Służebność przesyłu

Służebność przesyłu - ograniczone prawo rzeczowe należące do służebności. Została wprowadzona do polskiego prawa 3 sierpnia 2008 roku w drodze nowelizacji kodeksu cywilnego. Jej cechą charakterystyczną jest to, że stroną uprawnioną do korzystania z nieruchomości może być wyłącznie przedsiębiorca, który jest właścicielem lub chce wybudować urządzenia przesyłowe na danej działce. Zakres korzystania z nieruchomości obciążonej ogranicza się tylko do zapewnienia prawidłowego przesyłu. W pozostałym zakresie służebność przesyłu ma zbliżony charakter do służebności gruntowej i w sposób odpowiedni stosuje się te same zasady

Urządzenia przesyłowe to urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa

Wartość służebności

Przy ustalaniu wartości prawa służebności przesyłu należy uwzględnić:

• powierzchnię terenu, dla którego będzie ustanawiana służebność przesyłu,
• wartość nieruchomości obciążonej infrastrukturą przesyłową (domniemanie zmniejszenia wartości nieruchomości)
• udział właściciela infrastruktury we współkorzystaniu z obciążonej przestrzeni

Wprowadzenie do polskiego prawa terminu, , służebność przesyłu’’ pozwoliło właścicielom obciążonych nieruchomości starać się o odszkodowania i wynagrodzenia z tytułu obniżenia wartości nieruchomości. Otrzymanie takiego zadośćuczynienia nie ogranicza prawa właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości do pełnego władania nią i czerpania z niej korzyści.

Wysokość należnych wynagrodzeń i odszkodowań można określić za pomocą stosownej umowy między właścicielem nieruchomości a przedsiębiorcą. Jeśli strony nie potrafią się porozumieć, sąd wyznacza biegłego rzeczoznawcę majątkowego, który określa wysokość tych roszczeń na podstawie dostępnych danych rynkowych

Ustanowienie służebności

Służebność przesyłu może być zawarta poprzez zawarcie umowy między przedsiębiorcą a właścicielem nieruchomości, na której mają znaleźć się urządzenia przesyłowe. Umowa taka powinna określać treść ustanowionej służebności oraz zawierać informację o ewentualnym wynagrodzeniu przysługującemu właścicielowi obciążonej nieruchomości. Umowę taką należy sporządzić w formie aktu notarialnego.

Informację o ustanowieniu służebności przesyłu odnotowuje się w księdze wieczystej nieruchomości. W przypadku, gdy właściciel nieruchomości nie chce zawrzeć umowy o ustanowienie służebności przesyłu przedsiębiorca może skutecznie żądać jej ustanowienia, jeśli jest to konieczne do korzystania z tych urządzeń. Taka służebność musi być jedna ustanowiona za odpowiednim wynagrodzeniem.

Zdarza się również, że urządzenia zostały postawione bez żadnej podstawy prawnej, a przedsiębiorca nie chce zgodzić się na ustanowienie służebności. W tej sytuacji właścicielowi nieruchomości przysługuje uprawnienie żądania ustanowienia służebności przesyłu za wynagrodzeniem

Przeniesienie i wygaśnięcie

Jak w przypadku służebności gruntowej, służebność przesyłu przechodzi na nabywcę przedsiębiorstwa, do którego należą urządzenia. Ta zasada ma zastosowanie również w przypadku nabycia samych urządzeń. Służebność przesyłu wygasa w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa, będącego właścicielem urządzeń przesyłowych. Ponadto w każdym przypadku zakończenia służebności przesyłu obowiązek usunięcia urządzeń przesyłowych leży po stronie przedsiębiorcy. Powinien on również wypłacić odszkodowanie, gdy usunięcie urządzenia powoduje trudności lub koszty po stronie właściciela nieruchomości.

Wartość służebności przesyłu

Czynniki wpływające na wartość służebności przesyłu

Wartość służebności przesyłu jest zmienna i zależy od różnych czynników. Pierwszym z nich jest powierzchnia terenu, na którym znajduje się infrastruktura przesyłowa. Im większa powierzchnia, tym większa wartość służebności. Kolejnym czynnikiem wpływającym na wartość służebności jest wartość nieruchomości obciążonej. Jeśli nieruchomość ma wysoką wartość rynkową, to wartość służebności przesyłu również będzie wyższa.

Dodatkowo, udział właściciela infrastruktury również ma wpływ na wartość służebności przesyłu. Jeśli właściciel infrastruktury ma większy udział w korzystaniu z nieruchomości, to wartość służebności będzie większa.

Odszkodowania dla właścicieli nieruchomości

Właściciele nieruchomości obciążonych służebnością przesyłu mają prawo ubiegać się o odszkodowania z tytułu obniżenia wartości nieruchomości. Jest to uzasadnione, ponieważ służebność przesyłu może wpływać negatywnie na atrakcyjność nieruchomości, a co za tym idzie, na jej wartość rynkową.

Wysokość odszkodowań i wynagrodzeń z tytułu służebności przesyłu można ustalić umową między przedsiębiorcą odpowiedzialnym za infrastrukturę a właścicielem nieruchomości. Jest to preferowany sposób rozstrzygania spraw finansowych związanych z służebnością przesyłu, ponieważ daje obu stronom możliwość negocjacji i uzgodnienia odpowiedniej kwoty.

Alternatywnie, w przypadku braku porozumienia między stronami, można skorzystać z usług biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Biegły rzeczoznawca będzie odpowiedzialny za oszacowanie obniżenia wartości nieruchomości spowodowanego przez służebność przesyłu. Na podstawie takiej wyceny można ustalić wysokość odszkodowania dla właściciela nieruchomości.

Warto zaznaczyć, że ustalenie wartości służebności przesyłu oraz wysokości odszkodowania jest procesem skomplikowanym i wymaga wiedzy z zakresu prawa nieruchomości, wyceny nieruchomości oraz zarządzania. Dlatego też zaleca się korzystanie z usług specjalistów w tym obszarze, aby zapewnić uczciwość i rzetelność transakcji.

Znaczenie służebności przesyłu dla rozwoju infrastruktury przesyłowej

Zapewnienie połączeń między obszarami kraju

Służebność przesyłu umożliwia niezbędne połączenia między różnymi obszarami kraju. Dzięki temu możliwe staje się skuteczne przesyłanie energii, wody, gazu czy danych między regionami. Przykładem może być sieć elektroenergetyczna, która umożliwia dostarczanie energii elektrycznej z elektrowni do odbiorców w całym kraju. Bez służebności przesyłu nie byłoby możliwe skuteczne i efektywne dystrybuowanie energii, co negatywnie wpłynęłoby na rozwój różnych sektorów gospodarki.

Efektywne wykorzystanie zasobów naturalnych

Dzięki służebności przesyłu możliwe jest efektywne wykorzystanie zasobów naturalnych. Przykładem może być przesył ropy naftowej czy gazu ziemnego. Dzięki istnieniu infrastruktury przesyłowej możliwe jest skuteczne transportowanie tych surowców z miejsc ich wydobycia do odbiorców lub rafinerii. Bez służebności przesyłu zasoby naturalne mogłyby być utrudnione w eksploatacji lub ich dystrybucja byłaby nieefektywna, co negatywnie wpłynęłoby na rozwój różnych sektorów gospodarki.

Łatwiejsze inwestowanie w infrastrukturę przesyłową

Służebność przesyłu umożliwia przedsiębiorcom łatwiejsze inwestowanie w infrastrukturę przesyłową. Dzięki temu, że mogą korzystać z istniejących już połączeń i sieci przesyłowych, nie muszą budować wszystkiego od zera. To z kolei przyspiesza proces inwestycyjny i redukuje koszty, co przyczynia się do szybszego rozwoju infrastruktury przesyłowej.

Rozwój gospodarczy kraju

Służebność przesyłu ma kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego kraju. Poprzez umożliwienie skutecznego przesyłania różnych zasobów i surowców, przyczynia się do wzrostu konkurencyjności i efektywności sektorów gospodarki. Dzięki temu można tworzyć nowe miejsca pracy, zwiększać eksport i przyciągać inwestorów. Rozwinięta infrastruktura przesyłowa jest także ważnym czynnikiem przyciągającym inwestycje zagraniczne, co przyczynia się do wzrostu gospodarczego kraju jako całości.

Służebność przesyłu — artykuły polecane

Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego — Zakaz konkurencji — Hipoteka przymusowa — Najem instytucjonalny — Zastaw umowny — Wypowiedzenie umowy — Umowa zastawu — Umowa cywilno-prawna — Zamówienie z wolnej ręki

Bibliografia

• Buszko M., Krupa D., Drews A. (red.) (2016), Perspektywa. Wyzwania współczesnej gospodarki. Tom 2, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń
• Jachymska K. (2013), Służebność przesyłu w prawie polskim w okresie powojennym, Przegląd prawno-ekonomiczny, nr 24
• Konieczny D. (2012), Odszkodowania i wynagrodzenia przy ustanawianiu służebności przesyłu, Studia i materiały towarzystwa naukowego nieruchomości, nr 2
• Postuła I. (red.) (2017), Prawo cywilne w zarządzaniu i działalności gospodarczej, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Wawrzyniak J. (2013), Służebność przesyłu i dostęp do urządzeń elektroenergetycznych, Akty prawne, nr 186

Autor: Renata Ptaszek

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.