Kalkulacja cen w formie narzutów na koszty

Kalkulacja cen w formie narzutu jest najprostszą metodą ustalania cen i polega na dodawaniu standardowej marży (narzutu na koszty) do kosztów. Operacja ta jest stosowana w celu ustalenia końcowej ceny produktu, tak, aby oprócz zwrotów kosztów produktu firma otrzymała także zysk. Wyznaczenie odpowiednich cen zależne jest od wielu czynników, szczególnie kosztów produkcji i sprzedaży, rodzaju rynku (szczególnie brany pod uwagę w tzw. formułach rynkowych, czyli uwzględniających ten czynnik jako pierwszy przy ustalaniu ostatecznej ceny produktu), rozmiaru produkcji, a także od sytuacji finansowej firmy. Po wykonaniu ostatecznych obliczeń wskazane jest również porównanie ceny danego produktu z cenami w firmach konkurencyjnych, tak, by była ona akceptowalna przez potencjalnych klientów, a tym samym opłacana dla danego przedsiębiorstwa. Na cenę ostateczną wpływają tzw. koszty zmienne, zależne od popytu na dany produkt. W metodzie kalkulacji cen w formie narzutów na koszty zaniedbujemy tę wielkość, uwzględniając jedynie koszty stałe.

TL;DR

Metoda narzutu na koszty polega na dodaniu standardowej marży do kosztów w celu ustalenia końcowej ceny produktu. Wpływ na cenę mają koszty produkcji, rynek, rozmiar produkcji i sytuacja finansowa firmy. Metoda ta jest stosowana w różnych branżach, ale nie uwzględnia aktualnego popytu i konkurencji na rynku. Ma jednak zalety, takie jak łatwość ustalania ceny i minimalizacja konkurencji cenowej.

Obliczanie narzutów na koszty

Kalkulację cen w formie narzutów na koszty rozpoczyna się od obliczenia kosztu jednostkowego a następnie dodaje się określony narzut. Najczęściej są to narzuty standardowe. Uproszczony narzut może przyjąć regułę: koszt jednostkowy pomnożony przez np. trzy daje cenę detaliczną produktu. Decyzje oparcia ceny na kosztach przeciętnych wpływają w sposób bezpośredni na wielkość sprzedaży i dochody.

Oprócz formuł rynkowych stosowane są także formuły cenowe, w których cena detaliczna jest ustalana na podstawie pożądanego przez producenta zysku i przyznanej pośrednikom marży. Metoda ta jest prosta i łatwa w zastosowaniu. Stosowana jest przeważnie wtedy gdy produkcja trwa przez długi czas np. produkcja urządzeń przemysłowych, metoda ta stosowana jest także podczas gwałtownej inflacji.

Stosowanie metody narzutu na koszty pociąga za sobą konieczność rozważenia wpływu ceny na wielkość sprzedaży, którą trzeba osiągnąć, aby wypracować zysk docelowy, a także prawdopodobieństwa uzyskania danej wielkości sprzedaży dla wszystkich rozpatrywanych cen.

Występowanie

Metoda standardowego narzutu na koszty stosowana jest m.in. w przedsiębiorstwach budowlanych, gdzie na początku szacuje się koszt całkowity realizacji projektu, a później dodawany jest narzut kwotowy lub procentowy w celu osiągnięcia zysku. Innymi przykładami są profesjonaliści (np. lekarze, prawnicy, księgowi), którzy określają poziom świadczonej usługi, z później dodają określony przez siebie bądź przyjęty powszechnie narzut.

Narzuty na koszty są relatywnie wysokie dla produktów:

• sezonowych, gdyż tylko przez pewien czas utrzymuje się wysoki popyt na nie
• nietypowych, o długim cyklu obrotu
• o wysokim koszcie przechowywania
• o wysokim koszcie sprzedaży
• o nieelastycznym popycie

Łańcuch narzutów na koszty

Zazwyczaj pośrednicy ustalają ceny na produkty poprzez stosowanie narzutu procentowego (uzgodnionego z producentem), czyli marży brutto. Upraszcza to sposób doboru cen w handlu hurtowym oraz detalicznym. Marża brutto jest przyjmowana przez pośrednika dopóki następuje pokrycie kosztów własnych, a także umiarkowany zysk. Gdy jest ona za niska może wystąpić sytuacja, w której pośrednik nie osiąga żadnego zysku. Marża brutto stanowi regularny składnik bilansu, jak również rachunku kosztów i zysków. Wraz ze standardowymi narzutami jest często śledzona przez konkurentów. Cena zbytu produktu ustalona przez producenta stanowi koszt dla hurtownika, natomiast cena sprzedaży przez hurtownika stanowi koszt dla detalisty. Koszt detalisty łącznie z narzutem określają cenę detaliczną produktu.

Istotnym elementem działalności finansowej firmy, związanym z kalkulacją cen, jest rachunek zysków i strat danego przedsiębiorstwa, który pozwala na ocenę jego sytuacji finansowej i skuteczności podjętych działań, m.in. właśnie zastosowania danej metody kalkulacji cen w formie narzutów na koszty. Przychody oraz koszty są podsumowywane cyklicznie, co pozwala na korygowanie ewentualnych błędów w wykalkulowanych cenach, czy też dostosowanie do nieustannie zmieniającego się rynku, a także prognozowanie przyszłych zmian i tym samym ocenę efektywności działalności firmy.

Przykład

Załóżmy że koszt stały (Ks) wynosi 200 tysięcy złotych, a koszt jednostkowy zmienny (Jkz) 15 zł. Przedsiębiorstwo zamierza wyprodukować 50 tysięcy jednostek produktu (Ljp). Całkowity koszt jednostkowy (Ckj) można obliczyć w następujący sposób:

$C_{kj}=J_{kz}+\left({K_{s} \over L_{jp}}\right)$

Czyli całkowity koszt jednostkowy wynosi:

Ckj = 15 zł + (200 000 zł: 50 000) = 15 zł + 4 zł = 19 zł Zakładając narzut w wysokości 20%, otrzymujemy cenę zbytu (Cz)

Cz = Ckj: (1 - narzut) = 19 zł: (1-0,20) = 19 zł: 0,8 = 23,75 zł

Przy cenie 23,75 zł producent zarabia 4,75 zł na każdej jednostce sprzedanego produktu. Jeżeli pośrednicy mają dostać za swoje usługi marżę równą stuprocentowemu narzutowi to cena detaliczna produktu powinna wynosić 47,5 zł

Wady metody narzutów na koszty

Metoda ta nie bierze pod uwagę aktualnego popytu, wartości produktu postrzeganej przez nabywców i konkurencji na rynku. Strategia ta może się nie sprawdzić, gdy konkurenci ustalą ceny na niższym poziomie z uwagi na niższe koszty lub w celu zdobycia większych udziałów w rynku.

Zalety metody

• Sprzedawcy mogą szacować z większą precyzją poziom kosztów niż poziom popytu. Powiązanie ceny z kosztem upraszcza proces ustalania ceny.
• W przypadku stosowania tej metody ustalania cen przez konkurencję nastąpi względne wyrównanie poziomu wszystkich cen i w konsekwencji minimalizacja konkurencji cenowej.

Kalkulacja cen w formie narzutów na koszty — artykuły polecane

Zasady kalkulacji cen — Rodzaje polityk cenowych — Kalkulacja cen na podstawie kosztu jednostkowego — Ustalanie cen zestawów produktów — Zarządzanie cenami — Strategia cenowa — Strategia wzrostu zysku i sprzedaży — Kalkulacja cen w monopolu — Rachunek kosztów cyklu życia produktu

Bibliografia

• Altkorn J. (red.) (2006), Podstawy Marketingu, Instytut Marketingu, Kraków
• Armstrong G., Kotler P. (2015), Marketing. Wprowadzenie, Oficyna Wolters Kluwer, Warszawa
• Dyhdalewicz A. (2011), Wybór metod ustalania cen w przedsiębiorstwach handlowych, Zeszyty naukowe uniwersytetu Szczecińskiego, nr 625
• Gos W. (2010), Sposoby ustalania cen na podstawie kosztów
• Michalski E. (2017), Marketing. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Witczak I. (2015), Rachunek zysków i strat jako źródło informacji oceny efektywności OFE w okresie badawczym 2012-2014, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 862

Autor: Krzysztof Kulasa, Magdalena Gondko