Odprawa emerytalna

Z Encyklopedia Zarządzania

Odprawa emerytalna to odprawa pieniężna, która przysługuje pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę. Prawo do niej opisane jest w trzecim rozdziale Kodeksu Pracy:

Art. 921. § 1. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia[1].

Odprawa emerytalna przysługuje pracownikowi spełniającemu warunki do przyznania emerytury. Nabycie prawa do niej uzależnione jest od spełnienia dwóch warunków, tj. rozwiązania stosunku pracy i wystąpienia związku między ustaniem zatrudnienia a przejściem na emeryturę. Niespełnienie któregokolwiek z wymienionych warunków sprawia, że pracownik traci prawo do uzyskania odprawy[2].

Pracownik spełniający warunki uprawniające do emerytury to jest taki, któremu przyznano prawomocną decyzję ZUS w sprawę przyznania emerytury. Wymienione w ustawie warunki (pracownik spełnił wymagania uprawniające go do przejścia na emeryturę oraz stosunek pracy ustaje w związku z przejściem na emeryturę) muszą być spełnione łącznie. Odprawa nie przysługuje w przypadku trwającego stosunku pracy. Może być wypłacana, tylko wtedy gdy status osoby pracownika-emeryta zmienia się, poprzez rozwiązanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę, w wyłącznie w status emeryta[3]

Między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury może występować związek o charakterze[4]:

  • Czasowym (nabycie prawa do emerytury zbiega się z czasem rozwiązania stosunku pracy, bez względu na przyczynę rozwiązania stosunku pracy),
  • Przyczynowym (rozwiązanie stosunku pracy, ponieważ pracownikowi przysługuje prawo do emerytury),
  • Czasowo-przyczynowym (nabycie prawa do emerytury jest przyczyną rozwiązania stosunku pracy i rozwiązanie następuje w momencie przyznania świadczenia,
  • Funkcjonalnym (przyczynowo-czasowy; rozwiązanie zatrudnienia następuje przed przyznaniem prawa do emerytury, ale przyznanie tego świadczenia jest konsekwencją bezpośrednio poprzedzającą ustanie stosunku pracy.

Za datę przejścia pracownika na emeryturę uznaje się datę przyznania świadczenia, jeżeli nastąpiło ono po rozwiązaniu zatrudnienia na wniosek złożony w czasie stosunku pracy lub w momencie rozwiązania stosunku pracy po ustaleniu wcześniej prawa do emerytury. W tym momencie pracownik może wystąpić z roszczeniem o wypłatę odprawy.

Prawo do odprawy emerytalnej nie jest uzależnione od tego, który z podmiotów dokonuje rozwiązania stosunku pacy, ani od sposobu jego rozwiązania. Nie zależy także od tego jak długo osoba pracuje u ostatniego pracodawcy, ani od jego stażu pracy.

Odprawa emerytalna przysługuje zarówno pracownikom przechodzącym na emeryturę przyznaną na warunkach ogólnych, jak i szczególnych.

Świadczenie jednorazowe

§ 2. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa [5].

Według wyżej przytoczonego paragrafu pracownik nabywa prawo tylko do jednej odprawy: emerytalnej lub rentowej. Nie ma znaczenia czy prawo do odprawy powstało u różnych pracodawców. Jeżeli uzyskał odprawę rentową nie może już uzyskać emerytalnej i odwrotnie: jeśli uzyskał emerytalną, nie uzyska już rentowej. "Otrzymanie przez pracownika odprawy z tytułu przejścia na rentę z powodu niezdolność do pracy wyklucza nabycie przez pracownika prawa do kolejnej odprawy z tytułu przejścia na emeryturę" (por. uchw. SN z 18.03.2010 r., II RZP 1/10, OSNP 2010, nr 17-18, poz. 208).

Wprowadzenie odprawy emerytalnej miało na celu zapewnienie pracownika, że otrzyma minimalne świadczenie wynikające ze stosunku pracy od każdego pracodawcy[6].

Ustalenia wysokości odprawy

Odprawa obliczana jest na podstawie § 2 ust. 1pkt 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 1996 r. nr 62, poz. 289 ze zm.) według zasad dotyczących wyliczania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Innymi słowy odprawa emerytalna odpowiada wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia, które ustala się według zasad obliczania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.

Składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględnia się w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do odprawy. Jeśli okresy są dłuższe niż jeden miesiąc składniki przysługujące za te okres wylicza się ze średniej wysokości z poprzednich dwunastu miesięcy. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie to suma tych składników, która w przypadku odprawy emerytalnej równa jest jej wysokości.

Przykład:

Pracownik otrzymujący wynagrodzenie godzinowe w wysokości 20 zł oraz premię w wysokości 15% wynagrodzenia zasadniczego przechodzi na emeryturę w listopadzie 2017 r. W firmie wynagrodzenia wypłacane są w ostatnim roboczym dniu miesiąca. W okresie trzech miesięcy poprzedzających nabycie prawa do odprawy emerytalnej pracownik łącznie z nadgodzinami otrzymał:

  • za sierpień 2017 r. - 4.034,80 zł,
  • za wrzesień 2017 r. - 3.989,60 zł,
  • za październik 2017 r. - 3.899,20 zł.

Wysokość odprawy emerytalnej:

  • 4.034,80zł + 3.989,60zł + 3.899,20zł = 11.923,60zł
  • 11.923,60zł: 3 = 3.974.53zł.
  • Odprawa emerytalna wyniesie: 3.974,53zł.

Kodeksowa regulacja odprawy emerytalnej ma powszechny charakter, co oznacza, że przepisy zakładowe i branżowe mogą wprowadzać odmienne warunki nabywania prawa do odprawy oraz do ustalania jej wysokości według przepisów szczególnych art. 5 k.p.

Wypłata odprawy emerytalnej

Jednorazowa wypłata

Jednorazowa wypłata odprawy emerytalnej to opcja, w której cała kwota przysługująca pracownikowi zostaje wypłacona na raz. Jest to popularna metoda, ponieważ pozwala pracownikowi otrzymać pełną kwotę na początku, co może być korzystne w celu realizacji inwestycji lub pokrycia większych wydatków. Jednakże, decyzja o jednorazowej wypłacie powinna być rozważana ostrożnie, biorąc pod uwagę długoterminowe potrzeby finansowe pracownika.

Wypłata w ratach

Wypłata w ratach odprawy emerytalnej polega na regularnym wypłacaniu ustalonej kwoty przez określony okres czasu. Ta forma wypłaty może być bardziej bezpieczna finansowo dla pracownika, ponieważ zapewnia regularne dochody przez określony czas. Pracownik może wybrać okres wypłaty rat, na przykład co miesiąc, co kwartał lub co rok, w zależności od swoich preferencji i potrzeb finansowych. Ta metoda może być szczególnie przydatna dla osób, które nie są pewne, jak efektywnie zarządzać dużą jednorazową sumą pieniędzy.

Wybór pracownika dotyczący formy wypłaty

Wybór formy wypłaty odprawy emerytalnej zależy od preferencji pracownika i jego indywidualnej sytuacji finansowej. Pracownik powinien przemyśleć swoje cele finansowe, obecne potrzeby i plany na przyszłość przed podjęciem decyzji. Warto skonsultować się z doradcą finansowym lub ekspertem ds. emerytur, aby dokonać najlepszego wyboru.

Termin wypłaty i odsetki ustawowe w przypadku opóźnienia

Termin wypłaty odprawy emerytalnej powinien być zgodny z obowiązującymi przepisami prawa dotyczącymi emerytur. Pracodawca ma obowiązek wypłacić odprawę emerytalną w czasie i na warunkach określonych przez prawo. Opóźnienie w wypłacie może skutkować naliczeniem odsetek ustawowych. Odsetki te mają na celu rekompensatę pracownikowi za opóźnienie w otrzymaniu należnej mu kwoty.

Zgłoszenie prawa do odprawy emerytalnej w urzędzie skarbowym

Aby otrzymać odprawę emerytalną, pracownik musi zgłosić swoje prawo do niej w urzędzie skarbowym. Zgłoszenie to jest niezbędne, aby urząd skarbowy mógł przetworzyć wniosek i zatwierdzić wypłatę. Pracownik powinien dostarczyć wszelkie niezbędne dokumenty i informacje, które potwierdzają jego prawo do odprawy emerytalnej. W przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości, pracownik powinien skonsultować się z urzędem skarbowym lub innym odpowiednim organem, aby uzyskać pomoc i wskazówki dotyczące procedury zgłaszania.

Dodatkowe kwestie związane z odprawą emerytalną

Odprawa przedemerytalna

Odprawa przedemerytalna jest specjalnym świadczeniem, które pracodawcy mogą zaoferować pracownikom, którzy decydują się na wcześniejsze przejście na emeryturę. Jest to dobrowolne rozwiązanie, które ma na celu zachęcenie pracowników do opuszczenia rynku pracy przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Odprawa przedemerytalna może mieć różne formy, na przykład jednorazową wypłatę pieniężną lub dodatkowe świadczenia emerytalne.

Warto zauważyć, że odprawa przedemerytalna może być korzystna zarówno dla pracodawcy, jak i pracownika. Pracodawcy mogą zyskać na zmniejszeniu kosztów wynagrodzeń, zwłaszcza jeśli zatrudniają pracowników o wyższych zarobkach. Z drugiej strony, pracownicy mogą skorzystać z dodatkowych środków finansowych, które wpłyną na ich komfort życia po przejściu na emeryturę.

Indywidualne umowy o pracę i negocjowanie wyższej odprawy

W niektórych przypadkach pracownicy mogą negocjować wyższą odprawę emerytalną w ramach indywidualnych umów o pracę. To zależy od wielu czynników, takich jak ich staż pracy, umiejętności, odpowiedzialności w pracy czy pozycji, którą zajmują w przedsiębiorstwie. Warto zdawać sobie sprawę, że nie ma jednoznacznych przepisów dotyczących negocjowania wyższej odprawy, więc w takich przypadkach ważne jest indywidualne podejście i umiejętność przekonywania pracodawcy do swoich argumentów.

Długość stażu pracy a wysokość odprawy

Długość stażu pracy jest jednym z kluczowych czynników wpływających na wysokość odprawy emerytalnej. Zazwyczaj im dłuższy staż pracy, tym wyższa odprawa. Istnieją jednak różnice w przepisach dotyczących odprawy emerytalnej między różnymi branżami i sektorami gospodarki, dlatego warto dokładnie zapoznać się z obowiązującymi przepisami w danym kraju.

Odprawa likwidacyjna w przypadku upadłości lub likwidacji przedsiębiorstwa

W przypadku upadłości lub likwidacji przedsiębiorstwa, pracownicy mogą mieć prawo do odprawy likwidacyjnej. Jest to specjalne świadczenie finansowe, które ma na celu rekompensatę utraty pracy z powodu niewypłacalności lub likwidacji przedsiębiorstwa. Wysokość odprawy likwidacyjnej zależy od wielu czynników, takich jak długość stażu pracy, pozycja w przedsiębiorstwie czy przepisy obowiązujące w danym kraju.

Odmowa wypłaty odprawy emerytalnej z powodu zwolnienia dyscyplinarnego

W przypadku zwolnienia dyscyplinarnego, pracownik może zostać pozbawiony prawa do otrzymania odprawy emerytalnej. Zwolnienie dyscyplinarne jest najcięższą formą kary dla pracownika i zazwyczaj jest stosowane w przypadku poważnego naruszenia zasad i obowiązków wynikających z umowy o pracę. Należy pamiętać, że przepisy dotyczące odprawy emerytalnej w przypadku zwolnienia dyscyplinarnego mogą się różnić w zależności od przepisów krajowych i umów między pracodawcą a pracownikiem.

Dodatkowa odprawa emerytalna dla członków związku zawodowego

Członkowie związków zawodowych mogą mieć prawo do dodatkowej odprawy emerytalnej. Jest to często wynikiem negocjacji między związkiem zawodowym a pracodawcą. Dodatkowa odprawa emerytalna ma na celu zapewnienie pracownikom większego zabezpieczenia finansowego po przejściu na emeryturę. Warunki i wysokość dodatkowej odprawy emerytalnej są ustalane w umowach między pracodawcą a związkiem zawodowym.

Przeniesienie odprawy emerytalnej

W niektórych przypadkach pracownicy mogą mieć możliwość przeniesienia swojej odprawy emerytalnej do innego funduszu emerytalnego. Jest to szczególnie ważne w przypadku zmiany pracodawcy lub migracji międzynarodowej. Przeniesienie odprawy emerytalnej pozwala pracownikowi na kontynuację gromadzenia środków na emeryturę bez konieczności rozwiązywania umowy i utraty zgromadzonych środków. Pracownicy powinni zwracać uwagę na przepisy dotyczące przeniesienia odprawy emerytalnej i skonsultować się z odpowiednimi ekspertami, aby dokonać najlepszego wyboru.


Odprawa emerytalna — artykuły polecane
Odprawa pośmiertna — Niewykorzystany urlop — Ekwiwalent za urlop — Nagroda jubileuszowa — Świadczenie urlopowe — Urlop macierzyński — Wniosek o urlop — Nagrody jubileuszowe — Staż pracy

Przypisy

  1. ↑ Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
  2. ↑ Nycz T. (2011), s. 245-246
  3. ↑ Wagner B. (red.) (2011), s. 525-528.
  4. ↑ Wagner B. (red.) (2011), s. 525-528.
  5. ↑ Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
  6. ↑ Nycz T. (2011), s. 245-246

Bibliografia


Uwaga.png

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych.

Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Anna Bartuś


Źródło: „https://mfiles.pl/pl/index.php?title=Odprawa_emerytalna&oldid=208942”