Circular economy: Różnice pomiędzy wersjami
m (Infobox update) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Circular economy''' czyli [[gospodarka]] cyrkularna to [[system]] gospodarczy, którego celem jest zminimalizowanie strat oraz zużycia jednorazowych zasobów. Z tego powodu system ten uwzględnia [[projektowanie]] poszczególnych elementów tak aby możliwy był ich demontaż a następnie ponowne wykorzystanie. Gospodarka cyrkularna inaczej znana jest jako:''' | '''Circular economy''' czyli [[gospodarka]] cyrkularna to [[system]] gospodarczy, którego celem jest zminimalizowanie strat oraz zużycia jednorazowych zasobów. Z tego powodu system ten uwzględnia [[projektowanie]] poszczególnych elementów tak aby możliwy był ich demontaż a następnie ponowne wykorzystanie. Gospodarka cyrkularna inaczej znana jest jako:''' | ||
* Gospodarka okrężna | * Gospodarka okrężna | ||
| Linia 23: | Linia 6: | ||
* [[Model]] "od kołyski do kołyski" | * [[Model]] "od kołyski do kołyski" | ||
Powstanie koncepcji gospodarki cyrkularnej związane jest z niezadowoleniem z modelu gospodarki linearnej, który okazał się niewystarczający w obliczu pojawiających się problemów spowodowanych [[zbyt]] dużą i ciągle rosnącą ilością odpadów na składowiskach. | Powstanie koncepcji gospodarki cyrkularnej związane jest z niezadowoleniem z modelu gospodarki linearnej, który okazał się niewystarczający w obliczu pojawiających się problemów spowodowanych [[zbyt]] dużą i ciągle rosnącą ilością odpadów na składowiskach. | ||
Z tego powodu należało stworzyć nowy system zrównoważonego gospodarowania zasobami. W taki sposób została zapoczątkowana gospodarka cyrkulacyjna propagująca nowe podejście gdzie produkty podlegają ponownemu użyciu | Z tego powodu należało stworzyć nowy system zrównoważonego gospodarowania zasobami. W taki sposób została zapoczątkowana gospodarka cyrkulacyjna propagująca nowe podejście gdzie produkty podlegają ponownemu użyciu<ref>D.Burchart-Korol 2016, s. 53-54</ref> | ||
[[Ekonomia]] cyrkularna propaguje [[podejście systemowe]], traktujące badane obiekty jako otwarte systemy tworzące całkiem nową całość. [[Zdolność]] do połączenia podejścia sektorowego oraz synergicznego, dodaje ekonomii cyrkularnej siły, która z kolei pozwala: | [[Ekonomia]] cyrkularna propaguje [[podejście systemowe]], traktujące badane obiekty jako otwarte systemy tworzące całkiem nową całość. [[Zdolność]] do połączenia podejścia sektorowego oraz synergicznego, dodaje ekonomii cyrkularnej siły, która z kolei pozwala: | ||
| Linia 34: | Linia 16: | ||
"Dzięki systemowemu podejściu ekonomia cyrkularna integruje ze sobą aspekty | "Dzięki systemowemu podejściu ekonomia cyrkularna integruje ze sobą aspekty | ||
społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze na każdym poziomie gospodarowania: | społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze na każdym poziomie gospodarowania: | ||
* poziom mikro | * poziom mikro - poprzez tworzenie ekoprojektów, ekoproduktów, minimalizację odpadów, wprowadzanie systemu zarządzania środowiskowego, etc. | ||
* poziom mezo | * poziom mezo - poprzez tworzenie ekoparków przemysłowych, | ||
* poziom makro | * poziom makro - tworzenie ekomiast, ekogmin, ekoregionów" <ref>M.Raftowicz-Filipkiewicz 2014, s. 148</ref> | ||
<google>n</google> | |||
== | ==TL;DR== | ||
Gospodarka cyrkularna, znana również jako gospodarka okrężna, obiegowa lub o pętli zamkniętej, to system gospodarczy mający na celu minimalizację strat i zużycia zasobów. Opiera się na projektowaniu produktów tak, aby można było je demontować i ponownie wykorzystać. Gospodarka cyrkularna integruje aspekty społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze na różnych poziomach gospodarowania. Jej podstawowe zasady to wykorzystanie odpadów jako surowców, różnorodność systemów, energia ze źródeł odnawialnych, myślenie systemowe i odzwierciedlanie rzeczywistych kosztów w cenach produktów. Przejście do gospodarki cyrkularnej wymaga przeprojektowania produktów i synchronizacji działań państwa, przedsiębiorstw i społeczeństwa. Polska, jako członek UE, jest zobowiązana do wprowadzania strategii gospodarki o obiegu zamkniętym. | |||
W tradycyjnym ujęciu zadaniem gospodarki cyrkularnej jest dostarczanie surowców do produkcji oraz zapewnienie tzw. zlewu na [[odpady]]. Jednak model ten zakłada także iż przyroda posiada wartość przyrodniczą i jest to system podtrzymujący życie, co związane jest z funkcjami ekonomii środowiskowej. Model powstały w latach 90XX. wieku opisuje przepływy zasobów uwzględniając zarówno [[zasoby]] odnawialne jak i nieodnawialne. Jednak należy pamiętać, że oba wskazane typy mogą się wyczerpać. Możliwe odpady zależą od [[zdolności]] środowiska do asymilacji. W przypadku silnej nastąpi naturalny [[proces]] odnowienia zasobów, natomiast w przypadku słabej będzie miało to konsekwencje w pogorszeniu się użyteczności całkowitej | ==Model ekonomii cyrkularnej== | ||
W tradycyjnym ujęciu zadaniem gospodarki cyrkularnej jest dostarczanie surowców do produkcji oraz zapewnienie tzw. zlewu na [[odpady]]. Jednak model ten zakłada także iż przyroda posiada wartość przyrodniczą i jest to system podtrzymujący życie, co związane jest z funkcjami ekonomii środowiskowej. Model powstały w latach 90XX. wieku opisuje przepływy zasobów uwzględniając zarówno [[zasoby]] odnawialne jak i nieodnawialne. Jednak należy pamiętać, że oba wskazane typy mogą się wyczerpać. Możliwe odpady zależą od [[zdolności]] środowiska do asymilacji. W przypadku silnej nastąpi naturalny [[proces]] odnowienia zasobów, natomiast w przypadku słabej będzie miało to konsekwencje w pogorszeniu się użyteczności całkowitej<ref>M. Raftowicz-Filipkiewicz 2014, s. 148-149</ref> | |||
" Model gospodarki cyrkularnej wyróżnia się kilkoma podstawowymi zasadami: | " Model gospodarki cyrkularnej wyróżnia się kilkoma podstawowymi zasadami: | ||
* odpady stanowią [[surowce]] dla innych produktów. Odpady nie powinny istnieć | * odpady stanowią [[surowce]] dla innych produktów. Odpady nie powinny istnieć - należy w taki sposób projektować produktu, aby w cyklu życia możliwe było pełne ponowne użycie wszystkich odpadów, które staną się surowcami dla innych systemów, materiałów i produktów, które będzie można wykorzystywać wielokrotnie w sposób bezpieczny, | ||
* [[różnorodność]] to siła. Modułowość, wszechstronność i możliwość adaptacji powinny stać się priorytetem w gospodarce cyrkulacyjnej. Różnorodne systemy o wielu powiązaniach i skalach są bardziej odporne na wymagania, | * [[różnorodność]] to siła. Modułowość, wszechstronność i możliwość adaptacji powinny stać się priorytetem w gospodarce cyrkulacyjnej. Różnorodne systemy o wielu powiązaniach i skalach są bardziej odporne na wymagania, | ||
* energia powinna pochodzić ze źródeł odnawialnych. Celem wszystkich systemów powinno być wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych, | * energia powinna pochodzić ze źródeł odnawialnych. Celem wszystkich systemów powinno być wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych, | ||
* [[myślenie systemowe]] | * [[myślenie systemowe]] - traktowanie gospodarki jako systemu, który zawiera wiele wzajemnie zależnych elementów, | ||
* ceny produktów powinny odzwierciedlać rzeczywistość. Efektywne wykorzystanie zasobów wymaga, aby ceny odzwierciedlały faktyczny [[koszt]] naszych działań" | * ceny produktów powinny odzwierciedlać rzeczywistość. Efektywne wykorzystanie zasobów wymaga, aby ceny odzwierciedlały faktyczny [[koszt]] naszych działań" | ||
Przedstawione powyżej zasady mają znaczny wpływ na zmianę postrzegania produktu i zarządzania nim. Wiele produktów trzeba będzie poddać całkowitemu przeprojektowaniu, aby mogły zostać ponownie użyte. Wszystko to za sprawą rozumowania, które okazało się niewystarczające dla nowych potrzeb. Sam [[recykling]] nie wystarczy, gdyż jedynie ogranicza a nie zapobiega. Dotychczas ekoprojektowanie uznawane było jako opracowanie produktów o małym wpływie na środowisko w ich cyklu życia, teraz okazuje się, że to za mało | Przedstawione powyżej zasady mają znaczny wpływ na zmianę postrzegania produktu i zarządzania nim. Wiele produktów trzeba będzie poddać całkowitemu przeprojektowaniu, aby mogły zostać ponownie użyte. Wszystko to za sprawą rozumowania, które okazało się niewystarczające dla nowych potrzeb. Sam [[recykling]] nie wystarczy, gdyż jedynie ogranicza a nie zapobiega. Dotychczas ekoprojektowanie uznawane było jako opracowanie produktów o małym wpływie na środowisko w ich cyklu życia, teraz okazuje się, że to za mało<ref>D.Burchart-Korol 2016, s. 54-56</ref> | ||
==Znaczenie filarów gospodarki w obiegu zamkniętym== | ==Znaczenie filarów gospodarki w obiegu zamkniętym== | ||
Gospodarka o zamkniętym obiegu pod warunkiem dobrego rozplanowania działań i odpowiedniej komunikacji może stanowić idealną drogę do zrównoważonego rozwoju. W dążeniu do tego ważna jest synchronizacja trzech filarów: | Gospodarka o zamkniętym obiegu pod warunkiem dobrego rozplanowania działań i odpowiedniej komunikacji może stanowić idealną drogę do zrównoważonego rozwoju. W dążeniu do tego ważna jest synchronizacja trzech filarów: | ||
* Państwa | * Państwa | ||
| Linia 62: | Linia 47: | ||
[[Przedsiębiorstwo]] często mogą nie ponosząc dużych nakładów poprawić swoją sytuację oraz osiągnąć korzyści. Wystarczy zastosować usprawnienia w procesie produkcji, zminimalizować wytwarzanie odpadów czy zmniejszyć energochłonność. Ma to miejsce dzięki wprowadzeniu ZSZ, CP czy 5R. | [[Przedsiębiorstwo]] często mogą nie ponosząc dużych nakładów poprawić swoją sytuację oraz osiągnąć korzyści. Wystarczy zastosować usprawnienia w procesie produkcji, zminimalizować wytwarzanie odpadów czy zmniejszyć energochłonność. Ma to miejsce dzięki wprowadzeniu ZSZ, CP czy 5R. | ||
[[Społeczeństwo]] powinno być świadome tego jakie odgrywa znaczenie w łańcuchu zależności oraz, że dzięki propagowaniu przedsiębiorstw proekologicznych lub wyrobów przyjaznych środowisku przyczyni się do poprawy wspólnej sytuacji. Każda osoba ma duży wpływ na zapętlanie gospodarki w kwestii odpadów, a wzrost ich odzysku pozwala na wtórne użycie i zmniejszenie zasilania składowisk | [[Społeczeństwo]] powinno być świadome tego jakie odgrywa znaczenie w łańcuchu zależności oraz, że dzięki propagowaniu przedsiębiorstw proekologicznych lub wyrobów przyjaznych środowisku przyczyni się do poprawy wspólnej sytuacji. Każda osoba ma duży wpływ na zapętlanie gospodarki w kwestii odpadów, a wzrost ich odzysku pozwala na wtórne użycie i zmniejszenie zasilania składowisk<ref> Zarębska J.2017, s. 290-291</ref> | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Program czystszej produkcji]]}} — {{i5link|a=[[Lean production]]}} — {{i5link|a=[[Tworzenie sieci dostaw]]}} — {{i5link|a=[[Lean Software Development]]}} — {{i5link|a=[[Just in time]]}} — {{i5link|a=[[Bezpieczeństwo energetyczne]]}} — {{i5link|a=[[Lean Six Sigma]]}} — {{i5link|a=[[System produkcyjny Toyoty]]}} — {{i5link|a=[[Opakowalnictwo]]}} }} | |||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
<references/> | <references /> | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
* Burchart-Korol D.(2016)[ | <noautolinks> | ||
* Raftowicz-Filipkiewicz M.(2015)[http://wneiz.pl/nauka_wneiz/sip/sip40-2015/SiP-40-t2-145.pdf | * Burchart-Korol D. (2016), ''[https://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.baztech-4e1067a3-b32f-46a0-a87c-64dbc74936f5/c/Burchart-Korol_ZNPSLOZ_87_2016.pdf Zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi bazując na gospodarce cyrkulacyjnej]'', Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska nr 87 | ||
* Zarębska J.(2017)[ | * Raftowicz-Filipkiewicz M. (2015), ''[http://wneiz.pl/nauka_wneiz/sip/sip40-2015/SiP-40-t2-145.pdf Ekonomia cyrkularna - wyzwanie i konieczność zrównoważonego rozwoju]'', Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, nr 40 | ||
* Zarębska J. (2017), ''[https://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.baztech-2f642db5-beb0-4e45-9350-66681cc98e33/c/SWIP2017_7_Zarebska.pdf Gospodarka o obiegu zamkniętym drogą do zrównoważonego rozwoju]'', Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji, nr 6 | |||
</noautolinks> | |||
[[Kategoria: Ochrona środowiska]] | [[Kategoria: Ochrona środowiska]] | ||
{{a|Natalia Nowak}} | {{a|Natalia Nowak}} | ||
{{#metamaster:description|Gospodarka cyrkularna minimalizuje straty i zużycie zasobów, poprzez projektowanie elementów umożliwiających ich demontaż i ponowne wykorzystanie. Przeciwdziała problemom modelu linearnej gospodarki, promując zrównoważone gospodarowanie zasobami.}} | |||
Aktualna wersja na dzień 00:31, 12 sty 2024
Circular economy czyli gospodarka cyrkularna to system gospodarczy, którego celem jest zminimalizowanie strat oraz zużycia jednorazowych zasobów. Z tego powodu system ten uwzględnia projektowanie poszczególnych elementów tak aby możliwy był ich demontaż a następnie ponowne wykorzystanie. Gospodarka cyrkularna inaczej znana jest jako:
- Gospodarka okrężna
- Gospodarka obiegowa
- Gospodarka o cyklu zamkniętym
- Gospodarka o pętli zamkniętej
- Model "od kołyski do kołyski"
Powstanie koncepcji gospodarki cyrkularnej związane jest z niezadowoleniem z modelu gospodarki linearnej, który okazał się niewystarczający w obliczu pojawiających się problemów spowodowanych zbyt dużą i ciągle rosnącą ilością odpadów na składowiskach. Z tego powodu należało stworzyć nowy system zrównoważonego gospodarowania zasobami. W taki sposób została zapoczątkowana gospodarka cyrkulacyjna propagująca nowe podejście gdzie produkty podlegają ponownemu użyciu[1]
Ekonomia cyrkularna propaguje podejście systemowe, traktujące badane obiekty jako otwarte systemy tworzące całkiem nową całość. Zdolność do połączenia podejścia sektorowego oraz synergicznego, dodaje ekonomii cyrkularnej siły, która z kolei pozwala:
- stworzyć większą wartość dla ludzkości
- ulepszyć efektywność i produktywność
- zredukować błędy oraz nieefektywne zużycie materiałów, które z kolei pociąga za sobą ogromne koszty.
"Dzięki systemowemu podejściu ekonomia cyrkularna integruje ze sobą aspekty społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze na każdym poziomie gospodarowania:
- poziom mikro - poprzez tworzenie ekoprojektów, ekoproduktów, minimalizację odpadów, wprowadzanie systemu zarządzania środowiskowego, etc.
- poziom mezo - poprzez tworzenie ekoparków przemysłowych,
- poziom makro - tworzenie ekomiast, ekogmin, ekoregionów" [2]
TL;DR
Gospodarka cyrkularna, znana również jako gospodarka okrężna, obiegowa lub o pętli zamkniętej, to system gospodarczy mający na celu minimalizację strat i zużycia zasobów. Opiera się na projektowaniu produktów tak, aby można było je demontować i ponownie wykorzystać. Gospodarka cyrkularna integruje aspekty społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze na różnych poziomach gospodarowania. Jej podstawowe zasady to wykorzystanie odpadów jako surowców, różnorodność systemów, energia ze źródeł odnawialnych, myślenie systemowe i odzwierciedlanie rzeczywistych kosztów w cenach produktów. Przejście do gospodarki cyrkularnej wymaga przeprojektowania produktów i synchronizacji działań państwa, przedsiębiorstw i społeczeństwa. Polska, jako członek UE, jest zobowiązana do wprowadzania strategii gospodarki o obiegu zamkniętym.
Model ekonomii cyrkularnej
W tradycyjnym ujęciu zadaniem gospodarki cyrkularnej jest dostarczanie surowców do produkcji oraz zapewnienie tzw. zlewu na odpady. Jednak model ten zakłada także iż przyroda posiada wartość przyrodniczą i jest to system podtrzymujący życie, co związane jest z funkcjami ekonomii środowiskowej. Model powstały w latach 90XX. wieku opisuje przepływy zasobów uwzględniając zarówno zasoby odnawialne jak i nieodnawialne. Jednak należy pamiętać, że oba wskazane typy mogą się wyczerpać. Możliwe odpady zależą od zdolności środowiska do asymilacji. W przypadku silnej nastąpi naturalny proces odnowienia zasobów, natomiast w przypadku słabej będzie miało to konsekwencje w pogorszeniu się użyteczności całkowitej[3]
" Model gospodarki cyrkularnej wyróżnia się kilkoma podstawowymi zasadami:
- odpady stanowią surowce dla innych produktów. Odpady nie powinny istnieć - należy w taki sposób projektować produktu, aby w cyklu życia możliwe było pełne ponowne użycie wszystkich odpadów, które staną się surowcami dla innych systemów, materiałów i produktów, które będzie można wykorzystywać wielokrotnie w sposób bezpieczny,
- różnorodność to siła. Modułowość, wszechstronność i możliwość adaptacji powinny stać się priorytetem w gospodarce cyrkulacyjnej. Różnorodne systemy o wielu powiązaniach i skalach są bardziej odporne na wymagania,
- energia powinna pochodzić ze źródeł odnawialnych. Celem wszystkich systemów powinno być wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych,
- myślenie systemowe - traktowanie gospodarki jako systemu, który zawiera wiele wzajemnie zależnych elementów,
- ceny produktów powinny odzwierciedlać rzeczywistość. Efektywne wykorzystanie zasobów wymaga, aby ceny odzwierciedlały faktyczny koszt naszych działań"
Przedstawione powyżej zasady mają znaczny wpływ na zmianę postrzegania produktu i zarządzania nim. Wiele produktów trzeba będzie poddać całkowitemu przeprojektowaniu, aby mogły zostać ponownie użyte. Wszystko to za sprawą rozumowania, które okazało się niewystarczające dla nowych potrzeb. Sam recykling nie wystarczy, gdyż jedynie ogranicza a nie zapobiega. Dotychczas ekoprojektowanie uznawane było jako opracowanie produktów o małym wpływie na środowisko w ich cyklu życia, teraz okazuje się, że to za mało[4]
Znaczenie filarów gospodarki w obiegu zamkniętym
Gospodarka o zamkniętym obiegu pod warunkiem dobrego rozplanowania działań i odpowiedniej komunikacji może stanowić idealną drogę do zrównoważonego rozwoju. W dążeniu do tego ważna jest synchronizacja trzech filarów:
- Państwa
- Przedsiębiorstwa
- Społeczeństwa
Polska jako członek Unii Europejskiej zobowiązana jest do wprowadzania dyrektyw, planów, strategii i innych dokumentów obrazujących wizję rozwoju Europy i jej gospodarki. Dokumentów dotyczących gospodarki o obiegu zamkniętym jest kilka, m.in. dyrektywa wprowadzająca zmiany w gospodarce odpadami-COM (2014)397 final [4].
Przedsiębiorstwo często mogą nie ponosząc dużych nakładów poprawić swoją sytuację oraz osiągnąć korzyści. Wystarczy zastosować usprawnienia w procesie produkcji, zminimalizować wytwarzanie odpadów czy zmniejszyć energochłonność. Ma to miejsce dzięki wprowadzeniu ZSZ, CP czy 5R.
Społeczeństwo powinno być świadome tego jakie odgrywa znaczenie w łańcuchu zależności oraz, że dzięki propagowaniu przedsiębiorstw proekologicznych lub wyrobów przyjaznych środowisku przyczyni się do poprawy wspólnej sytuacji. Każda osoba ma duży wpływ na zapętlanie gospodarki w kwestii odpadów, a wzrost ich odzysku pozwala na wtórne użycie i zmniejszenie zasilania składowisk[5]
| Circular economy — artykuły polecane |
| Program czystszej produkcji — Lean production — Tworzenie sieci dostaw — Lean Software Development — Just in time — Bezpieczeństwo energetyczne — Lean Six Sigma — System produkcyjny Toyoty — Opakowalnictwo |
Przypisy
Bibliografia
- Burchart-Korol D. (2016), Zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi bazując na gospodarce cyrkulacyjnej, Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska nr 87
- Raftowicz-Filipkiewicz M. (2015), Ekonomia cyrkularna - wyzwanie i konieczność zrównoważonego rozwoju, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, nr 40
- Zarębska J. (2017), Gospodarka o obiegu zamkniętym drogą do zrównoważonego rozwoju, Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji, nr 6
Autor: Natalia Nowak
