Konto bilansowe

Konto bilansowe to narzędzie księgowe, które służy do ujmowania zmian i stanu konkretnego składnika aktywów czy też pasywów bilansu. Konto bilansowe musi posiadać nazwę, która odpowiada istocie znajdujących się na nim składników bilansu. Konto takie powinno też być oznaczone symbolem cyfrowym, odzwierciedlającym miejsce danego konta w planie kont. Na syntetycznych kontach bilansowych zapisy są realizowane liczbowo, w mierniku jakim są pieniądze. (K. Winiarska i in. 2006, s. 53)

Konto bilansowe zbudowane jest z dwóch stron:

• prawej,
• lewej.

Strona lewa, nazywana także stroną “Winien" (“Debet"), a strona prawa stroną “Ma" (“Credit"). W rzeczywistości konta oznaczane są najczęściej skrótami “Dt" (Debet) oraz “Ct" (Credit). (K. Winiarska i in. 2006, s. 53)

Konta bilansowe dzielą się na trzy rodzaje:

• konta aktywne,
• konta pasywne,
• konta aktywno-pasywne. (D. Misińska 1997, s. 36)

Konta aktywów pokazują zmiany, które nastąpiły w zasobach danego przedsiębiorstwa (środkach gospodarczych) i ich konkretne stany w momencie bilansowym. Natomiast konta pasywów pokazują zmiany w źródłach pochodzenia zasobów przedsiębiorstwa (źródłach finansowania) i stany tych źródeł w momencie bilansowym (I. Olchowicz 2009, s. 103)

TL;DR

Konto bilansowe jest narzędziem księgowym do ujmowania zmian i stanu składników aktywów i pasywów bilansu. Dzieli się na konta aktywne, pasywne i aktywno-pasywne. Konta aktywów rejestrują zmiany w zasobach przedsiębiorstwa, a konta pasywów rejestrują zmiany w źródłach finansowania przedsiębiorstwa. Konta aktywne i pasywne mają saldo początkowe, obroty debetowe i kredytowe oraz saldo końcowe. Konta aktywno-pasywne występują zarówno w aktywach, jak i w pasywach i dotyczą rozrachunków. Saldo początkowe i końcowe na tych kontach może być debetowe, kredytowe lub obu.

Zadania kont bilansowych aktywów i pasywów

Do najważniejszych zadań, które pełnią konta aktywów i pasywów należą:

• przejęcie z bilansu początkowego wartości konkretnych stanów wyjściowych aktywów i pasywów,
• przedstawienie zmian stanów na kontach na podstawie operacji gospodarczych, które zostały udokumentowane i mogą zostać umieszczone na kontach
• określenie wartości konkretnych składników aktywów i pasywów potrzebnych na koniec danego okresu sprawozdawczego, aby móc przygotować bilans końcowy (I. Olchowicz 2009, s. 104)

Funkcjonowanie kont aktywnych

Konta aktywów potrzebne są do ewidencji składników majątkowych, które są umieszczone w aktywach w bilansie. Przykładowe konta to: Towary, Środki pieniężne, Materiały, Środki trwałe. (I. Olchowicz 2009, s. 105)

Poniższy schemat przedstawia, jak funkcjonuje konto bilansowe aktywne.

KONTO AKTYWNE
Dt	Ct
Saldo z bilansu początkowego
Operacje gospodarcze zwiększające stan aktywów	Operacje gospodarcze zmniejszające stan aktywów
Obrót debetowy	Obrót kredytowy
	Saldo końcowe (debetowe) zapisane dla zamknięcia konta
Obrót debetowy zbilansowany	Obrót kredytowy zbilansowany (razem z saldem końcowym)

Jak widać konto aktywne jest otwierane przy pomocy salda początkowego pobieranego z bilansu początkowego i jest ono wpisywane po stronie debetowej, informując o wartości stanu wyjściowego konkretnego składnika aktywów na początku okresu uważanego za sprawozdawczy (I. Olchowicz 2009, s. 105)

Operacje gospodarcze, które zwiększają stan początkowy są zapisywane jako zmiany debetowe. Z tego wynika, iż obrót debetowy to podsumowanie stanu początkowego i wszystkich operacji zwiększających dany składnik oraz przekazuje on informacje o tym, jaką wartością danego składnika firma dysponowała w konkretnym okresie sprawozdawczym (I. Olchowicz 2009, s. 105)

Obrót kredytowy jest przeciwieństwem obrotu debetowego. Informuje on o operacjach gospodarczych, które zmniejszyły konkretny składnik. Składnik aktywów może być zmniejszony co najwyżej do wysokości kwoty określonej przez obrót debetowy (I. Olchowicz 2009, s. 105)

Saldo końcowe (debetowe) to nic innego jak różnica pomiędzy obrotem debetowym, a obrotem kredytowym. Saldo debetowe jest typowe dla kont bilansowych aktywnych, ponieważ niemożliwe jest wydanie większej ilości konkretnego składnika, niż się go posiada (I. Olchowicz 2009, s. 105)

Dla zbilansowania obrotów po obu stronach i umożliwienia zamknięcia konta, zbilansowane saldo końcowe debetowe zapisuje się po stronie kredytowej (I. Olchowicz 2009, s. 105)

Funkcjonowanie kont pasywnych

KONTO PASYWNE
Dt	Ct
	Saldo z bilansu początkowego
Operacje gospodarcze zmniejszające stan pasywów	Operacje gospodarcze zwiększające stan pasywów
Obrót debetowy	Obrót kredytowy
Saldo końcowe (kredytowe) zapisane dla zamknięcia konta
Obrót debetowy zbilansowany (razem z saldem końcowym)	Obrót kredytowy zbilansowany

Na koncie bilansowym pasywnym saldo początkowe wpisuje się po stronie kredytowej (Ct). Saldo to przekazuje informacje o stanie początkowym pasywów, czyli o źródle finansowania firmy (I. Olchowicz 2009, s. 105)

Operacje gospodarcze, które zwiększają stan początkowy konkretnego pasywu są zapisywane jako zmiany kredytowe. Z tego powodu obrót kredytowy który jest podsumowaniem stanu początkowego pasywów oraz wszystkimi zwiększeniami konkretnego pasywu, jest informacją o tym jak duże jest dane źródło finansowania w firmie, w określonym okresie sprawozdawczym (I. Olchowicz 2009, s. 105)

Obrót debetowy, który związany jest z operacjami gospodarczymi, które zmniejszały określony składnik pasywów, pokazuje ile zmniejszyło się dane źródło finansowania w firmie (I. Olchowicz 2009, s. 105)

Saldo końcowe kredytowe to różnica pomiędzy obrotem kredytowym, a obrotem debetowym. Takie saldo jest charakterystyczne dla kont pasywnych, jako że obrót kredytowy jest za każdym razem większy od debetowego (I. Olchowicz 2009, s. 105)

Na sam koniec, aby zamknąć konto, zbilansowany obrót jest wpisywany po stronie debetowej (I. Olchowicz 2009, s. 105)

Funkcjonowanie kont aktywno-pasywnych

Konta aktywno-pasywne występują i w aktywach, i w pasywach bilansu, a jest to zależne od charakteru danego salda. Do tej grupy kont zaliczają się główne konta, na których ewidencjonowane są rozrachunki. Rozrachunki to to nic innego jak należności i przeciwne im zobowiązania. Należności występują w aktywach bilansu, ponieważ określają one środki w rozrachunkach. Natomiast zobowiązania są grupowane jako pasywa, ponieważ są ne obcym źródłem finansowania (K. Winiarska i in. 2006, s. 57)

KONTO AKTYWNO - PASYWNE
Dt	Ct
Saldo z bilansu początkowego (debetowe)	Saldo z bilansu początkowego (kredytowe)
Operacje gospodarcze zwiększające stan aktywów	Operacje gospodarcze zmniejszające stan aktywów
Operacje gospodarcze zmniejszające stan pasywów	Operacje gospodarcze zwiększające stan pasywów
Obrót debetowy	Obrót kredytowy
Saldo końcowe (kredytowe) zapisane dla zamknięcia konta	Saldo końcowe (debetowe) zapisane dla zamknięcia konta
Obrót debetowy zbilansowany (razem z saldem końcowym)	Obrót kredytowy zbilansowany (razem z saldem końcowym)

Na koncie aktywno-pasywnym saldo początkowe może występować po stronie debetowej lub kredytowej, lub po obu stronach jednocześnie. Dodatkowo zapisy na tym koncie są zależne w każdym przypadku od istoty operacji oraz od jej charakteru (czy jest on pasywny czy aktywny). (K. Winiarska i in. 2006, s. 57)

Do ustalenia salda końcowego na tym koncie niezbędna jest analiza każdej operacji, która została zapisana. Dzięki tej analizie określa się czy dana transakcja gospodarcza wpłynęła na saldo końcowe debetowe czy saldo końcowe kredytowe. Po przeprowadzeniu podziału, poszczególne salda końcowe oblicza się w takim sam sposób, jak w przypadku kont aktywnych i pasywnych (K. Winiarska i in. 2006, s. 57)

Konto bilansowe — artykuły polecane

Konto księgowe — Otwieranie i zamykanie kont bilansowych — Struktura bilansu — Księgowanie — Saldo — Konto syntetyczne — Struktura konta — Analiza rachunku zysków i strat — Moment bilansowy

Bibliografia

• Dobija M. (2014), Rachunkowość w systemie pomiaru aktywności ekonomicznej państwa, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, nr 75
• Dziuba-Burczyk A. (2003), Podstawy rachunkowości w świetle międzynarodowych standardów, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków
• Gos W. (2016), Rola rachunkowości w realizacji projektów unijnych, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr 2
• Misińska D. (2000), Podstawy rachunkowości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Wrocław
• Olchowicz I. (2016), Podstawy rachunkowości. Wykład, Difin, Warszawa
• Rechul H., Witowska J. (2014), Polityka rachunkowości w jednostkach sektora finansów publicznych, Studia Ekonomiczne, nr 201
• Śnieżek E. (red.) (2004), Wprowadzenie do rachunkowości. Podręcznik z przykładami, zadaniami i testami. Oficyna Ekonomiczna, Kraków
• Winiarska K. (red.) (2003), Podstawy rachunkowości, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa

Autor: Małgorzata Pompka, Anna Dorynek