Nadprodukcja

Nadprodukcja (ang. overproduction) - jest to zjawisko polegające na wytwarzaniu zbyt dużej ilości produktów lub usług, które znacznie przewyższają zanotowany na nie popyt i potrzeby danego procesu. Często jest to czynność, która podejmowana jest w przedsiębiorstwach ze znacznym wyprzedzeniem czasowym (P. Rewers i in. 2015, s. 5788). W różnych publikacjach pojęcie to jest używane jako, tzw. produkcja Just-in-case, czyli na wszelki wypadek (K. Lisiecka 2015, s. 78). Daje ona pewność firmom, że będą w stanie zaopatrzyć wszystkich klientów, niezależnie od tego jak dużo wyrobów będą potrzebować.

Została ona zaliczona przez Taichii Ohno, twórcy zasady Just-in-time, do jednego z największych rodzajów marnotrawstwa, czyli działania, które powoduje liczne straty i stale zwiększające się koszty (K. Lisiecka 2015, s. 76). Należy więc pamiętać, że gdy przedsiębiorstwo skutecznie wyeliminuje nadprodukcję to sprawi to, że automatycznie inne obciążenia zostaną zmniejszone.

TL;DR

Nadprodukcja to zjawisko polegające na wytwarzaniu zbyt dużej ilości produktów lub usług. Jest to forma marnotrawstwa, która powoduje wzrost kosztów i straty. Przyczyny nadprodukcji to chęć wykorzystania zdolności produkcyjnej maszyn oraz brak koordynacji między liniami produkcyjnymi. Aby zapobiec nadprodukcji, wprowadza się zarządzanie lean oraz metodę just-in-time. Nadprodukcja prowadzi do wzrostu kosztów magazynowania i obniżenia jakości produktów.

Przyczyny nadprodukcji

Przyczyn nadprodukcji jest kilka. Jedną z nich jest na pewno to, że wiele fabryk chce wykorzystać jak najbardziej zdolność produkcyjną swoich maszyn. Skutkiem tego jest znaczny wzrost posiadanych zasobów w bardzo krótkim czasie (E. Plebankiewicz 2017, s. 70). Innym powodem są niezależne od siebie linie produkcyjne, które poprzez brak konsultacji z pozostałymi produkują towary tylko i wyłącznie dla własnych celów i uzyskania odpowiedniej efektywności. Sprawia to, że ilość wytwarzanych wyrobów drastycznie rośnie i nie jest adekwatna do ilości otrzymanych zamówień, nie tylko od klientów ostatecznych, ale także tych pośrednich, współuczestniczących w całym obiegu (K. Lisiecka 2015, s. 78). Tempo pracy jest więc zbyt duże, by przedsiębiorstwo było w stanie odpowiednio rozplanować i zagospodarować sprzedaż nadwyżek w krótkim czasie.

Jak obecnie zapobiega się nadprodukcji?

Nadprodukcja jest zjawiskiem coraz częściej spotykanym w licznych przedsiębiorstwach. W dzisiejszych czasach dąży się jednak do maksymalnego zminimalizowania jej występowania. Z tego względu wprowadzone zostały dwie koncepcje:

• Lean management - jest to jeden z rodzajów zarządzania, który skupia się na ulepszeniu produkcji i jej wyszczupleniu. Pozwala to na stopniowe wyeliminowanie marnotrawstwa. Ważnym krokiem jest szczegółowe zaplanowanie działalności i ilości potrzebnych zasobów. Pozwoli to przedsiębiorstwu działać rozważnie, a w konsekwencji przyczyni się także do eliminacji zbędnej nadprodukcji (S. Jasińska i in. 2015, s. 312). Jest to niezbędne, aby osiągnąć wysoką konkurencyjność na rynku i zapewnić pracownikom komfort oraz zadowolenie z pracy.
• Just-in-time - jest to metoda, która polega na dostarczeniu odpowiedniej ilości wymaganych w procesie produkcyjnym materiałów czy półproduktów, dokładnie w takim momencie, kiedy jest to firmie najbardziej potrzebne. Powoduje to, że zapasy są ograniczone do minimum co wpływa pozytywnie na optymalizację wielkości każdej z dostaw. Niezwykle ważne jest, by przy wprowadzaniu tej koncepcji uwzględnić wszelkie nieprawidłowości znajdujące się w drodze dostawców, bo tylko wtedy możliwe będzie dostarczenie towarów w odpowiednim czasie. Just-in-time przyczynia się więc nie tylko do usprawnienia procesu produkcji, ale także znacznie obniża koszty magazynowania wyrobów gotowych i potrzebnych do nich surowców (L.Żurawek 2014, s. 315).

Najważniejsze w walce z nadprodukcją jest zatem to, aby wytwarzać taką ilość, która będzie adekwatna do zamówień poczynionych przez klientów i współpracujących firm. Mogą w tym pomóc, tzw. Karty kanban, które sygnalizują osobom pracującym w dziale zaopatrzenia, że dany produkt się kończy i należy go jak najszybciej dostarczyć.

Skutki nadprodukcji

Nadprodukcja przyczynia się w znacznym stopniu do zwiększania ilości zapasów, a co za tym idzie kosztów ich magazynowania. Coraz większe zbiory produktów gotowych czy półproduktów przyczyniają się do tego, że ich składowanie wymaga większych nakładów nie tylko na powierzchnię przechowywania, ale także na związane z nią koszty energii, czy straty poniesione w wyniku różnych niespodziewanych zjawisk (A. Weselik 2003, s. 15). W takich przypadkach potrzebna jest także dodatkowa obsługa, zajmująca się układaniem i sortowaniem towarów na półkach. Powoduje to, że środki, które mogły być wykorzystane na inne cele przedsiębiorstwa zostają chwilowo "zamrożone". Innym skutkiem może być także spadek jakości wytwarzanych produktów, spowodowany szybkim tempem pracy.

Nadprodukcja jest więc największym marnotrawstwem, który daje początek wszystkim innym stratom, jakie mogą być spotykane w produkcji, transporcie i administracji.

Nadprodukcja — artykuły polecane

Heijunka — Muda — Jakość produkcji — Wąskie gardło — Henry Ford — Składowanie produktów — Produkcja masowa — Firma produkcyjna — Lean production — Metoda grupowego rozwiązywania problemów

Bibliografia

• Buczacki A., (2016), Rodzaje marnotrawstwa w procesach opracowania nowych produktów, "Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji", nr 1
• Jasińska S. (red.) (2015), Analiza efektywności wdrożenia Lean Manufacturing, Economics and Management, nr 1
• Lisiecka K., (2015), Źródła powstawania marnotrawstwa w organizacjach na przykładzie usługowych przedsiębiorstw ciepłowniczych, "Studia Ekonomiczne - Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 233
• Plebankiewicz E. (2017), Marnotrawstwo na budowie i w produkcji, Acta Sci. Pol. Architectura, nr 16
• Rewers P. (red.) (2015), Analiza wykorzystania narzędzi Lean Manufacturing-wyniki badań, Logistyka, nr 3
• Rosak-Szyrocka J. (2017), Analiza i doskonalenie jakości na przykładzie przedsiębiorstwa produkcyjnego, Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej Zarządzanie, nr 28
• Weselik A. (2003), Jak minimalizować koszty utrzymania zapasów, Logistyka, nr 1
• Żurawek L. (2014), Zarządzanie zapasami z zastosowaniem koncepcji Just in Time, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, nr 103

Autor: Paulina Drabik