System finansowy gospodarki

System finansowy to niezwykle skomplikowany mechanizm i co za tym idzie, jego zdefiniowanie nie jest zadaniem łatwym. Według Z. Polańskiego system finansowy to mechanizm, dzięki któremu świadczone są usługi, pozwalające na krążenie siły nabywczej w gospodarce. Zdecydowanie bardziej rozbudowaną i skomplikowaną definicję podaje A. Matysek. Według niej "system finansowy jest układem wzajemnie powiązanych instytucji finansowych, rynków finansowych oraz elementów infrastruktury systemu finansowego; poprzez ten układ podmioty sfery realnej (przede wszystkim gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i rząd) mogą pozyskiwać fundusze, inwestować oszczędności oraz zaspokajać pozostałe potrzeby związane z finansową sferą funkcjonowania". (A. Matysek-Jędrych, 2007, s. 41) S. Owsiak zdefiniował system finansowy jako zespół logicznie ze sobą powiązanych form organizacyjnych, aktów prawnych, instytucji finansowych i innych elementów umożliwiających podmiotom nawiązanie stosunków finansowych w sektorze realnym i sektorze finansowym. System ten tworzy fundamenty działalności dla podmiotów posługujących się pieniądzem umożliwiając zawieranie transakcji gospodarczych, w których pieniądz pełni różne funkcje.

TL;DR

Artykuł omawia definicję, strukturę i funkcje systemu finansowego. System finansowy to kompleksowy mechanizm, który umożliwia przepływ środków pieniężnych w gospodarce. Może być podzielony na rynkowy i publiczny system finansowy. Funkcje systemu finansowego obejmują transfer zasobów, zarządzanie ryzykiem, rozliczanie płatności, gromadzenie zasobów, zapewnienie informacji cenowych oraz bodźców, płynność, oszczędność, kredytowanie, minimalizację ryzyka i wsparcie polityki gospodarczej.

System finansowy w systemie społecznym

System finansowy to jeden z elementów szeroko rozumianego systemu społecznego. Ujmując rzecz bardziej szczegółowo, system finansowy to element sfery finansowej, która zaś jest częścią systemu ekonomicznego. Dopiero system ekonomiczny, wraz z systemem prawnym, politycznym i innymi systemami, tworzy system społeczny.

Struktura systemu finansowego

System finansowy może zostać podzielony na rynkowy oraz publiczny system finansowy. Rozróżnienie wynika z faktu, iż usługi finansowe mogą być dostarczane podmiotom sfery realnej właśnie za pomocą mechanizmów rynkowych lub publicznych. Na pełnowartościowy rynkowy system finansowy składają się:

• instrumenty finansowe (akcje, obligacje, bony skarbowe, opcje, kontrakty terminowe etc...)
• rynki finansowe
• instytucje finansowe (kantory, domy maklerskie, banki, fundusze emerytalne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, towarzystwa ubezpieczeniowe, firmy świadczące usługi finansowe jak na przykład faktoring etc.)
• zasady działania oraz regulacje

Publiczny system finansowy tworzą zaś:

• instytucje budżetowe (centralne, lokalne, celowe)
• instrumenty fiskalne (podatki, opłaty, cła, składki społeczne, dotacje, poręczenia skarbowe, gwarancje skarbowe, górne limity wydatków)
• publiczne instrumenty finansowe
• instytucje fiskalne

Funkcje systemu finansowego

Funkcje systemu finansowego wg Bodiego i Mertona:

• określenie metod transferu zasobów gospodarczych w czasie przez granice państw oraz między różnymi działami i branżami gospodarki,
• określenie metod zarządzania ryzykiem,
• określenie metod rozliczania i regulowania płatności w celu ułatwienia wymiany towarów, usług i składników majątku,
• określenie mechanizmu gromadzenia wspólnych zasobów przy tworzeniu dużej, niepodzielnej firmy oraz podziału praw własności w dużych firmach o dużej liczbie właścicieli,
• zapewnienie informacji cenowych pomagających skoordynować zdecentralizowane procesy podejmowania decyzji w różnych sektorach gospodarki,
• określenie metod postępowania dotyczącego systemu bodźców, w przypadku gdy jedna strona transakcji finansowej ma informacje, których druga strona nie ma lub gdy jedna strona jest agentem, który podejmuje decyzje za drugą stronę.

Funkcje systemu finansowego w gospodarce rynkowej wg Owsiaka:

• płatnicza - system finansowy powinien zapewnić sprawne działanie mechanizmu rozliczeń w transakcjach gospodarczych, zwłaszcza przy zakupie dóbr i usług,
• płynność - system finansowy umożliwia ułatwia zamianę papierów wartościowych i innych aktywów finansowych na pieniądz gotówkowy,
• oszczędność - promowanie warunków atrakcyjnego lokowania nadwyżek pieniądza przy umiarkowanym ryzyku,
• akumulacja bogactwa - "przechowanie" siły nabywczej danego podmiotu,
• kredytowa - zapewnienie nieprzerwanego dopływu kredytu dla przedsiębiorstw, gospodarstw domowych i rządu, w celu finansowania inwestycji i konsumpcji,
• minimalizacja ryzyka - w system finansowy powinny być wbudowane mechanizmy i instrumenty minimalizacji ryzyka,
• polityka gospodarcza - system finansowy stwarza możliwość prowadzenia przez rząd polityki mającej na celu wzrost gospodarczy, niskie bezrobocie, walkę z inflacją i zachowanie stabilnej pozycji płatniczej względem zagranicy,

Funkcje systemu finansowego wg Polańskiego:

• monetarna - dostarczenie podmiotom niefinansowym pieniądza i umożliwienie jego obiegu związanego z płatnościami,
• kapitałowo-redystrybucyjna - przepływ wolnych środków pieniężnych od podmiotów dysponujących nimi do podmiotów chcących z nich skorzystać, dzięki czemu możliwe jest finansowanie wzrostu gospodarczego, powstawanie i dystrybucja środków w celu finansowania dóbr publicznych, usług społecznych i świadczeń społecznych,
• kontrolna - umożliwianie kontroli nad strumieniami pieniężnymi, w szczególności nad środkami zainwestowanymi, wypożyczonymi i redystrybuowanymi w przeszłości.

System finansowy gospodarki — artykuły polecane

System bankowy — Rynek finansowy — Gospodarka mieszana — Gospodarka rynkowa — Instytucja finansowa — Instytucje finansowe — Bankowość — Bank komercyjny — Papiery wartościowe

Bibliografia

• Błach J. (2011), Innowacje finansowe i ich znaczenie we współczesnym systemie finansowym - identyfikacja i systematyzacja problem, e-Finanse vol. 7, nr 3
• Flejterski S. (2010), Metodologia finansów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Górski M. (2013), Rynkowy system finansowy, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Kołodko G.W., (2011), Ekonomia kryzysu, Warszawa, Wolters Kluwer, s. 24-26
• Matysek-Jędrych A. (2007), System finansowy - definicje i funkcje, Bank i Kredyt, październik
• Pietrzak B., Polański Z., Woźniak B. (2012), System finansowy w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Grzegorz Spólnik, Natalia Głogowska