Umowa kredytu

Prawo bankowe definiuje umowę kredytu przez którą: "…bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczenie na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Specyficzna forma zobowiązania kredytowego wymusza budowę odpowiedniej struktury takiego dokumentu. Ustawodawca narzuca konieczność sporządzania tego typu umowy w formie pisemnej a także wyróżnia składowe jakie powinna zawierać, by miała moc prawną. Są nimi:

• oznaczenie stron umowy,
• kwota i waluta kredytu,
• cel, na który kredyt został udzielony,
• zasady i termin spłaty kredytu,
• wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,
• sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,
• zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,
• termin i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,
• wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,
• warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

TL;DR

Umowa kredytu jest zobowiązaniem banku do udzielenia kredytobiorcy określonej kwoty pieniędzy na określony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami i prowizją. Umowa powinna zawierać m.in. informacje o stronach umowy, wysokości kredytu, celu, terminie spłaty, oprocentowaniu i zabezpieczeniu kredytu. Umowa kredytu ma specyficzne cechy i prawo bankowe reguluje prawa i obowiązki obu stron. Kredytobiorca musi przedstawić bankowi informacje dotyczące swojej sytuacji finansowej. Niedotrzymanie warunków umowy może skutkować wypowiedzeniem umowy przez bank.

Cechy umowy kredytu

Umowa kredytu jest zobowiązaniem dla klienta banku o specyficznym charakterze. Jej cechy znacznie odróżniają się od innych typów zobowiązań.

• Jest ona umową konsensualną, co oznacza, że dochodzi do skutku w momencie jej zawarcia przez wszystkie strony.
• Dwustronnie zobowiązująca, co przejawia się tym, że bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z tej kwoty na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami i innymi kosztami banku w oznaczonych terminach spłaty.
• Odpłatność zobowiązania jakim jest kredyt oznacza, że kredytobiorca musi spłacać marże odsetkową oraz zobowiązania z tytułu prowizji od zdarzeń przewidzianych umową.
• Umowa kredytu musi mieć również oznaczony termin na jaki została zawarta.
• Kredyt musi być zobowiązaniem pieniężnym. Przez umowę o udzielenie kredytu bank może się zobowiązać tylko do oddania do dyspozycji kredytobiorcy oznaczonej ilości środków pieniężnych. Kredytobiorca natomiast jest zobowiązany do jej zwrotu na warunkach wynikających z umowy kredytu.
• Przedstawienie celu na jaki zostaną spożytkowane środki zobowiązania także wpisuje się w specyfikę kredytu.

Do wyjątków można zaliczyć kredyt konsumencki. Ustawę z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim nie precyzuje na co powinny być przeznaczone środki takiego kredytu. Ustawa ta reguluje prawa i obowiązki związane z kredytowaniem bez konieczności przedstawienia celu zaciągnięcia zobowiązania.

Prawa i obowiązki stron

Prawa i obowiązki kredytobiorcy

W umowie kredytu zakres obowiązków kredytobiorcy jest dość szeroki. Przede wszystkim obciąża go obowiązek zwrotu kredytu. Sposób zwrotu określa umowa (gotówkowo i bezgotówkowo, ratami czy przez potrącenia z rachunku bankowego). Dłużnik spłaca kredyt według wartości nominalnej. Bank nie jest uprawniony do żądania zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia przez dłużnika w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania.

Oprocentowanie kredytu

Wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego podwyższania lub obniżania należą do istotnych postanowień umowy (art. 69 ust. 2 pkt 5 pr.bank.). Przy zmiennej stopie procentowej należy określić w umowie warunki zmiany oraz sposób powiadomienia dłużnika i poręczycieli o każdej zmianie (art. 76 pkt 1 pr.bank.). Dozwolone jest zastrzeżenie stałej stopy procentowej, ale w praktyce spotykane jest to tylko w kredytach krótkoterminowych. W każdym wypadku bank zobowiązany jest powiadomić niezwłocznie, w sposób określony w umowie, osoby będące dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia kredytu, jeżeli kredytobiorca opóźnia się z jego spłatą (art. 78a pr.bank.). Termin płatności odsetek wyznacza umowa (art. 360 k.c.). Obok odsetek podstawowych (kapitałowych) określa się ponadto stopę odsetek należnych w wypadku uchybienia terminowi spłaty rat kredytu.

Prowizja banku

Prowizja będąca wynagrodzeniem banku za czynności związane z zawarciem umowy i przyznaniem kredytu może obciążać kredytobiorcę, choć nie musi (art. 69 ust.2 pkt. 9 pr.bank.). Jeżeli jest zastrzeżona, uiszczana jest zwykle wraz z zawarciem umowy. Umowa może też określać, że od kredytu postawionego do dyspozycji kredytobiorcy i przez niego niewykorzystanego przysługuje bankowi odrębna prowizja (art. 77 pr.bank.).

Zabezpieczenie spłaty kredytu

Na żądanie banku w umowie zastrzega się sposób zabezpieczenia spłaty kredytu (art. 69 ust. 2 pkt. 6 pr.bank.). Treść dozwolonych zabezpieczeń wymagać będzie wykorzystania przepisów kodeksu cywilnego, prawa wekslowego oraz zwyczajów przyjętych w obrocie krajowym i zagranicznym. Bank uprawniony jest do żądania dodatkowych zabezpieczeń w czasie trwania umowy w razie pogorszenia się wypłacalności dłużnika.

Prawne aspekty zobowiązania kredytowego

Zobowiązanie kredytowe pociąga za sobą wiele skutków prawnych, wynikających bezpośrednio z ustawy - Prawo bankowe. Kredytobiorca jest obowiązany umożliwić banku podejmowanie czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrolę wydatkowania środków kredytu i jego spłaty. Uprawnienia banku w tym zakresie są niepożądane przez osobę zaciągającą dług, gdyż musi ona obnażyć przed instytucją swój stan majątkowy. Przyznanie kredytu w największym stopniu zależy od zdolności do spłaty zaciągniętego zobowiązania wraz z odsetkami w terminach oznaczonych w umowie. Na wniosek podmiotu ubiegającego się o kredyt, bank przekazuje w formie pisemnej wyjaśnienie dotyczące oceny zdolności kredytowej jaką wystosował w stosunku do ubiegającego się o kredyt. W czasie obowiązywania umowy, kredytobiorca jest obowiązany do przedstawienia na żądanie banku informacji i dokumentów niezbędnych do oceny finansów dłużnika.

Skutki wypowiedzenia umowy kredytu

Skutki jakie wiążą się z niedotrzymaniem przez kredytobiorcę warunków umowy kredytowej mogą być bardzo poważne. W związku z utraceniem zdolności kredytowej, bank może wypowiedzieć umowę kredytu lub znacznie obniżyć jego kwotę. W niektórych przypadkach wypowiedzenie umowy przez bank nie może nastąpić. Wynika to z zapisu ustawy, zgodnie z którym bank, podczas gdy zgodził się na realizację programu naprawczego przez kredytobiorcę, który utracił zdolność kredytową lub jest zagrożony upadłością, nie może wypowiedzieć umowy kredytowej.

Umowa kredytu — artykuły polecane

Pożyczka gotówkowa — Refinansowanie — Pożyczka — Konto bankowe — Umowa rachunku bankowego — Kredyt — Limit kredytowy — Ubezpieczenie pomostowe — Karencja

Bibliografia

• Grudziński M., (2010) Charakterystyka sposobów pozyskiwania środków finansowych od podmiotów sektora bankowego, "Studia i prace wydziału nauk ekonomicznych i zarządzania nr 17", Szczecin 2010
• Jaworski W., Zawadzka Z. (red.) (2010), Bankowość: podręcznik akademicki, Poltext, Warszawa
• Katner W. (red.) (2017), Prawo cywilne i handlowe w zarysie, Wolters Kluwer, Warszawa
• Nosal-Szczygieł E. (2009) Odpowiedzialność banku a odpowiedzialność kredytobiorcy, "Wolność a odpowiedzialność. Wymiar ekonomiczny, społeczny i polityczny" (red. nauk. J. Osiński), Wyd. Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 2009, s. 223-231
• Ofiarski Z. (2017), Prawo bankowe, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Dz.U. nr 140 poz. 939
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Dz.U. nr 140 poz. 939
• Z. Krzyżkiewicz, Podręcznik do nauki bankowości, Biblioteka Menadżera i Bankowca, Warszawa 2002, s. 78-79

Autor: Joanna Krupa, Klaudia Chlebda