Zasada jednolitej licencji

Jednolity rynek finansowy wymaga, aby instytucje finansowe wszystkich krajów członkowskich UE posiadały takie działania, by spełniona została zasada wolnej konkurencji. Ujednolicenie przepisów dotyczących funkcjonowania instytucji byłoby nierealne z powodu bardzo dużego zróżnicowania regulacji narodowych oraz odmiennego podejścia krajów UE do kwestii związanych z rynkiem finansowym. Rozwiązaniem byłoby wypracowanie minimalnych, wspólnych standardów oraz wzajemne uznawanie przepisów narodowych. W efekcie negocjacji pomiędzy członkowskimi krajami przyjęta została "zasada jednolitej licencji". Taka zasada została również wprowadzona i przyjęta na rynku polskim. Zasada oznacza, że każda instytucja finansowa, która otrzymała zezwolenie na prowadzenie działalności w którymś kraju członkowskim, może podejmować tę działalność w innych, członkowskich krajach pod warunkiem, że spełnia wspólne oraz minimalne uzgodnione wcześniej wymagania. Instytucja nie musi domagać się o dodatkowe zezwolenie na prowadzenie w kraju działalności. Wystarczy, że osiągnie je w kraju macierzystym.

Zasada jednolitej licencji - (ang.single licence) zwana także zasadą jednego paszportu (ang. single passport) to fundamentalna zasada podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje finansowe w Unii Europejskiej, wykształcona przez specyfikę sektora bankowego. Opiera się ona na podstawowych dla funkcjonowania jednolitego rynku finansowego zasadach wynikających z Traktatu Europejskiego, czyli swobody przepływu usług oraz swobody przepływu kapitału.

Zasada jednolitej licencji bankowej przyznana w państwie pochodzenia polega na tym, że każda instytucja kredytowa, która otrzymała zezwolenie na prowadzenie działalności bankowej w jednym z państw członkowskich ma prawo do prowadzenia takiej działalności (w ramach uzyskanej licencji) w innych państwach członkowskich. Działalność ta to otwieranie oddziałów w innych państwach oraz świadczenie usług na całym Jednolitym Rynku także bez konieczności tworzenia takich jednostek (działalność transgraniczna). Zezwolenia uzyskane w jednym państwie członkowskim ma moc obowiązującą w innych państwach członkowskich.

Została ona wprowadzona od 1 stycznia 1993 roku w Unii Europejskiej, harmonizowana licznymi dyrektywami do lat ówczesnych. Związana z zasadą nadzoru kraju macierzystego.

TL;DR

Zasada jednolitej licencji bankowej w Unii Europejskiej umożliwia instytucjom finansowym prowadzenie działalności w innych państwach członkowskich bez konieczności dodatkowych zezwoleń. Wymaga ona spełnienia określonych standardów, takich jak posiadanie minimalnego kapitału założycielskiego i doświadczonych członków zarządu. Licencja może zostać cofnięta w przypadku niewykorzystania przez dłuższy czas lub naruszenia przepisów. Działalność objęta jednolitą licencją obejmuje m.in. przyjmowanie depozytów, udzielanie kredytów, emisję papierów wartościowych i zarządzanie portfelem inwestycyjnym.

Wymogi uzyskania licencji

Skupiają się one na gospodarce finansowej osób kierujących oraz podmiotów, z którymi instytucja jest powiązana kapitałowo. Zostały zharmonizowane w dyrektywie 2006/48/WE. Należą do nich:

• Posiadanie kapitału założycielskiego w wysokości minimalnej 5 mln euro
• Przedstawienie co najmniej 2 osób (zgodnie z tzw. Zasadą czterech oczu) efektywnie i faktycznie jako członkowie zarządu kierujących działalnością, z nieposzlakowaną reputacją oraz należytym doświadczeniem
• Posiadanie programu i zakresu planowanej działalności, który określa strukturę organizacyjną instytucji kredytowej, a także tożsamość i udziały akcjonariuszy lub wspólników posiadających kwalifikowany pakiet akcji (ponad 10%)
• Zasięgnięcie opinii kompetentnych władz drugiego państwa członkowskiego, którego sprawa ta dotyczy (w szczególnych przypadkach)

Wymogi te mogą zostać doprecyzowane przez przepisy krajowe. Nie mogą być zliberalizowane, natomiast mogą być zaostrzone, pod warunkiem nienaruszenia zasady wolności tworzenia banków, swobodnego świadczenia usług i niedyskryminacji. Niespełnienie któregokolwiek z wymogów skutkuje odmową wydania licencji na działalność bankową.

Wydanie licencji

Wydanie licencji powinno nastąpić w ciągu 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku lub 12 miesięcy jeżeli koniczne jest jego uzupełnienie. Licencjonobiorca otrzymuje odpowiednie zaświadczenie potwierdzające możliwość podejmowania działalności w innych państwach, wydane przez udzielającego licencji. Na tej podstawie instytucja kredytowa może świadczyć usługi. Korzystając z tej swobody po raz pierwszy na terytorium innego państwa instytucja kredytowa zobowiązana jest powiadomić o tym fakcie właściwe władze kraju przyjmującego (macierzystego), zgodnie z warunkami określonymi w dyrektywie.

Cofnięcie licencji

Przewiduje ją dyrektywa 2006/48/WE. Takie uprawnienia posiadają właściwe władze państwa członkowskiego. Cofnięcie licencji może być dokonane jedynie wówczas, gdy:

1. Licencja pozostaje niewykorzystana w ciągu 12 miesięcy
2. Instytucja kredytowa zrzeknie się licencji
3. Instytucja kredytowa nie prowadzi działalności od ponad sześciu miesięcy
4. Uzyskanie licencji nastąpiło wskutek przedłożenia fałszywych informacji lub w inny niedozwolony sposób
5. Utrata wiarygodności i rękojmi bezpieczeństwa, a więc brak dostatecznych funduszy własnych, niezapewnienie bezpieczeństwa powierzonym aktywom
6. Instytucja kredytowa spełnia inne warunki cofnięcia licencji, przewidziane przepisami prawa krajowego

Decyzja cofnięcia obowiązuje na obszarze całej Wspólnoty i dotyczy oddziałów zlokalizowanych w innych państwach członkowskich.

Rodzaje działalności podlegające jednolitej licencji

Lista ta ma charakter podstawowy, minimalny. Jednocześnie usługi w niej niewymienione nie podlegają wzajemnemu uznaniu i nie są objęte jednolitą licencją.

Załącznik I Dyrektywy 2006/48/WE

1. Przyjmowanie od ludności depozytów i innych środków podlegających zwrotowi.
2. Udzielanie kredytów, w tym między innymi: kredytu konsumenckiego, kredytu hipotecznego, factoring z regresem luz bez, finansowanie transakcji handlowych (w tym forfaiting).
3. Leasing finansowy.
4. Usługi związane z transferem środków pieniężnych.
5. Emisja i administrowanie środkami płatności (np. kartami kredytowymi, czekami podróżnymi, czekami bankierskimi).
6. Udzielanie gwarancji i poręczeń oraz innych zobowiązań pozabilansowych.
7. Obrót na własny rachunek lub na rachunek klienta:
   1. instrumentami rynku pieniężnego (czekami, wekslami, certyfikatami depozytowymi itp.),
   2. dewizami,
   3. opcjami i terminowymi umowami na instrumenty finansowe typu "futures",
   4. instrumentami stopy procentowej i wymiany walutowej; lub
   5. zbywalnymi papierami wartościowymi.
8. Uczestniczenie w emisji papierów wartościowych i świadczenie usług związanych z taką emisją.
9. Doradztwo dla przedsiębiorców w zakresie struktury kapitałowej, strategii przemysłowej i kwestii z nimi związanych, jak również doradztwo i usługi dotyczące fuzji i przejęć.
10. Pośrednictwo na rynku pieniężnym.
11. Zarządzanie portfelem i doradztwo inwestycyjne.
12. Przechowywanie i administrowanie papierami wartościowymi
13. Usługi w zakresie opiniowania kredytobiorców.
14. Udostępnianie skrytek sejmowych.

Zasada jednolitej licencji — artykuły polecane

Emisja obligacji — Kasa oszczędnościowa — Spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa — Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi — Doradca inwestycyjny — Organy nadzoru — LORO — Instytucja finansowa — Normy ostrożnościowe

Bibliografia

• Baka W. (red.) (2005), Bankowość europejska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Bryl K. (2014), Prowadzenie działalności maklerskiej na podstawie licencji bankowej. Jednolita licencja bankowa: geneza i założenia, internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny, tom 3
• Cieśliński A. (2003), Wspólnotowe Prawo Gospodarcze, C.H. Beck, Warszawa
• Janicka M. (2006), Jednolity rynek finansowy UE, Łódź
• Jurkowska-Zeidler A. (2008), Bezpieczeństwo rynku finansowego w świetle prawa Unii Europejskiej, Wolters Kluwer, Warszawa
• NBP (2004), Nowe regulacje bankowe, Warszawa
• Oręziak L. (2000), Systemy bankowe krajów Unii Europejskiej, Bank i Kredyt, nr 65
• Sędzicki W. (2005), Polskie banki w Unii - jednolita licencja bankowa, Prawo i Podatki Unii Europejskiej w Praktyce, nr 3

Autor: Monika Kaczyńska, Kinga Batko