Koszt wytworzenia produktu

Koszt]] wytworzenia produktu obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje w dniu wyceny (Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r). Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, części kosztów pośrednich zalicza się zmienne pośrednie koszty produkcji oraz tę część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Za normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych uznaje się przeciętną, zgodną z oczekiwaniami w typowych warunkach, wielkość produkcji za daną liczbę okresów lub sezonów, przy uwzględnieniu planowych remontów. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie kosztu wytworzenia produktu, jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży netto takiego samego lub podobnego produktu, pomniejszonej o przeciętnie osiągany przy sprzedaży produktów zysk brutto ze sprzedaży, a w przypadku produktu w toku - także z uwzględnieniem stopnia jego przetworzeń. Do kosztów wytworzenia produktu nie zalicza się kosztów:

• będących konsekwencją niewykorzystanych zdolności produkcyjnych i strat produkcyjnych,
• ogólnego zarządu, które nie są związane z doprowadzaniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje na dzień wyceny,
• magazynowania wyrobów gotowych i półproduktów, chyba że poniesienie tych kosztów jest niezbędne w procesie produkcji,
• kosztów sprzedaży produktów.

Koszty te wpływają na wynik finansowy okresu sprawozdawczego, w którym zostały poniesione".

TL;DR

Koszt wytworzenia produktu obejmuje zarówno koszty bezpośrednie, jak i część kosztów pośrednich związanych z produkcją. Koszty bezpośrednie to materiały, koszty produkcji, koszty przetworzenia i inne koszty związane z produktem. Koszty pośrednie obejmują zmienne koszty produkcji i część stałych kosztów produkcji. Jeśli nie można określić kosztu wytworzenia produktu, wartość jest ustalana na podstawie ceny sprzedaży netto podobnego produktu. Koszty wytworzenia produktu nie obejmują kosztów niewykorzystanych zdolności produkcyjnych, kosztów ogólnego zarządu, kosztów magazynowania i kosztów sprzedaży. Jednostkowy koszt wytworzenia produktu pomaga określić wartość wyrobów gotowych i wynik finansowy przedsiębiorstwa. Istnieją różne metody kalkulacji kosztu wytworzenia, które zależą od rodzaju produkcji. Metody te obejmują kalkulację podziałową i doliczeniową.

Koszt wytworzenia produktu w pigułce

Na koszt wytworzenia produktu (koszt produktu) składają się następujące pozycje kalkulacyjne:

• "materiały bezpośrednie,
• paliwo i energia technologiczna,
• koszty zakupu,
• półfabrykaty własnej produkcji,
• płace bezpośrednie,
• narzuty na płace,
• inne koszty bezpośrednie:
  • obróbka obca,
  • koszty przygotowania produkcji,
  • zużycie narzędzi specjalnych,
  • montaże zewnętrzne,
  • pozostałe koszty bezpośrednie,
• koszty wydziałowe".

Jednostkowy koszt wytworzenia produktu pozwala na ustalenie wartości wyrobów gotowych utrzymywanych w magazynie. Obliczenie takiego kosztu pozwala również na określenie wartości wyrobów sprzedanych, a co za tym idzie, jednostkowy koszt wytworzenia pomaga w ustaleniu wyniku finansowego przedsiębiorstwa

Sposobem na obliczenie kosztu wytworzenia produktu jest kalkulacja. Wyróżniamy dwa rodzaje kalkulacji.

• Kalkulacja wstępna - taka, którą należy przeprowadzić przed rozpoczęciem produkcji danego wyrobu (produktu) na podstawie planowanej wielkości produkcji i przewidywanym koszcie wytworzenia
• Kalkulacja wynikowa (sprawozdawcza) - taka, którą należy przeprowadzić po zakończeniu produkcji na podstawie rzeczywistego kosztu wytworzenia i rzeczywistej wielkości produkcji

Istnieją różne metody kalkulacji a wybór odpowiedniej zależy od rodzaju, organizacji i technologii produkcji. Metody kalkulacji:

• Kalkulacja podziałowa:
  • Prosta - dotyczy produkcji masowej jednego rodzaju nieskomplikowanego wyrobu gotowego:
    • Z występowaniem produkcji niezakończonej na początku okresu sprawozdawczego,
    • Z występowaniem produkcji niezakończonej na końcu okresu sprawozdawczego,
    • Bez występowania produkcji niezakończonej;
  • Współczynnikowa - dotyczy produkcji wyrobów gotowych składających się z tego samego surowca, różniących się tylko np. wagą, rozmiarem,
  • Fazowa (procesowa):
    • Półfabrykatowa - dotyczy produkcji odbywającej się w kilku fazach, a półfabrykaty poza kończeniu poszczególnych faz produkcji mogą zastać odsprzedane,
    • Bezpółfabrykatowa - dotyczy produkcji odbywającej się w kilku fazach ale produkt nie może zostać odsprzedany po zakończeniu poszczególnych faz produkcji lecz dopiero po zakończeniu ostatniej fazy produkcyjnej,
• Kalkulacja doliczeniowa:
  • Zleceniowa - dotyczy produkcji na zlecenie klienta i jest jednostkowa czy tez krótkoseryjna'
  • Asortymentowa - dotyczy produkcji masowej która kierowana jest nie do konkretnego klienta lecz np. do hurtowni

Koszt wytworzenia produktu — artykuły polecane

Metoda ceny przeciętnej — Koszty wytwarzania — Koszty bezpośrednie — Materiał — Produkcja w toku — Wyrób gotowy — Środki trwałe — Materiały — Metody rozliczania kosztów

Bibliografia

• Gabrusewicz W., Kamela-Sowińska A., Poetschke H. (1998), Rachunkowość zarządcza, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Maciejowska D. (2009), Koszty i ich rachunek. Kompendium wiedzy, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytety Warszawskiego, Warszawa
• Matuszewicz J., Matuszewicz P. (2011), Rachunkowość od podstaw, Finans-Servis, Warszawa
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591

Autor: Lidia Kubinek, Renata Łukasik

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.