Etyka zawodowa
Etyka zawodowa to rodzaj etyki szczegółowej, która ma na celu badanie etyki powszechnej w ściśle określonych obszarach życia społecznego. Etyka zawodowa stara się wcielić ogólne normy i zasady moralne do praktycznego wykorzystania w danym zawodzie. Ma za zadanie normować czyny przedstawiciela danego zawodu (Klimczak 2010, s. 17). W zawodach, w których występuje duże zaufanie społeczne, (np. w zawodzie lekarza) mogą pojawić się dylematy moralne. Trudność może przynieść wybór pomiędzy interesem prywatnym, a społecznym (Klimczak 2010, s. 17). Pojęcie etyki często stosowane jest zamiennie ze słowem moralność. W innym znaczeniu - etyka uznawana jest jako nauka o moralności. Etykę można zatem traktować jako naukę o moralności oraz dyscyplinię filozoficzną, w której analizowane są wzorce regulujące relację między ludźmi (Drzeżdżon 2013, s.22-23). Etyka zawodowa ma za zadanie również chronić pracowników przed rożnego rodzaju nadużyciami oraz karygodnymi zachowaniami w pracy. Wskazuje drogę postępowania, która jest zgodna z powszechnie przyjętymi normami i prawem oraz jest pochwalana przez społeczeństwo (Drzeżdżon 2013, s. 25).
TL;DR
Etyka zawodowa to badanie moralności w określonych obszarach życia społecznego i normowanie zachowań w danym zawodzie. Ma za zadanie chronić pracowników i zapewnić społeczne zaufanie. Etyka zawodowa opiera się na normach, przekonaniach i sposobie postępowania pracowników. Kodeks etyki zawodowej formalizuje te standardy i jest ważny dla stabilności i sukcesu organizacji. Kluczowe elementy skutecznego kodeksu to relacje z pracownikami, ich uczestnictwo w tworzeniu kodeksu i zgodność z polityką organizacji.
Znaczenie etyki w pracy zawodowej
Osoby wykonujące daną profesję są zobligowane do wypełniania ustanowionych norm etyki zawodowej. Odwoływanie się do norm etyki zawodowej bazuje na rozstrzyganiu dylematów moralnych w pracy zawodowej z wykorzystaniem własnego sumienia, logiki oraz woli (Klimczak 2010, s. 20). Etykę zawodową charakteryzuje (Adamik, Nowicki 2012, s. 497):
- zespół zapisanych norm, które opisują moralne postępowanie ludzi wykonujących dany zawód,
- przekonania pracowników,
- sposób postępowania pracowników w danym zawodzie według przyjętych zasad.
Oznacza to, że etyka zawodowa wyznaczona jest przez rolę społeczną jaką pełni osoba, która wykonuje określony zawód. Wyraźnie podkreślone jest to w przypadku tych zawodów, które cieszą się znacznym prestiżem społecznym. Często zdarza się, że osoby będące przedstawicielami w danej grupie zawodowej zrzeszają się w korporacje w których kontrolują czy przestrzegane są ogólnie przyjęte wzory zachowań, wymierzają także kary dyscyplinarne za złamanie ustalonych zasad. Działania, które są podejmowane mają na celu podniesienie prestiżu oraz ochronę danego zawodu (Drzezdżon 2019, s. 26). Oznacza to, że etyczne zachowanie może przyczynić się do wytworzenia pozytywnego wizerunku oraz może spowodować zwiększenia efektywności działań. W związku z tym uważa się, że etyka w biznesie jest konieczna aby uzyskać stabilność długookresową i sukces na rynku (Adamik, Nowicki 2012, 495). To w jaki sposób członkowie danej organizacji podchodzą do przestrzegania etyki jest bardzo zróżnicowane. Może wynikać z (Adamik, Nowicki 2012, s. 495):
- stosunku danej organizacji do pracownika,
- stosunku pracownika do organizacji,
- relację organizacji z innymi firmami
Kodeks etyki zawodowej
Kodeks etyki ma za zadanie formalizację pożądanych standardów postępowania. Wiele regulacji w danej organizacji już istnieje poprzez niepisane zasady postępowania pracowników, jednakże dopiero spisane w dokument dają spójność pomiędzy misją organizacji, a wymaganiami stawianymi pracownikom (Bąk 2010, s. 16). Mimo tego, że nie mają mocy normatywnej wskazują zasady oraz odpowiedzialność pracowników. Sporządzony kodeks etyczny dotyczy konkretnej grupy zawodowej przy uwzględnieniu specyfikacji pracy. Oznacza to, że pomimo tego, iż kodeks etyki zawodowej nie jest sformalizowanym dokumentem nadaje się mu charakter honorowy, a osoby które wykonują dany zawód powinny szanować jego zapisy (Drzezdżon 2019, s. 30-31). Kodeks etyki zawodowej powinien (Drzezdżon 2019, s. 31):
- ustalać normy,
- dbać o interes publiczny; z tego względu nie powinien mieć zapisów, z których wynikają jedynie interesy członków danej organizacji,
- być ustalony w sposób rzeczowy i uczciwy.
Jak wskazuje D. Bąk niezbędne do powstania kodeksu jest uczestnictwo pracowników w ustalaniu misji, wartości i oczekiwań danej organizacji. Będzie to rzutowało na uważniejszym przestrzeganiu zasad oraz podniesie morale pracowników (Bąk 2010, s. 18-19). Elementy, które mają wpływ na skuteczność kodeksu etycznego (Bąk 2010, s. 13):
- relacje pomiędzy zbudowaną formą kodeksu, a nastawieniem pracowników (kompetencyjno-moralnym);
- współuczestnictwo pracowników w procesie tworzenia kodeksu etycznego;
- zgodność stworzonego kodeksu z polityką organizacji, jej normami i dotychczasowym sposobem zarządzania;
- monitorowanie i weryfikacja zachowań
| Etyka zawodowa — artykuły polecane |
| Kodeks etyki zawodowej — Paternalizm — Kumoterstwo — Czarna owca — Badanie Geerta Hofstede — Whistleblowing — Norma społeczna — Kary i nagrody — Mobbing |
Bibliografia
- Bąk D. (2010), Instrumenty kreowania standardów etycznych w organizacji. Projektowanie i ocena, Zarządzanie zasobami ludzkimi, nr 2
- Drzeżdżon W. (2013), Etyczne aspekty pracy zawodowej. Wybrane zagadnienia, Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość., t. 10
- Klimczak B. (2010), Etyka zawodowa - jak to działa Ekonomia i Prawo, t. VI, nr 1
- Zakrzewska-Bielawska A. (red.) (2017), Podstawy zarządzania. Teoria i ćwiczenia, Wydawnictwo Nieoczywiste, Warszawa
Autor: Monika Bratek
