Transport samochodowy

Transport samochodowy - to element należący do gałęzi transportu lądowego. Zadaniem transportu samochodowego jest świadczenie usług transportowych polegających na przemieszczaniu ludzi bądź ładunków. Transport samochodowy ma największy udział w tej gałęzi gospodarki tuż obok transportu kolejowego.

TL;DR

Transport samochodowy to usługa polegająca na przemieszczaniu ludzi i towarów. Ma wiele zalet, takich jak krótki czas przewozu i elastyczność podróży, ale także wiele wad, takich jak wysokie koszty, ograniczone możliwości przewozowe i negatywny wpływ na środowisko. Istnieją liczne przepisy regulujące transport samochodowy, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Rozwój transportu samochodowego ma negatywny wpływ na środowisko naturalne, przyczyniając się do wzrostu emisji zanieczyszczeń i wypadków komunikacyjnych. Transport drogowy jest odpowiedzialny za większość emisji zanieczyszczeń atmosferycznych.

Czynniki charakteryzujące transport samochodowy

Aspekty pozytywne:

• krótki czas potrzebny do przewozu oraz elastyczność podróży
• możliwość transportu "łączonego" - dowóz towarów do innych gałęzi transportu
• korzystne dostosowanie sieci dróg do miejsca występowania rynków zaopatrzenia i zbytu (występowanie przewozów "od drzwi do drzwi")
• sukcesywny rozwój infrastruktury drogowej, która często jest traktowana jako priorytet przy inwestycjach dotyczących transportu

Aspekty negatywne:

• wysokie koszty jednostkowe wytwarzania usług
• niewielkie możliwości przewozowe (np. w porównaniu do transportu kolejowego)
• ograniczona zdolność wykonywania przewozów o charakterze masowym
• wysoki poziom energochłonności
• negatywne skutki w środowisku naturalnym
• komfort i bezpieczeństwo podróży niższe w porównaniu do pozostałych gałęzi transportu (D. Leończuk, 2011, s. 99, 100)

Transport samochodowy w świetle prawa

W transporcie samochodowym mamy do czynienia z szeregiem uwarunkowań prawnych, zarówno obowiązujących tylko w Polsce jak również o wymiarze międzynarodowym.

Regulacje krajowe

• Kodeks cywilny - zawiera przepisy ogólne o przewozie osób i rzeczy i stanowi podstawę do pozostałych ustaw, które w sposób bardziej szczegółowy odnoszą się do poszczególnych kwestii związanych z transportem (Ustawa Kodeks cywilny, art. 774-793)
• Ustawa o transporcie drogowym - informuje o zasadach w krajowym i międzynarodowym transporcie drogowym i zasadach niezarobkowego przewozu drogowego. Określa też zakres działań Inspekcji Transportu Drogowego, obowiązki wynikające z naruszenia warunków przewozu oraz zasady ochrony praw pasażerów (Ustawa o transporcie drogowym, art. 1)
• Ustawa o czasie pracy kierowców - określa czas pracy osób zajmujących się przewozem, zarówno zatrudnionych na podstawie umów, jak też osób niezatrudnionych i przedsiębiorców wykonujących przewozy osobiście. Istotnym elementem są też obowiązki pracodawców z tytułu wykonywania przewozów drogowych (Ustawa o czasie pracy kierowców, art. 1, pkt. 1-2)
• Prawo przewozowe - w tym dokumencie znajduje się regulacja zasad przewozu osób i towarów, które wykonywane są odpłatnie i nieodpłatnie w ramach umowy. Stroną wykonującą dane świadczenia są przewoźnicy posiadający odpowiednie uprawnienia. Ważną kwestią są też dokumenty przewozowe i zasady postępowania w razie wykrycia ich nieprawidłowości. Przepisy ustawy stosuje się także do przewozów o charakterze międzynarodowym, o ile umowy międzynarodowe na to pozwalają. (Ustawa Prawo przewozowe, art. 1)
  

Elementem dopełniającym jest też Kodeks drogowy regulujący zasady poruszania się pojazdów oraz porządku i bezpieczeństwa ruchu na drogach.

Regulacje międzynarodowe

W przypadku praw o zasięgu międzynarodowym zdecydowaną większość stanowią konwencje. Najistotniejsza wydaje się Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR). Zgodnie z Konwencją w liście przewozowym powinna znajdować się klauzula, że przewóz podlega przepisom Umowy CMR. Inne konwencje to m. in.: europejska umowa w sprawie międzynarodowego przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych (ADR), umowa dotycząca międzynarodowego przewozu towarów samochodami ciężarowymi (TIR), porozumienie dotyczące międzynarodowego przewozu pasażerów autokarami i autobusami (INTERBUS) (B. Klepacki i in., 2012, s. 503-505)

Zagrożenia środowiskowe

Rozwój transportu w ostatnich latach stał się istotnym czynnikiem rozwoju gospodarczego. Tym samym stał się początkiem intensywnych zmian w środowisku naturalnym. Badania pokazują, że działania transportu samochodowego mają dużo większy udział w negatywnym oddziaływaniu na zdrowie ludzi oraz środowisko naturalne od pozostałych gałęzi transportu. Transportem drogowym jest realizowane blisko 85% lądowego transportu ludzi oraz prawie 80% lądowego transportu towarowego. Tak wielki udział pojazdów samochodowych w tym sektorze przekłada się na wielokrotnie wyższą liczbę wypadków komunikacyjnych niż w jakimkolwiek innym dziale transportu. Niezwykle istotny jest fakt, że transport drogowy zajmuje pierwsze miejsce pod względem emisji zanieczyszczeń do atmosfery. W wyniku spalania paliw w silnikach pojazdów do powietrza trafiają: tlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory oraz metale ciężkie. W skali państwa sektor ten odpowiedzialny jest za ok. 30% całkowitej emisji tlenków azotu oraz ok. 20% zanieczyszczeń pyłowych. W dużych miastach udział transportu drogowego w całkowitej emisji tych zanieczyszczeń jest dużo większy, znane są przypadki gdy w dzielnicach centralnych sięgał on 90%. Ponadto do stwarzanych zagrożeń zaliczyć należy:

• problemy zdrowotne, szczególnie zwiększenie ryzyka występowania schorzeń układu oddechowego i układu krążenia
• występowanie epizodów smogowych
• stałe podwyższanie poziomu zakwaszenia środowiska
• degradacja gleb i roślin znajdujących się w pobliżu infrastruktury drogowej (według badań: w odległości ok 500 m)
• przecinanie szlaków migracyjnych i fragmentów siedlisk zwierząt (A. J. Badyda, 2010, s. 116-119)

Transport samochodowy — artykuły polecane

Samochód ciężarowy — Połączenie lotnicze — Prawo przewozowe — Prawo energetyczne — Pozwolenie zintegrowane — Przemyt — Impreza masowa — Droga ekspresowa — Świadectwo energetyczne

Bibliografia

• Badyda A. (2010), Zagrożenia środowiskowe ze strony transportu, Nauka, nr. 4
• Klepacki B. (red.) (2012), Krajowe i międzynarodowe źródła prawa transportowego w transporcie drogowym, Logistyka, nr. 6
• Leończuk D. (2011), Transport drogowy towarów w Polsce, Ekonomia i Zarządzanie, nr.4
• Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe. Dz.U. 1984 nr 53 poz. 272
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców Dz.U. 2004 nr 92 poz. 879
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. Dz.U. 2001 nr 125 poz. 1371

Autor: Izabela Stypuła