Pieniądz elektroniczny

Pieniądz elektroniczny jest to wartość pieniężna, która stanowi elektroniczny ekwiwalent znaków pieniężnych. Musi on spełniać łącznie poniższe warunki:

• Jest przechowywany na informatycznych nośnikach informacji
• Jest wydawany do użytku na podstawie umowy w zamian za środki pieniężne o nominalnej wartości nie mniejszej niż ta wartość(np. umowa o instrument pieniądza elektronicznego)
• Jest akceptowany jako środek płatniczy przez przedsiębiorców innych niż wydający ją do dyspozycji (np. supermarkety, galerie handlowe)
• Jest wymieniana na żądanie przez wydawcę na środki pieniężne (wskazuje to na jego dużą płynność, ponieważ istnieje możność jego wymiany na pieniądz bezgotówkowy lub tradycyjny pieniądz gotówkowy)
• Jest wyrażony w jednostkach pieniężnych (Mikos-Sitek A., Zapadka P. 2011r Art. 4 ust. 1 Pr. Bank.)

Zgodnie z definicją Europejskiego Banku Centralnego pieniądz elektroniczny to elektroniczny zasób wartości pieniężnej występujący w urządzeniu technicznym, który może być szeroko wykorzystany do dokonywania płatności na rzecz podmiotów innych niż emitent, bez konieczności angażowania rachunków bankowych, funkcjonujący jako przedpłacony instrument na okaziciela(Frączek B. 2004r.) Pieniądz elektroniczny to produkt bazujący na technologii elektronicznych kart procesowych (elektroniczna portmonetka), jak również wykorzystujący oprogramowanie komputerowe, czyli tzw. Pieniądz sieciowy. Posiada cechy upodabniające go do gotówki, która jest powszechnie akceptowanym środkiem płatniczym (Janowicz R. 2005r.)

Instytucja pieniądza elektronicznego

Zgodnie z Ustawą o elektronicznych instrumentach płatniczych, Instytucja pieniądza elektronicznego jest przedsiębiorcą lub osobą prawną, działającą w formie spółki akcyjnej na podstawie pozwolenia KNF, której jedynym przedmiotem działalności jest prowadzenie działalności (we własnym imieniu i na własny rachunek) zajmującej się wydawaniem do dyspozycji i wykupem pieniądza elektronicznego oraz dokonywanie rozliczeń transakcji przy użyciu instrumentów pieniądza elektronicznego (Mikos-Sitek A., Zapadka P. 2011r., Cyman D. 2013r.)

Pieniądz elektroniczny a obrót bezgotówkowy

Istnieje różnica między pojęciami: obrót bezgotówkowy (pieniądz bankowy) i pieniądz elektroniczny. Pieniądz elektroniczny jest elektronicznym surogatem (odpowiednikiem) znaków pieniężnych, natomiast pieniądz bankowy jest zapisem księgowym realizowanym przez banki. Funkcją pieniądza elektronicznego jest magazynowanie (przechowywanie) wartości, która może być wykorzystana przez właściciela do dokonywania transakcji. Podczas gdy funkcją obrotu bezgotówkowego jest możność robienia transferów kapitałowych i rozporządzeń finansowych (przez zapis księgowy) bez potrzeby korzystania z fizycznej konwersji znaków pieniężnych (Mikos-Sitek A., Zapadka P. 2011r.).

Instrumenty pieniądza elektronicznego

Instrumenty pieniądza elektronicznego to informatyczne nośniki danych, na których przechowywany jest i wydawany pieniądz elektroniczny. Są one urządzeniami elektronicznymi.

Instrumenty pieniądza elektronicznego mogą mieć postać:

• Systemu komputerowego (tzw. Pieniądz sieciowy), gdzie jego elektroniczna wartość składowana jest na twardym dysku komputera,
• Przenośnej karty elektronicznej (tzw. "elektroniczna portmonetka"), gdzie elektroniczna wartość jest przechowywana w mikroprocesorze, który jest częścią takiej karty.

Każda jednostka pieniądza elektronicznego posiada swój niepowtarzalny numer. Rejestr tych numerów jest prowadzony przez podmiot go wydający (np. bank lub IPE).

Karta elektroniczna a karta płatnicza

Rozpatrywanej karty elektronicznej (instrument pieniądza elektronicznego) nie można mylić z kartą płatniczą, która umożliwia dostęp do pieniędzy przechowywanych na rachunku bankowym, dzięki której możliwa jest wypłata środków z bankomatu lub dokonywanie płatności. Na karcie płatniczej nie jest przechowywany pieniądz elektroniczny. Zatem należy pamiętać, że karta płatnicza daje możliwość dostępu do pieniądza bezgotówkowego, natomiast instrument pieniądz elektronicznego "magazynuje" pieniądz elektroniczny (Mikos-Sitek A., Zapadka P. 2011r.).

Wyzwania i przyszłość pieniądza elektronicznego

Dopasowanie regulacji i systemów podatkowych

Pieniądz elektroniczny to forma płatności, która opiera się na technologii cyfrowej i umożliwia przeprowadzanie transakcji bez użycia tradycyjnej gotówki. Jednym z głównych wyzwań związanych z rozwojem pieniądza elektronicznego jest konieczność dostosowania regulacji i systemów podatkowych do nowej rzeczywistości.

Obecnie większość przepisów dotyczących płatności i podatków skoncentrowana jest na tradycyjnych formach płatności, takich jak gotówka, karty płatnicze czy czeki. W przypadku pieniądza elektronicznego konieczne jest opracowanie nowych przepisów, które uwzględniałyby specyfikę tej formy płatności. Istotne jest również zapewnienie odpowiedniej ochrony prawnej dla użytkowników pieniądza elektronicznego, tak aby mogli korzystać z niego w sposób bezpieczny i pewny.

Dostępność i korzystanie z pieniądza elektronicznego przez osoby o mniejszych dochodach

Innym ważnym wyzwaniem jest zapewnienie dostępności i korzystania z pieniądza elektronicznego przez osoby o mniejszych dochodach. Wielu ludzi wciąż korzysta głównie z gotówki i nie posiada konta bankowego lub karty płatniczej. Dlatego istotne jest, aby rozwijać infrastrukturę umożliwiającą korzystanie z pieniądza elektronicznego, tak aby był on dostępny dla wszystkich grup społecznych.

Dodatkowo, konieczne jest edukowanie osób o mniejszych dochodach na temat korzyści i możliwości płynących z używania pieniądza elektronicznego. Ważne jest również zabezpieczenie przed ewentualnymi nadużyciami i oszustwami, które mogą wystąpić w przypadku korzystania z tej formy płatności.

Rosnące znaczenie systemów biometrycznych i technologii płatności

Wraz z rozwojem pieniądza elektronicznego, coraz większe znaczenie zyskują systemy biometryczne i technologie płatności. Biometria, takie jak odciski palców, rozpoznawanie twarzy czy tęczówki oka, umożliwiają bezpieczne i wygodne uwierzytelnianie tożsamości klientów. W połączeniu z technologią płatności, taką jak telefony komórkowe czy karty zbliżeniowe, umożliwiają szybkie i wygodne dokonywanie transakcji.

Jednak rozwój tych technologii wiąże się również z pewnymi wyzwaniami. Konieczne jest zagwarantowanie prywatności i ochrony danych osobowych, które są wykorzystywane w procesie uwierzytelniania biometrycznego. Ponadto, niezbędne jest zapewnienie interoperacyjności różnych systemów biometrycznych oraz zapobieganie możliwości fałszowania danych biometrycznych.

Potencjał dla rozwoju transakcji mikrofinansowych

Pieniądz elektroniczny ma również duży potencjał dla rozwoju transakcji mikrofinansowych. Transakcje mikrofinansowe polegają na udzielaniu drobnych pożyczek osobom lub przedsiębiorstwom, które nie mają dostępu do tradycyjnych źródeł finansowania. W przypadku pieniądza elektronicznego, możliwe jest udzielanie i spłacanie takich pożyczek za pomocą cyfrowych środków płatności.

Jest to szczególnie istotne w krajach rozwijających się, gdzie wiele osób nie ma dostępu do tradycyjnych usług finansowych. Pieniądz elektroniczny umożliwia szybki i tanie przeprowadzanie transakcji, co może przyczynić się do zmniejszenia ubóstwa i wzrostu gospodarczego w tych regionach.

Wpływ na systemy finansowe i zachowania konsumentów

Rozwój pieniądza elektronicznego ma również wpływ na systemy finansowe i zachowania konsumentów. Wiele osób korzystających z tradycyjnych form płatności, takich jak gotówka czy karty płatnicze, może z czasem przenieść się na płatności elektroniczne. To z kolei może prowadzić do zmian w funkcjonowaniu systemów finansowych i rynków.

Pieniądz elektroniczny umożliwia szybsze i bardziej efektywne przetwarzanie transakcji, co może przyczynić się do zwiększenia płynności finansowej i zmniejszenia kosztów operacyjnych dla przedsiębiorstw. Jednocześnie, zmiana zachowań konsumentów może wymagać dostosowania się banków i innych instytucji finansowych do nowych trendów.

Pieniądz elektroniczny — artykuły polecane

Instrument płatniczy — Mobilny portfel — Forma płatności — Karta płatnicza — Epłatności — IBAN — Karta bankowa — Rozliczenia bezgotówkowe — LORO

Bibliografia

• Cyman D. (2013), Elektroniczne instrumenty płatnicze a bezpieczeństwo uczestników rynku finansowego, Wolters Kluwer, Warszawa
• Frączek B. (2004) Pieniądz elektroniczny - próby zdefiniowania i sklasyfikowania Bank i kredyt (4), s. 91-95
• Mikos-Sitek A., Zapadka P. (2014), Prawo finansów publicznych, C.H. Beck, Warszawa
• Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych Dz.U. 2011 nr 199 poz. 1175
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Dz.U. nr 140 poz. 939
• Janowicz R. (2005), Pieniądz elektroniczny w wybranych krajach - charakterystyka, główne funkcje i zastosowania, Bank i Kredyt

Autor: Sylwia Słowik