Ekobilans: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
m (Infobox update) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Ekobilans''' jest rozumiane jako zestawienie ilościowe i jakościowe wejścia danego systemu (zakładu, wydziału, procesu itp) z jego wyjściem, obejmujące oddziaływanie tego systemu na środowisko naturalne. Wejściem są tutaj [[materiały]], energia elektryczna, woda, chemikalia, wyjściem natomiast: z jednej strony [[Rodzaje produktów|produkty]] gotowe i pół[[wyroby]], z drugiej zaś [[odpady]] i straty. | |||
Ekobilans jest podstawą do oceny możliwości minimalizacji odpadów, strat, zużycia surowców, mediów energetycznych. | |||
Podstawowym równaniem ekobilansu jest: | |||
Ilość wejściowa ([[surowce]], media)= Ilość wyjścia (odpady i straty + ilość zakumulowana w produkcji) (Nowak S. 340) | |||
Ekobilans można rozumieć jako uniwersalne narzędzie pozwalające na kompleksową ocenę ekologiczna różnych obiektów, takich jak produkty i ich grupy, procesy lub ich elementy, systemy i algorytmy działania oraz kombinacje wymiernych czynników. Stwarza to również możliwość wykorzystania ekobilansu w ocenie funkcjonowania procesu wytwórczego w środowisku, zarówno w stosunku do istniejących [[system]]ów produkcyjnych, jak i zamierzeń inwestycyjnych. Dużą zaletą ekobilansu jest możliwość jego [[Standaryzacja|standaryzacji]], a co za tym idzie stosowanie tej samej metodyki badawczej w różnym celu i zakresie działania, co ma niezwykle istotne znaczenie w badaniach porównawczych (Adamczyk s. 108) | |||
Ekobilans | ==TL;DR== | ||
Ekobilans to zestawienie ilościowe i jakościowe wejścia i wyjścia danego systemu, które pomaga ocenić jego wpływ na środowisko. Metoda ta została rozpowszechniona w latach 60. Największy rozwój nastąpił w latach 70. Ekobilans może być stosowany w różnych celach i zakresie, a jego standaryzacja umożliwia porównawcze badania. Istnieje kilka rodzajów ekobilansów, takich jak dla przedsiębiorstw, procesów, wyrobów, lokalizacji i regionów. | |||
Ekobilans | |||
==Geneza Ekobilansu== | ==Geneza Ekobilansu== | ||
Początki analiz ekobilansowych datuje się na lata 60 ubiegłego stulecia. Jedną z pierwszych firm, która zastosowała tę metodę, był amerykański [[koncern]] Coca-Cola. | Początki analiz ekobilansowych datuje się na lata 60 ubiegłego stulecia. Jedną z pierwszych firm, która zastosowała tę metodę, był amerykański [[koncern]] Coca-Cola. | ||
Największy [[rozwój]] metod ekobilansowych nastąpił w latach 70 ubiegłego stulecia, podczas wielkiego [[Kryzys gospodarczy|kryzysu]] paliwowego. Klub Rzymski określił wówczas zalecenia, aby opracować system narzędzi analitycznych, ukierunkowanych na gospodarkę paliwowo-energetyczną. | Największy [[rozwój]] metod ekobilansowych nastąpił w latach 70 ubiegłego stulecia, podczas wielkiego [[Kryzys gospodarczy|kryzysu]] paliwowego. Klub Rzymski określił wówczas zalecenia, aby opracować system narzędzi analitycznych, ukierunkowanych na gospodarkę paliwowo-energetyczną. | ||
Słowo ekobilans zostało po raz pierwszy użyte w roku 1984 w Szwajcarii. Federalne Biuro Ochrony Środowiska Szwajcarii (BUWAL) przeprowadziło pierwszy ekobilans, wykorzystując przy inwentaryzacji danych metodę krytycznych objętości. | Słowo ekobilans zostało po raz pierwszy użyte w roku 1984 w Szwajcarii. Federalne Biuro Ochrony Środowiska Szwajcarii (BUWAL) przeprowadziło pierwszy ekobilans, wykorzystując przy inwentaryzacji danych metodę krytycznych objętości. | ||
W swojej pierwszej postaci ekobilans polegał jedynie na zestawianiu i [[Inwentaryzacja|inwentaryzacji]] danych. | W swojej pierwszej postaci ekobilans polegał jedynie na zestawianiu i [[Inwentaryzacja|inwentaryzacji]] danych. | ||
Od końca lat 80-tych ekobilans jest stosowany w większości krajów europejskich między innymi w Szwecji, Belgii, Francji, Holandii i Niemczech. | Od końca lat 80-tych ekobilans jest stosowany w większości krajów europejskich między innymi w Szwecji, Belgii, Francji, Holandii i Niemczech (Przybyłowski s. 124) | ||
Bardzo istotny rozwój ekobilansu | Bardzo istotny rozwój ekobilansu nastąpił w latach 90 w Niemczech, gdzie został wprowadzony w rozszerzonej postaci, określonej mianem analizy linii produktu, w której konwencjonalne badania ekobilansowe poprzedza analiza potrzeb i korzyści (Przybyłowski s. 125) | ||
<google>n</google> | |||
==Rodzaje ekobilansów== | ==Rodzaje ekobilansów== | ||
Rodzaje ekobilansów | Rodzaje ekobilansów (Adamczyk s. 112-117): | ||
* Ekobilans [[Przedsiębiorstwo|przedsiębiorstwa]] - obejmuje gromadzenie i oznaczanie według kryteriów jakościowych i ilościowych wszystkich przepływów surowców i energetycznych, strumień wyrobów głównych i ubocznych oraz oraz emisji surowcowych. Dotyczy to m.in. odpadów o różnej charakterystyce, stanowiącej uciążliwości dla środowiska. | * Ekobilans [[Przedsiębiorstwo|przedsiębiorstwa]] - obejmuje gromadzenie i oznaczanie według kryteriów jakościowych i ilościowych wszystkich przepływów surowców i energetycznych, strumień wyrobów głównych i ubocznych oraz oraz emisji surowcowych. Dotyczy to m.in. odpadów o różnej charakterystyce, stanowiącej uciążliwości dla środowiska. | ||
* Ekobilans procesu - odnosi się do poszczególnych studiów wytwarzania. W najszerszym znaczeniu obejmuje [[proces]] produkcyjny, a dalej kolejno technologiczny i jego składowe - procesy jednostkowe i operacje jednostkowe.W odniesieniu do każdej składowej procesu, w układzie "in - put - output'' rozpatruje się odpowiadające jej strumienie surowcowe i energetyczne, półprodukty i emisje, a dla większej przejrzystości można łączyć ze sobą kilka modułów procesowych. | * Ekobilans procesu - odnosi się do poszczególnych studiów wytwarzania. W najszerszym znaczeniu obejmuje [[proces]] produkcyjny, a dalej kolejno technologiczny i jego składowe - procesy jednostkowe i operacje jednostkowe.W odniesieniu do każdej składowej procesu, w układzie "in - put - output'' rozpatruje się odpowiadające jej strumienie surowcowe i energetyczne, półprodukty i emisje, a dla większej przejrzystości można łączyć ze sobą kilka modułów procesowych. | ||
| Linia 41: | Linia 29: | ||
* Ekobilans lokalizacyjny (działalności ogólnej) - odnosi się do strefy nieprodukcyjnej i dotyczy głównie funkcjonowania administracyjno-biurowego firmy. Jest on również przeprowadzany dla instytucji usługowych np. [[bank]]ów, szkół, instytucji [[Administracja publiczna|administracji publicznej]]. | * Ekobilans lokalizacyjny (działalności ogólnej) - odnosi się do strefy nieprodukcyjnej i dotyczy głównie funkcjonowania administracyjno-biurowego firmy. Jest on również przeprowadzany dla instytucji usługowych np. [[bank]]ów, szkół, instytucji [[Administracja publiczna|administracji publicznej]]. | ||
* Ekobilans regionu - odnosi się do wydzielonego obszaru np. [[Mikroekonomia|mikroregionu]] lub gminy. Zawiera w sobie ekobilanse organizacji działających na tym samym obszarze, daje podstawę do planowania przemysłowego i przestrzennego oraz stanowi narzędzie wprowadzania procesów wytwórczych czy też modernizacji lub likwidacji procesów już istniejących na danym obszarze. Ma istotne znaczenie opiniotwórcze dla [[Administracja samorządowa|administracji]] i społeczności lokalnej. | * Ekobilans regionu - odnosi się do wydzielonego obszaru np. [[Mikroekonomia|mikroregionu]] lub gminy. Zawiera w sobie ekobilanse organizacji działających na tym samym obszarze, daje podstawę do planowania przemysłowego i przestrzennego oraz stanowi narzędzie wprowadzania procesów wytwórczych czy też modernizacji lub likwidacji procesów już istniejących na danym obszarze. Ma istotne znaczenie opiniotwórcze dla [[Administracja samorządowa|administracji]] i społeczności lokalnej. | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Opakowalnictwo]]}} — {{i5link|a=[[Badania i rozwój]]}} — {{i5link|a=[[Prototyp]]}} — {{i5link|a=[[Unifikacja]]}} — {{i5link|a=[[Segregacja odpadów]]}} — {{i5link|a=[[Pomiar innowacji]]}} — {{i5link|a=[[Gospodarstwo agroturystyczne]]}} — {{i5link|a=[[Sektor]]}} — {{i5link|a=[[Położenie geograficzne]]}} }} | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
* Adamczyk W. | <noautolinks> | ||
* Nowak Z. | * Adamczyk W. (2004), ''Ekologia wyrobów - jakość, cykl życia, projektowanie'', Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa | ||
* Przybyłowski P. Podstawy Zarządzania środowiskiem, Wydawnictwo Akademii Morskiej, Gdynia | * Nowak Z. (2001), ''Zarządzanie środowiskiem’', Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice | ||
* Przybyłowski P. (2005), ''Podstawy Zarządzania środowiskiem'', Wydawnictwo Akademii Morskiej, Gdynia | |||
</noautolinks> | |||
{{a|Piotr Bordun}} | |||
[[Kategoria:Oddziaływanie na środowisko]] | |||
{{#metamaster:description|Ekobilans to zestawienie wejść i wyjść systemu, służące minimalizacji odpadów i strat. Ocenia ekologiczne aspekty obiektów i procesów. Standaryzacja metodyki badań jest istotna.}} | |||
Aktualna wersja na dzień 23:19, 24 lis 2023
Ekobilans jest rozumiane jako zestawienie ilościowe i jakościowe wejścia danego systemu (zakładu, wydziału, procesu itp) z jego wyjściem, obejmujące oddziaływanie tego systemu na środowisko naturalne. Wejściem są tutaj materiały, energia elektryczna, woda, chemikalia, wyjściem natomiast: z jednej strony produkty gotowe i półwyroby, z drugiej zaś odpady i straty.
Ekobilans jest podstawą do oceny możliwości minimalizacji odpadów, strat, zużycia surowców, mediów energetycznych. Podstawowym równaniem ekobilansu jest: Ilość wejściowa (surowce, media)= Ilość wyjścia (odpady i straty + ilość zakumulowana w produkcji) (Nowak S. 340)
Ekobilans można rozumieć jako uniwersalne narzędzie pozwalające na kompleksową ocenę ekologiczna różnych obiektów, takich jak produkty i ich grupy, procesy lub ich elementy, systemy i algorytmy działania oraz kombinacje wymiernych czynników. Stwarza to również możliwość wykorzystania ekobilansu w ocenie funkcjonowania procesu wytwórczego w środowisku, zarówno w stosunku do istniejących systemów produkcyjnych, jak i zamierzeń inwestycyjnych. Dużą zaletą ekobilansu jest możliwość jego standaryzacji, a co za tym idzie stosowanie tej samej metodyki badawczej w różnym celu i zakresie działania, co ma niezwykle istotne znaczenie w badaniach porównawczych (Adamczyk s. 108)
TL;DR
Ekobilans to zestawienie ilościowe i jakościowe wejścia i wyjścia danego systemu, które pomaga ocenić jego wpływ na środowisko. Metoda ta została rozpowszechniona w latach 60. Największy rozwój nastąpił w latach 70. Ekobilans może być stosowany w różnych celach i zakresie, a jego standaryzacja umożliwia porównawcze badania. Istnieje kilka rodzajów ekobilansów, takich jak dla przedsiębiorstw, procesów, wyrobów, lokalizacji i regionów.
Geneza Ekobilansu
Początki analiz ekobilansowych datuje się na lata 60 ubiegłego stulecia. Jedną z pierwszych firm, która zastosowała tę metodę, był amerykański koncern Coca-Cola. Największy rozwój metod ekobilansowych nastąpił w latach 70 ubiegłego stulecia, podczas wielkiego kryzysu paliwowego. Klub Rzymski określił wówczas zalecenia, aby opracować system narzędzi analitycznych, ukierunkowanych na gospodarkę paliwowo-energetyczną.
Słowo ekobilans zostało po raz pierwszy użyte w roku 1984 w Szwajcarii. Federalne Biuro Ochrony Środowiska Szwajcarii (BUWAL) przeprowadziło pierwszy ekobilans, wykorzystując przy inwentaryzacji danych metodę krytycznych objętości. W swojej pierwszej postaci ekobilans polegał jedynie na zestawianiu i inwentaryzacji danych. Od końca lat 80-tych ekobilans jest stosowany w większości krajów europejskich między innymi w Szwecji, Belgii, Francji, Holandii i Niemczech (Przybyłowski s. 124)
Bardzo istotny rozwój ekobilansu nastąpił w latach 90 w Niemczech, gdzie został wprowadzony w rozszerzonej postaci, określonej mianem analizy linii produktu, w której konwencjonalne badania ekobilansowe poprzedza analiza potrzeb i korzyści (Przybyłowski s. 125)
Rodzaje ekobilansów
Rodzaje ekobilansów (Adamczyk s. 112-117):
- Ekobilans przedsiębiorstwa - obejmuje gromadzenie i oznaczanie według kryteriów jakościowych i ilościowych wszystkich przepływów surowców i energetycznych, strumień wyrobów głównych i ubocznych oraz oraz emisji surowcowych. Dotyczy to m.in. odpadów o różnej charakterystyce, stanowiącej uciążliwości dla środowiska.
- Ekobilans procesu - odnosi się do poszczególnych studiów wytwarzania. W najszerszym znaczeniu obejmuje proces produkcyjny, a dalej kolejno technologiczny i jego składowe - procesy jednostkowe i operacje jednostkowe.W odniesieniu do każdej składowej procesu, w układzie "in - put - output rozpatruje się odpowiadające jej strumienie surowcowe i energetyczne, półprodukty i emisje, a dla większej przejrzystości można łączyć ze sobą kilka modułów procesowych.
- Ekobilans wyrobu - obejmuje cały cykl życia wyrobów, dlatego też wykracza poza obszar przedsiębiorstwa. Odnosi się on przede wszystkim do strefy eksploatacji i likwidacji poużytkowej, ale ze względu na specyfikę kształtowania cech jakościowych wyrobu, w tym również cech ekologicznych, musi uwzględniać strefę przedprodukcyjną.
- Ekobilans lokalizacyjny (działalności ogólnej) - odnosi się do strefy nieprodukcyjnej i dotyczy głównie funkcjonowania administracyjno-biurowego firmy. Jest on również przeprowadzany dla instytucji usługowych np. banków, szkół, instytucji administracji publicznej.
- Ekobilans regionu - odnosi się do wydzielonego obszaru np. mikroregionu lub gminy. Zawiera w sobie ekobilanse organizacji działających na tym samym obszarze, daje podstawę do planowania przemysłowego i przestrzennego oraz stanowi narzędzie wprowadzania procesów wytwórczych czy też modernizacji lub likwidacji procesów już istniejących na danym obszarze. Ma istotne znaczenie opiniotwórcze dla administracji i społeczności lokalnej.
| Ekobilans — artykuły polecane |
| Opakowalnictwo — Badania i rozwój — Prototyp — Unifikacja — Segregacja odpadów — Pomiar innowacji — Gospodarstwo agroturystyczne — Sektor — Położenie geograficzne |
Bibliografia
- Adamczyk W. (2004), Ekologia wyrobów - jakość, cykl życia, projektowanie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Nowak Z. (2001), Zarządzanie środowiskiem’', Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice
- Przybyłowski P. (2005), Podstawy Zarządzania środowiskiem, Wydawnictwo Akademii Morskiej, Gdynia
Autor: Piotr Bordun
