Transformacja

Transformacja
Polecane artykuły
Gospodarka planowa Kreatywność Rodzaje restrukturyzacji Innowacja Biznes Rozwój gospodarczy Funkcje planowania strategicznego Ekonomia Paradygmaty zarządzania

Słowo transformacja wywodzi się z języka łacińskiego "transformation", które oznacza przekształcenie. Przeobrażenia to może dotyczyć zarówno spraw społecznych, ekonomicznych czy politycznej jak również technologicznych, informacyjnych. Termin transformacja w przeważającej liczbie wypadków jest używany jako synonim terminu zmiana. W znacznie mniejszej liczbie wypadków był używany jako synonim terminu rozwój, rzadziej jako synonim terminu postęp.

W literaturze jednak pojęcie transformacji i zmiany jest definiowane nieco inaczej. Transformacja jest traktowana jako pojęcie bardziej złożone ale również węższe od pojęcia zmiany. Można zatem powiedzieć, że wszystkie transformacje są zmianami, natomiast nie każda zmiana będzie transformacją. Doskonale obrazują to definicje przyjęte przez R. Lipińskiego.

Mianowicie definiuje on zmianę jako dowolną zauważalną modyfikację jakiekolwiek elementu rzeczywistości. Tymczasem transformacja powinna być rozumiana jako nietrywialny i zamierzony proces zmiany jednego fragmentu środowiska realizowanego w danym czasie, który ma za zadanie stworzenie nowego i przede wszystkim trwałego stanu środowiska [R.Lipiński 2017, s. 14].

Jan Szczepański przyjmuje transformację jako jeden z trzech zasadniczych sposobów przekształcenia rzeczywistości:

• reformy,
• rewolucje,
• transformacje [J. Szczepański 1999, s. 61-74].

Proces transformacji

Transformacja jest procesem zmieniającym stan przedmiotów istniejących w świecie realnym, zmianą przeobrażającą charakter lub istotę czegoś, zmierzająca do zmiany istniejącego ładu.

Transformacja dokonuje się pod wpływem sił wewnętrznych zmieniających systemów. Jest to proces przechodzenia od gospodarki nakazowo-rozdzielczej i towarzyszącego jej systemu autorytarnego, do gospodarki rynkowej i ustroju demokratycznego, przy stopniowo dokonywanych zmianach w wielu dziedzinach życia społeczno-gospodarczego, a zwłaszcza w trzech sferach (m.in. w sferze materialno-technicznej, instytucjonalnej i mentalnej),

• w sferze materialnej konieczne jest unowocześnienie struktury gospodarki narodowej,
• w sferze instytucjonalnej - zmiana zakresu i sposobu działania urzędów, instytucji i przedsiębiorstw, zaś
• w sferze mentalnej - zastąpienie bezradności jednostek i grup społecznych duchem obrotności i przedsiębiorczości.

• Gospodarka nakazowo-rozdzielcza (nazywana też socjalistyczną, planową lub scentralizowaną), opierając się na powszechnej własności społecznej i za pomocą planów gospodarczych (rocznych i wieloletnich), miała skutecznie eliminować żywiołowość procesów gospodarczych, typowych dla kapitalizmu, a także optymalnie kształtować procesy produkcji, podziału, akumulacji i spożycia.

• Fundamentem gospodarki rynkowej jest szeroka swoboda gospodarcza w zakresie tworzenia podmiotów gospodarczych i ich działalności. Mają one możliwość wyboru profilu produkcji i usług, rodzaju inwestycji, sposobu alokacji posiadanego kapitału, obrotu towarami itp. Pełna wolność gospodarcza oznacza podejmowanie samodzielnych decyzji dotyczących produkcji, alokacji, konsumpcji, siły roboczej i kształtowania cen. Warunkiem urynkowienia gospodarki jest więc istnienie samodzielnych przedsiębiorstw i ich nastawienie na powiększenie nadwyżki finansowej.

Transformacja przedsiębiorstwa

Transformacja przedsiębiorstwa może dotyczyć zarówno przekształcenia samego podmiotu, jak również ludzi (pojedynczej jednostki bądź grupy), którzy tworzą organizację.

W kontekście transformacji przedsiębiorstwa wyróżnia się następujące zmiany:

• Zmiana rozwojowa – ma na celu usprawnienie rozwiązań dotychczasowych
• Zmiana przekształceniowa – jej celem jest doprowadzenie do nowego stanu organizacji w określonym czasie
• Zmiana transformacyjna – radykalne przekształcenie organizacji. W tym przypadku nie bardzo trudno określić czas realizacji ze względu na zakres zmiany [K. Gwardys, s 2-3].

Transformacja przedsiębiorstwa to zmiana całościowa (dotyczy całego przedsiębiorstwa) i proaktywna (jej celem jest prześciganie zmian dokonujących się w otoczeniu). Opiera się ona na czterech składnikach i powoduje przekształcenie przedsiębiorstwa w nowy (jakościowo) podmiot gospodarczy.

Składniki:

• technologiczny – wyselekcjonowana technologia lub jej wiązka, która stanowi podstawę wytwarzania wartości tj. wyrobu bądź usługi. Rodzaje technologii, które mogą być tu wykorzystywane to technologie cywilne i wojskowe
• strategiczny – stworzona strategia rozwojowa danego podmiotu będąca luką konceptualną w całym procesie wytwarzania wartości w sektorze rynkowym a nawet w konkretnej branży
• organizacyjny – przekształcenie struktury organizacyjnej podmiotu, a także wykorzystywanie odpowiednich strategii metod zarządzania przedsiębiorstwem
• kulturowy – zmiana kulturowa prowadząca do sytuacji, w której strategia organizacji może być dokonywana bez ograniczeń, a nawet napędzana przez faktor ludzki

Transformacja przedsiębiorstwa powinna przede wszystkim prowadzić do osiągnięcia założonych przez niego celów [R. Wróblewski 2009, s. 3-4].

Bibliografia

• Gwardys K., Planowanie transformacji organizacji publicznej z zastosowaniem architektury korporacyjnej.
• Lipiński R., (2017), Organizacja, efektywność, zmiana i transformacja: rozumienie podstawowych pojęć, Zeszyty Naukowe Wydziału Informatycznych Technik Zarządzania Wyższej Szkoły Informatyki Stosowanej i Zarządzania, nr 1.
• Marciniak S., (red), (1998), Makro i mikro ekonomia. Podstawowe problemy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Szczepański J., (1999), Reformy, rewolucje, transformacje, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Wróblewski R., (2009), Teoretyczne problemy transformacji przedsiębiorstwa, Zeszyty Naukowe Akademii Podlaskiej w Siedlcach, nr 83.

Autor: Irena Ratusz, Martyna Olszyńska