Odsetki ustawowe

Odsetki ustawowe to odsetki najbardziej znany rodzaj odszkodowania za opóźnienie w realizacji świadczeń pieniężnych np. podatków lub w przypadku gdy w umowie pożyczki nie określono ich wysokości. Dzięki nim, wierzyciel nie jest zobowiązany do wykazania strat. W tym wypadku, aby otrzymać odszkodowanie, starczy udowodnić okres opóźnienia i wysokość winnej nam kwoty. O odsetki ustawowe mogą ubiegać się przedsiębiorcy oraz osoby fizyczne bez własnej działalności gospodarczej.

W Polsce wielkość odsetek ustawowych była określana do końca 2015 w drodze rozporządzenia Rada Ministrów . Od 2016 są one ogłaszane przez Ministra Sprawiedliwości O odsetki ustawowe od kwoty pieniężnej można ubiegać się tylko wtedy, gdy wynikają one z procedur prawnych, ustawy, postanowienia sądu lub ustaleń odrębnej właściwej instytucji.

TL;DR

Odsetki ustawowe to rodzaj odszkodowania za opóźnienie w płatnościach, które można ubiegać się zarówno jako przedsiębiorca, jak i osoba fizyczna. Wysokość odsetek jest określana przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Istnieją trzy rodzaje odsetek ustawowych: za przedłużony termin płatności, za opóźnienie i za opóźnienie w transakcjach handlowych. Wzór na wyliczenie odsetek jest podany w artykule. Wysokość odsetek ustawowych wynosi 5% rocznie, za opóźnienie 7% rocznie, a za opóźnienie w transakcjach handlowych 9,5%. Istnieje również maksymalna wysokość odsetek, która nie może przekroczyć podwójnej wielkości odsetek ustawowych. Naliczanie odsetek rozpoczyna się w dniu po terminie zapłaty, a termin zapłaty może być przeniesiony na dzień niebędący ustawowo wolnym od pracy. Można również zastrzec odsetki umowne, ale ich wysokość nie może być zbyt wysoka. W przypadku niewłaściwej płatności, wierzyciel może ubiegać się o zwrot kosztów windykacji.

Rodzaje odsetek ustawowych

Odsetki ustawowe za przedłużony termin płatności

Odsetki, w których uczestnicy, mogą zakłaożyć w umowie między sobą, że czas na zapłatę będzie dłuższy niż 30 dni. Wtedy wierzyciel ma prawo do żądania odsetek ustawowych po ich upływie począwszy od dnia wykonania własnego świadczenia bezgotówkowego oraz dostarczenia faktury dłużnikowi. Trzeba pamiętać, że są to odsetki, których nie można naliczać w okresie dłuższym niż od momentu, w którym świadczenie gotówkowe jest wymagalne. Wtedy stają się one już odsetkami za opóźnienia w transakcjach handlowych.

Odsetki ustawowe za opóźnienie

Odsetki stanowiące postać odszkodowania za opóźnienia w wykonaniu świadczeń gotówkowych. Mogą się one należeć przedsiębiorcom oraz osobom fizycznym bez działalności gospodarczej. Wierzyciel nie jest zobowiązany do wykazywania jakichkolwiek strat. W tym wypadku wystarczy dowieść jaki jest okres zwłoki i wysokość dłużnej kwoty. Wtedy otrzymujemy odszkodowanie właśnie w formie odsetek.

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych Odsetki te dotyczą głównie transakcji między przedsiębiorcami. Gdy wierzyciel zrealizował swoje zobowiązanie to przysługują mu te odsetki ustawowe za cały okres między datą ostatecznej zapłaty a wykonaniem zobowiązania. Jeśli czas na uiszczenie opłaty nie został wyznaczony to wierzyciel może się domagać odsetek dopiero po upływie 30 dni począwszy od pierwszego dnia wykonania tego świadczenia. W momencie gdy przedsiębiorcy zawarli w umowie zbadanie produktów i usług w zamiarze uzgodnienia poprawności tych produktów i usług z umową to czas ten liczy się od dnia ukończenia badań.

Wzór na wyliczenie odsetek

${\frac {Kz\cdot L\cdot O}{365}}=Ko$

Oznaczenia symboli:

Kz - kwota zaległości,

L - liczba dni zaległości,

O - procentowa wysokość stopy odsetek,

365 - liczba dni w roku,

Ko - kwota odsetek,

Przykład

Zaległość wynosi 400 zł a odsetki ustawowe są liczone od dnia 15.01.2018 do 13.02.2018. W związku z tym dni zwłoki wynoszą: 30.

Stopa odsetek ustawowych wynosi: 5%

Obliczenia: (400 × 30 × 5%) / 365 = 1,64 zł

Wysokość odsetek ustawowych

W zależności od rodzaju odsetek ustawowych, ich wysokości są następujące:

• odsetki ustawowe: 5% rocznie
• odsetki ustawowe za opóźnienie: 7% rocznie
• odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych: 9,5%

Wysokość odsetek maksymalnych

Odsetki maksymalne

Maksymalna wysokość odsetek, które wynikają z czynności prawnych, od roku 2016 nie może przewyższać podwójnej wielkości odsetek ustawowych w odniesieniu do jednego roku, stanowiących całość stopy referencyjnej NBP oraz 3,5 punktów procentowych.

Odsetki maksymalne za opóźnienie

Jeśli chodzi o maksymalną wielkość odsetek za opóźnienia to nie mogą one przewyższać podwójnej wielkości odsetek za opóźnienie w odniesieniu do jednego rok, stanowiących całość stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych

Termin zapłaty wierzytelności

Naliczanie się odsetek rozpoczyna się w dniu kolejnym po dacie płatności, w której powinno zostać uregulowane zobowiązanie, aż do dnia rzeczywistej spłaty. Dla przykładu: Jeżeli dnia 10 stycznia 2018 faktura VAT została wystawiona z datą zapłaty wypadającej na dzień 17 stycznia, a świadczenie zostało opłacone dopiero 21 stycznia to odsetki ustawowe powinniśmy przeliczyć od dnia 18 stycznia, więc powinny być one za 4 dni.

Może się zdarzyć, że ostateczny termin zapłaty będzie przypadać na dzień ustawowo wolny od pracy. W takim wypadku termin zostaje przeniesiony na kolejny dzień niebędący ustawowo wolnym od pracy np. z niedzieli na poniedziałek Można również zastrzec odsetki umowne, które są ustalone procentowo lub jako wielokrotność odsetek ustawowych. Tu również trzeba uważać ponieważ zastrzeżone odsetki nie mogą być zbytnio wysokie. Możemy wtedy doprowadzić do unieważnienia uzgodnienia na umowie. Warto sprawdzić odsetki maksymalne.

Zryczałtowane koszty windykacji

Należy pamiętać, że w porozumieniach handlowych, do każdej nierozliczonej w odpowiednim czasie opłaty, wierzyciel ma prawo ubiegać się o zwrot wszystkich kosztów rozpoznania należności. Zwrot ten będzie równowartością kwoty 40 euro przerachowanej na polską walutę - złoty, na podstawie średniego kursu EUR, który jest ogłoszony przez Narodowy Bank Polski końcowego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego ten miesiąc, w którym świadczenie gotówkowe stało się konieczne, jako odszkodowanie za koszty odbierania zobowiązania

Odsetki ustawowe — artykuły polecane

Odsetki podatkowe — Rzeczywista roczna stopa oprocentowania — Zaliczka na podatek dochodowy — Zaległość podatkowa — Zwrot podatku — Wadium — Podatek od dywidendy — Formularz PIT-4 — Skonto

Bibliografia

• Balwicka-Szczyrba M. (2016), W sprawie kodeksowej regulacji kapitałowych odsetek maksymalnych, Gdańskie studia prawnicze, TOM XXXV
• Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 stycznia 2016 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych M.P. 2016 poz. 46
• Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 stycznia 2016 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych M.P. 2016 poz. 46
• Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 stycznia 2016 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych M.P. 2016 poz. 46
• Szwęch A., Welsyng A., Sławińska E. (2016), Odsetki w transakcjach handlowych, Infor, Warszawa
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych Dz.U. 2013 poz. 403
• Wałachowska M. (2016), Zadośćuczynienie pieniężne a odsetki w świetle orzecznictwa sądowego i doktryny, Artykuły i rozprawy, Prawo asekuracyjne, nr 2

Autor: Karolina Bednarczyk