Rehabilitacja

Rehabilitacja jest to postępowanie mające przywrócić osobom niepełnosprawnym fizycznie i psychicznie sprawności do funkcjonowania w społeczeństwie.

Rehabilitacja jest procesem leczenia, nauczania, przystosowania do naturalnych warunków życia w świecie zdrowych ludzi. Wyróżnia się trzy rodzaje rehabilitacji:

• Rehabilitacja medyczna (lecznicza) - jest to leczenie w placówkach służby zdrowia gdzie obok środków farmakologicznych stosowane jest również terapia ruchowa.
• Rehabilitacja społeczna - zmierza ona do zaakceptowania stanu chorego pacjenta przez niego siebie jak również przez jego najbliższe otoczenie. Przełamanie wstydu, pogodzenie się z losem to podstawowa funkcja jaką spełnia ten rodzaj rehabilitacji.
• Rehabilitacja zawodowa - dobrane miejsce, stanowisko pracy do umiejętności zawodowych niepełnosprawnego. Na tę rehabilitację składa się leczenie, poradnictwo, usprawnienie pracą, przygotowanie do pracy.

TL;DR

Rehabilitacja to proces przywracania sprawności osobom niepełnosprawnym. Istnieją trzy rodzaje rehabilitacji: medyczna, społeczna i zawodowa. Rehabilitacja jest stosowana we wszystkich rodzajach schorzeń. Historia rehabilitacji sięga czasów prehistorycznych, a jej rozwój był związany z postępem medycyny i fizjoterapii. Sport i muzyka są wykorzystywane w rehabilitacji w celu poprawy sprawności fizycznej i psychicznej. Rehabilitacja zawodowa skupia się na przywróceniu zdolności do pracy osobom niepełnosprawnym.

Zastosowania

Rehabilitacja jest wykorzystywana we wszystkich rodzajach schorzeń. Pierwszy raz rekreacja została zdefiniowana na konferencji ministrów zdrowia krajów socjalistycznych 1969 r. jako "system państwowych, socjalno ekonomicznych, medycznych, zdrowotnych, pedagogicznych, psychologicznych innych środków, mających na celu zapobieganie rozwojowy patologicznych procesów prowadzących do czasowej bądź trwałej utraty zdrowia i zdolności do pracy, zmierzających do efektywnego, wczesnego przywracania społeczeństwu chorych przewlekle i inwalidów (dzieci i młodzieży)"

Historia rehabilitacji

Początków masażu i kinezyterapii możemy się już dopatrywać w czasach prehistorycznych. Wówczas to człowiek pocierał sobie zranione miejsca dla ukojenia bólu. Na lata ok. 1200 p.n.e. w Chinach datuje się zastosowanie ćwiczeń fizycznych, oddechowych i relaksacyjnych. Obok ćwiczeń gimnastycznych Chińczycy stosowali masaże, akupunktórę, autohipnozę, kontemplację co podkreślało ich dbałość nie tylko o zdrowie fizyczne ale również psychiczne. W Indiach zaś stosowano ćwiczenia fizyczne, zwracano szczególną uwagę na utrzymywanie higieny, dbałości o czystość ciała. Różne leki, formy terapii zaczęto stosować w Egipcie, kolebce medycyny. Egipcjanie wykorzystywali namaszczanie olejkami, stosowali leki, zioła gdyż, jak na owe czasy posiadali dużą wiedzę lekarską.

Powstało wiele mitów, które świadczą o dużym znaczeniu zarówno higieny jak i dbałości o stan fizyczny organizmów ludności tamtych czasów. Średniowiecze to okres niosący za sobą upadek medycyny, kultury fizycznej, ludność przestała zwracać tak dużą uwagę na zdrowie jak robiono to w poprzednich epokach. Renesans to czas w którym nastąpił ponowny wzrost dbałości o czystość, zachowanie sprawności fizycznej. Gimnastyka zyskała ponownie duże znaczenie, nastąpiło zainteresowanie ideami wyznawanymi w starożytności przez lekarzy i filozofów tj. Hipokrates, Arystoteles, Platon.

Nastąpiło ponowne wykorzystywanie natury do celów leczniczych czego przykładem może być Paracelsus (1493-1541 r), który rozpowszechniał wodolecznictwo, zalecał stosowanie diety, przebywanie na świeżym powietrzu, kąpiele, spokój i ruch. Zasłynął on jako twórca jatrochemii i jako pierwszy wprowadził leki chemiczne stosowane w przypadku różnych chorób.

G. Mercuriale w 1569 r. wydał "O sztuce gimnastycznej", w której to książce zamieścił ćwiczenia znane od czasów starożytnych. Wyróżnił on 3 typy gimnastyki:

• właściwa (lekarska)
• wojskowa
• atletyczna

Twierdził on, że gimnastyka jest warunkiem dobrego stanu organizmu i sposobem do utrzymania zdrowia. Ćwiczenia fizyczne podzielił na zasadzie różnych stopni, a ich skuteczność ściśle łączy się z zastosowaniem kąpieli.

Oświecenie to epoka gdzie można obserwować zmniejszenie się znaczenia leczenia ruchem, a jednocześnie to w tym okresie nastąpiło zainteresowanie się kulturą fizyczną na rzecz medycyny klinicznej, farmakologii, technik medycznych. Przełom XVIII i XIX w. to czas kiedy spotykano już specjalistów zajmujących się leczeniem ruchem i stało się to odrębną dziedziną naukową. W XIX wieku możemy zauważyć wielki postęp w dziedzinie medycyny i fizjoterapii. Nauki Hipokratesa dotyczące stosowania wody jako środka leczniczego pozostały zapomniane na długie lata i dopiero XIX stulecie ponownie nadało wodzie olbrzymią, leczniczą wartość. Na rozwój rehabilitacji duży wpływ wywarły wojny, epidemie, kalectwa wrodzone, nieszczęśliwe wypadki, zaburzenia umysłowe, choroby okaleczające narządy ciała człowieka. Aktualnie rehabilitacja może być uznawana za antidotum pomagającym kalekim ludziom w sprawności układu ruchu i w lepszym samopoczuciu. Nie ma ograniczeń wiekowych co do stosowania tego środka terapii. Pozwala ona podtrzymać sprawność fizyczną i psychiczną, jak również pomaga lepiej funkcjonować w społeczeństwie. Dla każdej osoby należy ustalić indywidualny program rehabilitacji podczas leczenia. Rodzaj ćwiczeń jest uzależniony od stanu fizycznego chorego i od rodzaju jego dysfunkcji. Należy człowieka "sprawnego inaczej" przygotować do zawodu, który wykonywał przed wypadkiem powodującym jego niepełnosprawność.

W przypadku gdy wypadek w znaczący sposób zmienia życie chorego, włączony musi być zespół osób, które pomogą człowiekowi po wypadku w przeprowadzeniu kompleksowej, zespolonej rehabilitacji.

Wykorzystanie sportu w rehabilitacji

Osoby niepełnosprawne często uprawiają sport. Choć głównym celem jest dla nich osiąganie dobrych wyników sportowych, trzeba wiedzieć, że równie ważny jest tutaj cel rehabilitacyjny. Sport wpływa tutaj nie tylko na polepszenie sprawności fizycznej, ale przede wszystkim sprawności psychicznej. Zwiększa poczucie własnej wartości, wpływa na zwiększenie integracji zresztą społeczeństwa, pozwala uzyskać większą niezależność, a także poprawia stan zdrowia i samopoczucie. Osoby niepełnosprawne wraz z rozpoczęciem uprawiania sportu muszą zmagać się z pokonywaniem życiowych trudności. Trzeba jednak pamiętać, że rehabilitacyjna funkcja sportu może trwać dopóki u osoby niepełnosprawnej zauważamy poprawę zdrowia fizycznego i psychicznego. Kiedy taka osoba osiąga swój maksymalny poziom przy danej niepełnosprawności, sport wtedy przybiera rolę z rehabilitacyjnej na rekreacyjną lub wyczynową. (M. Koper, T. Tasiemski 2013, s. 131)

Muzyka w rehabilitacji

Muzyka posiada wielowymiarowe zastosowanie w lecznictwie, w profilaktyce zdrowia psychicznego ale także we wszelkiego rodzaju rehabilitacji. Stosowanie muzykoterapii jako metody wspomagającej przynosi wiele korzyści w jakości życia rehabilitantów. Jest ona wykorzystywana w celu zmniejszania lęków, bólu, stanów depresyjnych, czy polepszenia snu i nastroju. Muzyka posiada silne działanie antystresowe, kształtuje zachowania, odczucia i postawy. Wprowadza również w umyśle człowieka spokój i harmonię. W przypadku osób starszych działa stymulująco, ponieważ zwiększa poziom energii. W każdej muzykoterapii ważne jest, aby dobrać do danego pacjenta, jego schorzenia odpowiedni rodzaj muzyki, jej nastrój, harmonię, dźwięk i instrumenty (E. Paszkiewicz-Mes 2013, s. 174-175)

Rehabilitacja zawodowa

Rehabilitacja zawodowa jest taką formą rehabilitacji, w której nacisk kładzie się na przywrócenie zdolności osobie niepełnosprawnej do czynnej działalności i twórczości. Udzielana jest ona osobom, które na wskutek czegoś lub z powodu wrodzonych wad nie posiada takiej zdolności. Taka koncepcja rehabilitacji opiera się na dwóch filarach:

• Każda osoba mimo jakiejś niepełnosprawności posiada sprawność, którą można wykorzystać w pracy i życiu codziennym
• Żaden rodzaj pracy nie wymaga wykorzystania wszystkich sprawności zarówno fizycznych jak i psychicznych

Rehabilitacja zawodowa jest to bardzo złożony proces. Składa się na nią m.in.: poradnictwo zawodowe, określanie konkretnych zdolności, przystosowanie miejsca pracy czy całkowita zmiana zawodu (M. Garbat 2015, s. 80-81)

Rehabilitacja — artykuły polecane

Fitness — Kariera — Potrzeby fizjologiczne — Rozwój osobisty — Uzależnienia behawioralne — Mentor — Stres — Jakość usług medycznych — Nordic walking

Bibliografia

• Garbat M. (2015), Rehabilitacja zawodowa i zatrudnienie chronione osób z niepełnosprawnościami w Polsce - geneza, rozwój i stan obecny , “Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania", nr 1
• Koper M., Tasiemski T. (2013), Miejsce sportu w procesie rehabilitacji osób niepełnosprawnych fizycznie, “Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania", nr 3
• Kuch J. (1989), Rehabilitacja. Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL Warszawa
• Migała M. (2004), Wybrane zagadnienia z historii rozwoju rehabilitacji i fizjoterapii, Opole
• Paszkiewicz-Mes E. (2013), Muzykoterapia jako metoda wspomagająca leczenie , “Hygeia Public Health", nr 2

Autor: Agnieszka Brożek, Justyna Grysztar