Konto wynikowe

Konto wynikowe zaliczane jest do kont niebilansowych i w przeciwieństwie do kont bilansowych nie posiada salda początkowego, ani końcowego. Stosuje się je do ewidencji operacji gospodarczych wynikowych związanych z takimi procesami jak:

• ponoszenie kosztów i strat,
• osiąganie przychodów i zysków,
• ustalanie wyniku finansowego.

Tak więc jego głównym zadaniem jest dostarczenie informacji o przebiegu procesów, które kształtują wynik finansowy w określonych przedziałach czasowych. Służą zarówno do ujęcia procesów gospodarczych, operacji wynikowych jak i do ustalenia wyniku finansowego.

Konto wynik finansowy ujmuje przychody oraz koszty osiągnięcia tych przychodów czyli dwie przeciwstawne sobie wielkości, rezultat tego porównania może dać wartość dodatnią czyli zysk (przyrost kapitału) lub wartość ujemną czyli stratę (utratę kapitału).

TL;DR

Konto wynikowe jest kontem niebilansowym używanym do ewidencji operacji wynikowych związanych z kosztami, przychodami i wynikiem finansowym. Konta wynikowe są rodzajem kont korygujących, które dostarczają danych do Rachunku zysków i strat. Konta te obejmują korekty powodujące zmiany kapitałów własnych jednostki. Na koniec roku obrotowego sumy kosztów i strat oraz przychodów i zysków są przenoszone na konto bilansowe o nazwie wynik finansowy. Konta wynikowe mają różne rodzaje, takie jak konta kosztów, strat nadzwyczajnych, przychodów, zysków nadzwyczajnych i wyniku finansowego. Konta wynikowe funkcjonują na zasadzie podwójnego księgowania i mają zasady ustalania wyniku finansowego, takie jak zasada współmierności kosztów, zasada memoriałowa i zasada ostrożności. Wynik finansowy może być ustalany metodą statystyczną lub księgową.

Charakterystyka kont wynikowych

Konta wynikowe to szczególny rodzaj kont korygujących, które powstały z pionowego podziału kont bilansowych. Podział ten ma na celu ewidencję wielkości wpływających na zmiany sytuacji finansowej jednostki. Konta te dostarczają danych do Rachunku zysków i strat, będącego częścią sprawozdania finansowego. Szczególny charakter kont wynikowych polega na tym, że obejmują one korekty powodujące zmiany kapitałów własnych jednostki gospodarczej. Działania podejmowane w rachunkowości, które dążą do ustalenia struktury ostatecznej wielkości wyniku finansowego i kierunków jego podziału stanowią podstawę rachunku wyników oraz rachunku zysków i strat. Pojęciem tym określany jest również jeden z elementów sprawozdania finansowego, który opisuje wielkość i strukturę wyniku finansowego za dany okres sprawozdawczy. Konto wynik finansowy służy do ustalenia ostatecznej wielkości wyniku finansowego netto podmiotu gospodarczego. Saldo kredytowe oznacza zysk netto, a saldo debetowe stratę netto. Gdy jednostka poniesie zysk netto jej wartość księgowana jest w pasywach bilansu jako wartość dodatnia, a gdy poniesie stratę księgujemy ją w pasywach bilansu jako wartość ujemna.

Na koniec roku sumy poniesionych kosztów i strat oraz osiągniętych przychodów i zysków, które zostały zgromadzone na kontach wynikowych w przeciągu okresu sprawozdawczego, zostają przeniesione na odpowiednie konto bilansowe o nazwie wynik finansowy. W każdym roku obrotowym procedura związana z otwieraniem i rozliczaniem kont wynikowych jest taka sama. Tak więc księgowe ustalenie wyniku odbywa się tylko raz, na koniec roku obrotowego. Obrotów kont wynikowych nie kumuluje się za okresy wieloletnie.

Elementy kont wynikowych

Na stronie kredytowej księguje się:

• sprzedaż produktów,
• sprzedaż materiałów i towarów,
• pozostałe przychody operacyjne
• przychody finansowe.

Na stronie debetowej księguje się:

• koszty sprzedanych produktów,
• wartość sprzedanych materiałów i towarów,
• pozostałe koszty operacyjne,
• koszty finansowe,
• obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego.

Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego są to zobowiązania publicznoprawne, które obejmują podatek dochodowy od osób prawnych, a dla przedsiębiorstw państwowych i spółek jednoosobowych Skarbu Państwa wpłaty z zysku.

Rodzaje kont wynikowych

Biorąc pod uwagę charakter procesów gospodarczych, które są rejestrowane na kontach wynikowych, można wyróżnić następujące ich rodzaje:

• konta kosztów - są obciążane z tytułu ponoszonych kosztów i ich zwiększenia, natomiast uznawane z tytułu zmniejszenia kosztów oraz przeniesienia kosztów pod koniec okresu na wynik finansowy,
• konto strat nadzwyczajnych - obciąża się wartością ujawnionych strat, natomiast uznaje się z tytułu zmniejszenia strat i ich przeniesienia na wynik finansowy,
• konta przychodów - uznaje się z tytułu osiągniętych przychodów ze sprzedaży oraz korekt zwiększających te przychody, natomiast obciąża się z tytułu korekt zmniejszających przychody oraz przeniesienia przychodów na wynik finansowy,
• konto zysków nadzwyczajnych - uznaje się z tytułu ujawnionych zysków, natomiast obciąża się z tytułu korekt zmniejszających zyski oraz przeniesienia zysków nadzwyczajnych na wynik finansowy,
• konto wyniku finansowego - ma ono szczególny charakter, służy zarówno do ustalenia wyniku finansowego netto jak i sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego (Rachunek zysków i strat). Przez to może być traktowane jako konto wynikowo - bilansowe.

Funkcjonowanie kont wynikowych

Zasady funkcjonowania kont wynikowych:

• konto otwiera się na początku każdego okresu,
• konto wynikowe zostaje otwarte wówczas, gdy dochodzi do zaksięgowania na nim pierwszej operacji gospodarczej,
• księgowane na bieżąco operacje gospodarcze, powodują stałe narastanie obrotów kont wynikowych po stronie Winien i zmniejszanie obrotów po stronie Ma,
• przy księgowaniu operacji gospodarczych obowiązuje zasada podwójnego księgowania.

Poniżej przedstawiono schemat funkcjonowania kont wynikowych.

Rys. 1. Funkcjonowanie kont wynikowych. Źródło: B. Gierusz, 1998, s. 89.

Zasady ustalania wyniku finansowego

• Zasada współmierności kosztów ma duże znaczenie przy ustaleniu wyniku finansowego, zakłada ona, że koszty poniesione w celu osiągnięcia określonych przychodów muszą być ujęte w księgach rachunkowych w tym samym okresie co osiągnięte przychody. Stosując tą zasadę przychodom przeciwstawia się koszty, które zostały poniesione aby te przychody osiągnąć. Następnie ustalony w ten sposób wynik poddajemy korekcie o wynik zdarzeń nadzwyczajnych, czego efektem jest ustalenie wyniku finansowego brutto, który następnie korygujemy o obowiązkową wartość obciążeń wyniku finansowego i w ten sposób otrzymujemy ostateczny wynik finansowy.
• Zasada memoriałowa nakazuje, aby w danym okresie ujmowane były tylko te przychody i zyski oraz koszty i straty, które tego okresu dotyczą. W tej zasadzie nie ma znaczenia moment uzyskania wpływów lub poniesienia wydatków pieniężnych.
• Zasada ostrożności zakłada, że ujmowane będą tylko niewątpliwe przychody i wszystkie poniesione koszty, a także, że wycena aktywów i pasywów będzie prowadzona tak, aby nie zawyżyć wyniku finansowego.

Wynik finansowy może być ustalany na dwa sposoby w zależności od momentu ustalania oraz celu:

• metodą statystyczną (pozaewidencyjną), stosuje się ją w trakcie roku obrotowego, a informacje których potrzebujemy do ustalenia wyniku finansowego odczytywane są bezpośrednio z zapisów księgowych na kontach wynikowych każdego miesiąca.
• metodą księgową (ewidencyjnie), w której na koniec roku obrotowego wszystkie przychody i koszty ich uzyskania przeksięgowuje się na zbiorcze konto wynik finansowy.

Konto wynikowe — artykuły polecane

Zysk netto — Konto analityczne — Konto księgowe — Zasady rachunkowości — Sprawozdanie finansowe - informacja dodatkowa — Zasada memoriałowa — Zdarzenie gospodarcze — Otwieranie i zamykanie kont bilansowych — Zestawienie zmian w kapitale własnym

Bibliografia

• Białas M. (2011), Problemy z ustaleniem wyniku finansowego w rachunku zysków i strat, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse. Rynki finansowe. Ubezpieczenia, (32)
• Chodoń M., Zasiewska K. (2014), Podstawy rachunkowości, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa
• Fliegner W. (2013), Procesowy model ewidencji księgowej, Studia Oeconomica Posnaniensia, vol. 1, nr 8
• Gierusz B. (2018), Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk
• Gierusz B. (2018), Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk
• Micherda B. (2005), Podstawy rachunkowości. Aspekty teoretyczne i praktyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Nowak E. (2016), Rachunkowość. Kurs podstawowy, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne
• Sojak S. (1995), Teoretyczne podstawy rachunkowości, [w:] Podstawy rachunkowości, TNOIK, Toruń
• Szczypa P. (red.) (2017), Podstawy rachunkowości. Od teorii do praktyki, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa
• Waśniewski P. (2014), Pomiar wyników finansowych w małych i średnich przedsiębiorstwach, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 803 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 66

Autor: Anna Baran, Małgorzata Niesułowska