Obciążenie psychonerwowe

Obciążenie psychonerwowe
Polecane artykuły
Masaż leczniczy Układ ergonomiczny Obciążenie fizyczne Czynniki niebezpieczne Prokrastynacja Zniekształcenia poznawcze Praca statyczna Uzależnienia behawioralne Monotypowość ruchów roboczych

Obciążenie psychonerwowe jest charakterystyczne dla pracy umysłowej. Jego nasilenie zależy przede wszystkim od złożoności, zmienności, powtarzalności, ważności i dokładności wykonywanych czynności.

Fazy

W procesie wykonywania pracy ludzkiej możemy wyróżnić następujące 3 fazy:

• faza uzyskania informacji,
• faza podejmowania decyzji,
• faza wykonywania czynności.

Każda faza jest związana z ryzykiem wystąpienia obciążenia psychicznego.

Pierwsza z nich dotyczy bezpośredniej obserwacji procesu produkcyjnego, różnego rodzaju przyrządów i maszyn, a także zachowania się innych pracowników. Wymaga zrozumienia różnorodnych informacji wzrokowych, słuchowych oraz dotykowych i odpowiedniej na nie reakcji. Powoduje to zaabsorbowanie określonych zasobów umysłowych, a w szczególności pamięci i uwagi. Im bardziej złożona jest maszyna, tym większa ilość informacji i wiedzy jest potrzebna, aby ją prawidłowo obsłużyć. Ponieważ pamięć ludzka ma ograniczoną pojemność, sytuacja taka może prowadzić do poważnego przeciążenia psychicznego i stać się źródłem zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka. Dlatego ważne jest, aby dbać o prawidłowe rozmieszczenie i czytelność znaków, sygnałów i tablic.

Druga faza dotyczy sytuacji, gdy pracownik musi podjąć działanie z uwzględnieniem więcej niż jednej informacji. W przypadku decyzji powtarzalnych, które na ogół podejmowane są szybko, a nawet odruchowo, wysiłek psychiczny z nimi związany jest niewielki. Natomiast jeśli podejmowana decyzja jest bardziej złożona, wymaga wykorzystania dużej ilości informacji, często niepełnych i wiąże się z dużą odpowiedzialnością, to w takim przypadku obciążenie psychiczne jest większe. Przy dużej ilości takich decyzji człowiek zaczyna odczuwać stałą presję stresową, co w konsekwencji może prowadzić do zakłóceń w działaniu jego układu nerwowego. W ostatniej fazie, która jest bezpośrednio związana z faktem podjęcia decyzji, wysiłek człowieka ma charakter głównie fizyczny. Jednak i w tu pojawia się obciążenie układu nerwowego. Zależy ono przede wszystkim od złożoności wykonanej pracy, stopnia wprawy, typowości lub nietypowości ruchów, a w szczególności od konsekwencji ich wykonania.

Jak widać obciążenie psychonerwowe występuje w każdym etapie pracy i jest ważnym czynnikiem decydującym o wydajności pracownika, jego samopoczuciu oraz bezpieczeństwie jego zdrowia i życia. Dlatego w żadnym wypadku nie powinno być lekceważone.

Strategie zarządzania obciążeniem psychonerwowym

Organizacja pracy i planowanie zadań: Efektywne zorganizowanie pracy i odpowiednie zaplanowanie zadań może pomóc w minimalizowaniu obciążenia psychicznego. Ważne jest, aby ustalić realistyczne cele i terminy oraz rozłożyć zadania w sposób logiczny i przemyślany.

Priorytetyzacja i delegowanie obowiązków: Przy nadrzędnym obciążeniu psychonerwowym istotne jest umiejętne ustalanie priorytetów i przekazywanie niektórych zadań innym pracownikom. Delegowanie obowiązków może pomóc w zmniejszeniu stresu oraz rozłożeniu odpowiedzialności na kilka osób.

Techniki redukcji stresu: Istnieje wiele skutecznych technik relaksacyjnych, medytacji czy aktywności fizycznej, które mogą pomóc w zmniejszeniu obciążenia psychicznego. Pracownicy powinni być zachęcani do korzystania z takich technik i zapewnienia sobie czasu na odpoczynek.

Tworzenie zdrowych nawyków pracy: Pracownicy powinni wprowadzić zdrowe nawyki pracy, takie jak regularne przerwy, odpowiednia ilość snu i aktywność fizyczna. Te czynniki mogą pomóc w zmniejszeniu obciążenia psychicznego oraz zwiększeniu odporności organizmu na stres.

Skuteczne zarządzanie czasem: Efektywne zarządzanie czasem jest kluczowym elementem minimalizowania obciążenia psychonerwowego. Pracownicy powinni być szkoleni w zakresie zarządzania czasem, tak aby unikali nadmiernego obciążenia psychicznego.

Wpływ obciążenia psychonerwowego na zdrowie i samopoczucie pracownika

Konsekwencje długotrwałego obciążenia psychonerwowego: Długotrwałe obciążenie psychonerwowe może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych i pogorszenia samopoczucia pracownika. Może to obejmować zwiększone ryzyko chorób takich jak depresja, choroby serca, problemy ze snem i ogólna obniżona jakość życia.

Objawy obciążenia psychonerwowego: Obciążenie psychonerwowe objawia się różnymi objawami, takimi jak problemy ze snem, chroniczne zmęczenie, problemy z koncentracją, podatność na infekcje, zmiany nastroju, itp. Pracownicy powinni być świadomi tych objawów i umieć je rozpoznawać.

Samodzielne monitorowanie i dbanie o zdrowie psychiczne: Pracownicy powinni być zachęcani do samodzielnego monitorowania swojego zdrowia psychicznego. Powinni być świadomi swoich potrzeb i umieć reagować na sygnały, które wskazują na obciążenie psychonerwowe. Ważne jest, aby wiedzieli, gdzie szukać pomocy i wsparcia w razie potrzeby.

Wsparcie dla pracownika: Pracownicy powinni wiedzieć, gdzie szukać wsparcia w przypadku obciążenia psychonerwowego. Pracodawcy powinni zapewnić dostęp do specjalistów, takich jak psycholodzy czy coachowie, którzy mogą pomóc pracownikom w radzeniu sobie ze stresem i obciążeniem psychicznym.

Wpływ obciążenia psychonerwowego na efektywność pracy: Obciążenie psychonerwowe ma bezpośredni wpływ na efektywność i wydajność pracy. Pracownicy, którzy są silnie obciążeni psychicznie, mają trudności z koncentracją, podejmowaniem decyzji i wykonywaniem zadań. Dlatego ważne jest, aby pracodawcy zdawali sobie sprawę z tego wpływu i podejmowali odpowiednie działania w celu jego minimalizacji.

Rola pracodawcy w zapobieganiu obciążeniu psychonerwowemu

Odpowiedzialność pracodawcy: Pracodawcy mają obowiązek zapobiegania i redukcji obciążenia psychonerwowego w miejscu pracy. Powinni podejmować działania mające na celu minimalizację stresu i tworzenie zdrowego środowiska pracy.

Warunki pracy: Pracodawcy powinni identyfikować czynniki wpływające na obciążenie psychonerwowe w miejscu pracy i dążyć do zapewnienia odpowiednich warunków pracy. Należy zwrócić uwagę na takie czynniki jak wysokie wymagania czasowe, brak autonomii, nadmierna odpowiedzialność czy niewłaściwa komunikacja.

Szkolenia i wsparcie: Pracodawcy powinni zapewniać szkolenia i wsparcie, aby pomóc pracownikom w radzeniu sobie z obciążeniem psychonerwowym. Szkolenia mogą dotyczyć zarządzania stresem, technik relaksacyjnych czy skutecznego zarządzania czasem. Ważne jest, aby pracownicy mieli dostęp do narzędzi i wiedzy, które mogą im pomóc w radzeniu sobie ze stresem.

Ocena ryzyka psychospołecznego: Pracodawcy powinni przeprowadzać regularne oceny ryzyka psychospołecznego w celu identyfikacji czynników wpływających na obciążenie psychiczne. Taka ocena pozwoli na wczesne wykrywanie problemów i podjęcie działań zaradczych.

Tworzenie kultury organizacyjnej: Pracodawcy powinni tworzyć kulturę organizacyjną, która promuje zdrowie psychiczne pracowników i zapobiega obciążeniu psychonerwowemu. Ważne jest, aby pracownicy czuli się doceniani, mieli możliwość odpoczynku i bycia aktywnymi, oraz mieli dostęp do wsparcia w razie potrzeby.

Bibliografia

• Bałogowska A., Malinowski A., Ergonomia dla każdego, Sorus, Poznań 1997, str. 48-50
• Jabłkowska, K., & Borkowska, A. (2005). Ocena nasilenia stresu w pracy a cechy zespołu wypalenia zawodowego u menedżerów. Medycyna pracy, 56(6), 439-444
• Wróblewska M., Ergonomia - skrypt dla studentów, Politechnika Opolska, Opole 2004, str. 157-159

Autor: Joanna Grych