Opakowalnictwo

Opakowalnictwo - dział nauki, którego przedmiotem poznania jest opakowanie jako jeden z istotnych elementów zachowania jakości produktu w sferze poprodukcyjnej. Opakowalnictwo zajmuje się zagadnieniami prawidłowego zabezpieczenia wartości użytkowej wyrobu poprzez odpowiedni dobór tworzywa opakowaniowego, konstrukcji opakowania w celu przedłużenia trwałości produktu, wzrostu jego atrakcyjności promocyjnej, ułatwienia użytkowania wyrobu oraz umożliwienia utylizacji wykorzystanych opakowań. [pod. red. J. Dudy, 1994, s. 113].

Opakowalnictwo jest nauką zajmującą się całokształtem zagadnień związanych z opakowaniem. Opakowanie jest przedmiotem, opakowalnictwo zaś nauką o tym przedmiocie. Ta nauka uwzględnia zarówno sprawy techniczne, jak i ekonomiczne, ekologiczne, ergonomiczne, socjologiczne i sanitarne. Opakowanie w pewnych układach staje się częścią składową socjologiczno-ekonomicznego systemu, tworząc ważne połączenie między przemysłem, handlem, konsumentem i dystrybucją. Duża część ludzi akceptuje w pełni opakowanie jako społeczne dobro w odniesieniu do jego funkcji defensywnych (ochronnych), ale już ma wątpliwości w stosunku do problemów ekologiczności opakowań, a wielu jest nawet z tego względu ich przeciwnikami. Istnieje, więc mnogość wzajemnych powiązań interakcji z technicznego, ekonomicznego i socjologicznego punktu patrzenia na opakowania. Nowe spojrzenie na opakowalnictwo towarów musi uwzględniać wzajemne powiązania między człowiekiem, maszyną pakującą, materiałem opakowaniowym a środowiskiem. W przyszłości będą akceptowane i tolerowane te opakowania, które będą uwzględniać socjologiczne i ekologiczne aspekty opakowalnictwa.

Opakowalnictwo towarów zajmuje się materiałoznawstwem opakowań, ich wytwarzaniem, techniką i technologią pakowania, a także organizacją i zarządzaniem przepływem informacji, automatyzacją procesów sterowania w fizycznym przemieszczaniu towarów i labelingiem towarowym. W zakres nauki o opakowaniu wchodzą też zagadnienia badań preferencji konsumenckich, odpowiednio pojęte reklamy, promocji towarów, analizy kosztów, a więc spraw związanych z marketingiem. W opakowalnictwie bada się wzajemne oddziaływanie materiału opakowaniowego i rdzenia produktu oraz skutki tych interakcji. Osobnym działem opakowalnictwa są problemy recyklingu i reutylizacji materiałowej zużytych opakowań i odpadów powstałych podczas ich produkcji, a także informacja ekologiczna o opakowaniach. Zadaniem opakowalnictwa jest też zajmowanie się uregulowaniami prawnymi i normalizacyjnymi oraz ich harmonizacja międzynarodowa w ramach uzgodnień i dyrektyw Unii Europejskiej.

Przedmiot i zadania współczesnego opakowalnictwa są niezywkle szerokie. Opakowania są bezpośrednim ogniwem łączącym producenta poprzez handel z konsumentem. Na tej drodze mają do spełnienia wiele zadań wzajemnie powiązanych ze sobą. Stąd w rozwiniętej gospodarce towarowej opakowalnictwo stało się niezmiernie ważną gałęzią gospodarki narodowej każdego kraju [M. Cichoń, 1996, s. 10,11]

Opakowalnictwo jest nauką, której przedmiotem zainteresowań i badań jest całokształt zagadnień dotyczących opakowań. Nauka ta ma charakter interdyscyplinarny. Opakowalnictwo towarów zajmuje się przede wszystkim:

• materiałoznawstwem opakowań i ich wytwarzaniem,
• sposobami i systemami pakowania,
• badaniem i oceną jakości materiałów opakowaniowych i opakowań,
• badaniami wzajemnego oddziaływania materiałów opakowaniowych i pakowanego produktu oraz analizą skutków tych interakcji,
• optymalnym doborem opakowań do konkretnych produktów,
• badaniem preferencji konsumenckich w zakresie opakowań,
• analizą wpływu różnych rodzajów opakowań na środowisko naturalne.
• gospodarką odpadami opakowaniami,
• znakowaniem i kodowaniem opakowań,
• analizą kosztów związanych z gospodarką opakowaniową,

Przedmiot i zadania współczesnego opakowalnictwa są, więc niezwykle szerokie. Opakowania są jedynym z ogniw łączącym producenta poprzez handel, z konsumentem, spełniając wiele zadań wzajemnie ze sobą powiązanych. Stąd w gospodarce rynkowej opakowalnictwo stało się bardzo ważną dziedziną w każdym kraju.[M. Lisińska-Kuśnierz, 2005, s. 9]

Na podstawie danych szacunkowych opracowanych przez Światową Organizacje Opakowań (WPO) wzrost produkcji i zużycia opakowań na świecie w najbliższych latach będzie wynosił 2-3 % w stosunku rocznym, natomiast przewidywalne tempo wzrostu rynku opakowań w Polsce wynosić może, zgodnie z prognozą COBRO, nawet 5-6 % rocznie [18]. Podstawowe kierunki rozwoju w zakresie materiałów opakowaniowych i konstrukcji opakowań związane są przede wszystkim z:

• zwiększeniem funkcji ochronnych opakowań w związku z ochroną zdrowia oraz wyższym poziomem jakości pakowanego produktu,
• eliminowaniem substancji szkodliwych z materiałów opakowaniowych,
• wprowadzaniem nowych materiałów i konstrukcji opakowań przystosowanych do nowoczesnych procesów technologicznych produkcji i pakowania,
• dostosowywaniem opakowań do nowych technik transportu i magazynowania towarów,
• wprowadzeniem normalizacyjnych standardów dotyczących koordynacji wymiarów i pojemności opakowań,
• nadawanie opakowaniom coraz to nowych funkcji użytkowych i informacyjno-reklamowych, ułatwiających identyfikację zawartości oraz zachęcających do kupna,
• zwiększeniem udziału opakowania w strategiach marketingowych przedsiębiorstw,
• przystosowaniem opakowań do nowoczesnych technologii informatycznych,
• doskonaleniem technik drukowania materiałów opakowaniowych i opakowań,
• zwiększaniem udziału opakowań wielokrotnego użytku w ogólnej ilości opakowań znajdujących się na rynku w przypadkach ekologicznie uzasadnionych,
• przystosowaniem opakowań do wymogów utylizacji (recykling, spalanie z odzyskiem energii, biodegradacja)
• doskonalenie metod oceny jakości opakowań i ich doboru.

Zaprezentowane kierunku działań w ramach gospodarki opakowaniowej zmierzają do uzyskania optymalnego opakowania dla konkretnego produktu zarówno spożywczego jak i przemysłowego [M. Lisińska-Kuśnierz, 2005, s. 167-168]

Gwałtowny rozwój opakowalnictwa i zapotrzebowanie na nowe systemy pakowania towarów, które głównie dotyczą produktów spożywczych, wynika z różnych przesłanek i założonych uwarunkowań. Postęp w gospodarce i rozwój rynku jako symulator rozwoju techniki pakowania przejawia się przez:

• wzrost dochodu narodowego i wzrost globalnej produkcji przemysłu, co pociąga za sobą większe zapatrzenie na nowoczesne opakowania
• zwiększającą się strukturę asortymentu produkcji; corocznie wprowadza się nowe produkty, a to powoduje wzrost zapotrzebowania na nowe opakowania,
• pojawienie się coraz większej liczby technologii związanych z automatyzacją porcjowania i pakowania gotowych produktów,
• rozwój sprzedaży samoobsługowej oraz sprzedaży z automatów,
• zapotrzebowanie na produkty o przedłużonej trwałości (zakupy tzw. tygodniowe),
• pełnienie przez opakowanie ważnej roli marketingowej (wygląd zewnętrzny, efektywność konstrukcji, ‘efekt półki’) oraz skutecznego instrumentu oddziaływania na poziom i strukturę popytu,
• natężenie konkurencyjności na rynku, która wymusza zmniejszenie strat ilościowych i jakościowych produktów w sferze obrotu towarowego [M. Ucherek, 2003, s. 77-78]

Postęp w gospodarce i rozwój rynku przyczyniał się m.in. do tego, że opakowania zostało zauważone zarówno przez konsumentów, jak i producentów. Doceniono jego rolę jako podstawowego instrumentu marketingowego, ponieważ nie tylko chroni produkt, lecz także dzięki efektownej konstrukcji, użytemu materiałowi, elementom graficznym oraz znajdującym się na opakowaniu informacjom wpływa na decyzje zakupu. Rozwój opakowalnictwa umożliwił wprowadzenie nowoczesnych form handlu, samoobsługę oraz dokonywanie zakupów raz w tygodniu ze względu na przedłużenie trwałości produktów [M. Ucherek, 2003, s. 79]

TL;DR

Opakowalnictwo to nauka zajmująca się opakowaniami. Dotyczy zarówno aspektów technicznych, jak i ekonomicznych, ekologicznych, socjologicznych i sanitarne. Opakowania pełnią wiele funkcji, takich jak ochrona produktu, promocja, ułatwianie użytkowania i utylizacja. Opakowalnictwo bada też preferencje konsumenckie, analizuje koszty i zajmuje się recyklingiem. Jest to ważna dziedzina gospodarki narodowej. W przyszłości wzrost produkcji i zużycia opakowań będzie wynosił około 2-3% rocznie, a w Polsce nawet 5-6%. Rozwój opakowalnictwa wynika z wzrostu dochodu narodowego, zwiększającej się różnorodności produktów, automatyzacji pakowania, roli marketingowej opakowań i konkurencji na rynku.

Opakowalnictwo — artykuły polecane

Minimalizacja ilości odpadów — Towaroznawstwo spożywcze — Ekobilans — Rynek krajowy — Wzornictwo przemysłowe — Automatyka i robotyka — Ekologiczne uwarunkowania zachowań konsumentów — Program czystszej produkcji — Czynniki wpływające na rozwój wymiany międzynarodowej

Bibliografia

• Cichoń M. (1996), Opakowanie w towaroznawstwie, marketingu i ekologii, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Duda I. (red.) (1995), Słownik pojęć towaroznawczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Lisińska-Kuśnierz M., Ucherek M. (2003), Postęp techniczny w opakowalnictwie, Wydawnictwo Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
• Lisińska-Kuśnierz M., Ucherek M. (2004), Podstawy opakowalnictwa towarów, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków

Autor: Wyroba Aleksandra