etapy przystosowania do przestrzennego organizowania procesów produkcyjnych takie jak:
- zbieranie i analizę informacji,
- ustalenie niezbędnej powierzchni,
- ustalenie ogólnej koncepcji rozmieszczenia obiektów,
- opracowanie szczegółowego planu rozmieszczenia,
- wdrożenie projektu.
Z. Martyniak opublikował własną metodykę przestrzennego organizowania pracy w której wyróżnił następujące etapy:
- rozpoznawanie,
- modelowanie,
- analizowanie,
- projektowanie,
- wdrażanie.
Etap rozpoznawania ma swój początek w zdefiniowaniu przedmiotu badania lub projektowania. Przedmiot badania powstaje gdy mamy do czynienia z reimplantacją, natomiast przedmiot badania występuje podczas tworzenia obiektów od podstaw. W etapie tym wyznaczamy dokładne granice przestrzennego rozmieszczenia przedmiotu badania i przystępujemy do zbierania niezbędnych danych. Dane te powinny zawierać informacje dotyczące struktury organizacyjnej czyli podziału funkcji, ich nośników oraz ich hierarchicznego uporządkowania. Zbieramy dane dotyczące (w przypadku zakładu przemysłowego) materiałów podstawowych, pomocniczych, półfabrykatów, technologii. Kompletujemy dane z zakresu procesów pracy, aparatury, plany sytuacyjne pomieszczeń, otoczenia oraz istniejących powiązań z sąsiednimi systemami i otoczeniem zewnętrznym. Etap rozpoznawania kończy się definitywnym ustaleniem celów jakie mamy do osiągnięcia, które były przesłanką do rozpoczęcia badania. Może to być minimalizacja kosztów, lepsze wykorzystanie zaangażowanych w proces produkcyjny środków trwałych m.in. transportu wewnętrznego.
Etap modelowania realizowany przeważnie jest w dwóch równoległych fazach nazywanych odpowiednio modelowaniem graficznym i modelowaniem matematycznym. Zdarza, się że występuje tylko jedna faza modelowania graficzna lub matematyczna. Podczas modelowania graficznego ustalany jest model przebiegów operacyjnych i model przestrzenny, występujący w szczególnej postaci pod nazwą "wykres Sankeya". W przypadku modelowania matematycznego problemów dotyczących optymalnego rozmieszczenia przestrzennego zastosowanie ma programowanie dyskretne lub nieliniowe. W praktyce większość przypadków dotyczy programowania dyskretnego.
Etap analizowania wariantów rozmieszczenia prowadzony może być za pomocą wielu metod i technik, które w uproszczeniu można pogrupować jako:
- oparte na metodzie prób i błędów,
- algorytmy przybliżonej optymalizacji prowadzące do rozwiązań suboptymalnych,
- algorytmy optymalizacyjne.
Jako efekt przeprowadzonej analizy wariantów rozmieszczenia obiektów otrzymuje się rozwiązanie idealne, pomijające rzeczywiste powierzchnie obiektów, faktyczne odległości między nimi, wymuszoną lokalizację obiektów ze względów technicznych.
Etap projektowania szczegółowego rozpoczyna się od określenia praktycznych ograniczeń, dotyczących niezbędnej powierzchni lokalizowanych obiektów, ograniczeń jakościowych, narzuconych warunków technicznych i wymogów BHP. Dodatkowo uwzględniając ograniczenia jakościowe zakładające, ze wszystkie oddziały powinny mieć lokalizacje w prostokątnej hali można za pomocą tzw. makiet płaskich otrzymać najbardziej optymalne zadanie mając na uwadze istniejące ograniczenia. W ten sposób otrzymujemy rozwiązanie metodą prób i błędów przechodząc przez kolejne etapy od rozwiązania teoretycznego.
Aspekty planowania przestrzennego zakładu
Minimalizacja kosztów i wykorzystanie zasobów
Jednym z kluczowych aspektów planowania przestrzennego zakładu jest minimalizacja kosztów i efektywne wykorzystanie dostępnych zasobów. Poprzez odpowiednie rozmieszczenie maszyn, urządzeń i stanowisk pracy, można zoptymalizować proces produkcyjny oraz zminimalizować czas i koszty transportu między poszczególnymi strefami zakładu. Dodatkowo, właściwe zaplanowanie przestrzeni może pozwolić na lepsze wykorzystanie dostępnej powierzchni, co przekłada się na zmniejszenie kosztów operacyjnych.
Analiza ergonomii
Ważnym aspektem planowania przestrzennego zakładu jest analiza ergonomii. Dobre zaprojektowanie stanowisk pracy i przestrzeni roboczej pozwala na zminimalizowanie ryzyka występowania urazów i chorób zawodowych związanych z nieodpowiednim ułożeniem ciała podczas wykonywania zadanych czynności. Ergonomiczne rozwiązania mogą obejmować dostosowanie wysokości stołów i krzeseł do wzrostu pracowników, zapewnienie odpowiedniej przestrzeni na poruszanie się, a także zastosowanie ergonomicznych narzędzi i urządzeń.
Przepływ materiałów i informacji
Planowanie przestrzenne zakładu powinno uwzględniać efektywny przepływ materiałów i informacji. Odpowiednie rozmieszczenie stanowisk pracy, magazynów i tras transportowych pozwala na płynne i szybkie przemieszczanie się materiałów między poszczególnymi strefami zakładu oraz minimalizację czasu oczekiwania na dostawy. Ponadto, zapewnienie odpowiednich środków komunikacji i przekazywania informacji między pracownikami wpływa na efektywność działań i eliminuje możliwość powstawania błędów.
Elastyczność przestrzenna
W planowaniu przestrzennym zakładu warto uwzględnić również elastyczność przestrzenną. Oznacza to możliwość łatwej adaptacji przestrzeni do zmieniających się potrzeb i warunków pracy. Przykładem takiej elastyczności może być zastosowanie modułowych ścian, które umożliwiają zmianę rozkładu stanowisk pracy w zależności od aktualnych potrzeb produkcji. Elastyczność przestrzenna pozwala na optymalne wykorzystanie dostępnej powierzchni i zwiększa efektywność działania zakładu.
Przepisy i normy BHP
Wszelkie planowanie przestrzenne zakładu powinno być zgodne z obowiązującymi przepisami i normami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Odpowiednie rozmieszczenie stanowisk pracy, ewakuacyjnych dróg i urządzeń ratunkowych, a także zapewnienie odpowiednich warunków oświetleniowych i wentylacyjnych to kluczowe elementy w zapewnieniu bezpiecznych warunków pracy dla pracowników.
Wykorzystanie technologii informatycznych
Współczesne zakłady coraz częściej wykorzystują technologię informatyczną do zarządzania i monitorowania procesów produkcyjnych. W planowaniu przestrzennym należy uwzględnić odpowiednie miejsce na instalację serwerów, komputerów oraz sieci komunikacyjnych. Ponadto, należy dostosować przestrzeń do potrzeb związanych z wykorzystaniem robotów, systemów automatyzacji i innych zaawansowanych technologii. Wykorzystanie technologii informatycznych w planowaniu przestrzennym zakładu pozwala na zwiększenie efektywności procesów produkcyjnych i ułatwia zarządzanie danymi.
| Planowanie przestrzenne zakładu — artykuły polecane |
| Badanie pracy biurowej — Analiza diagnostyczna — Metoda prognostyczna — Metodyka badania potrzeb informacyjnych — Cykl organizacyjny — Diagram systematyki — Metoda RAPPOS — Założenia koncepcji wariantowania — Mapa procesów |
Bibliografia
- Martyniak Z. (1987), Organizatoryka, PWE, Warszawa
Autor: Andrzej Kogut
