Podatek dochodowy od osób fizycznych

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT z ang. - Personal Income Tax) - podatek od dochodów osobistych. W Polsce obowiązuje od 1 stycznia 1992 roku. Należy do kategorii podatków bezpośrednich i osobistych. W przeciwieństwie do podatku VAT oraz akcyzy, część podatku dochodowego od osób fizycznych stanowi dochód dla budżetów, którymi rozporządzają jednostki samorządów terytorialnych. Aktami prawnymi, które regulują kwestię wyżej wymienionego podatku są ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawa z dnia 20 listopada 2008 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne [Gaweł M. 2011].

Podatkiem dochodowym od osób fizycznych objęte są wszystkie dochody, które uzyskał podatnik, z wyjątkiem wymienionych w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy oraz tych, które za pomocą rozporządzenia zostały wykluczone przez Ministra Finansów. Jako przychód należy rozumieć wszystkie pieniądze, które otrzymał podatnik w danym roku kalendarzowym lub takie, które zostały mu "pozostawione do dyspozycji", a także "wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń". Oznacza to, że podstawą uzyskania przychodów są czynności faktyczne oraz czynności prawne, w związku z którymi następuje przysporzenie majątkowe [Kabza E. 2016].

TL;DR

Podatek dochodowy od osób fizycznych w Polsce obowiązuje od 1992 roku. Dotyczy wszystkich dochodów, z wyjątkiem zwolnień przedmiotowych. Może obowiązywać ograniczony lub nieograniczony obowiązek podatkowy. Podstawa obliczenia podatku to dochód pomniejszony o koszty. Obowiązuje skala progresywna, z ulgami i zwolnieniami podatkowymi.

Ograniczony a nieograniczony obowiązek podatkowy

Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoba fizyczna może podlegać ograniczonemu lub nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Nieograniczony obowiązek podatkowy dotyczy wszystkich osób fizycznych, które zamieszkują terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to, że podatkiem objęty jest cały dochód takiej osoby bez względu na to, gdzie położone jest źródło jej dochodów.

Ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy wszystkich osób fizycznych, które nie zamieszkują terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ale osiągają dochody na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to, że podatkiem objęty jest tylko przychód, który taka osoba uzyskała w Polsce [art. 3 u.p.d.o.f.].

Źródła dochodu opodatkowanego

Dochód, który uzyskuje podatnik jest przedmiotem podatku, jeśli pochodzi z następujących źródeł: "stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta, działalność wykonywana osobiście, pozarolnicza działalność gospodarcza, działy specjalne produkcji rolnej, najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą, kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych", a także "odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa wieczystego użytkowania gruntów" oraz inne źródła [art. 2 u.p.d.o.f.].

Podstawa obliczenia podatku

Podstawa opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest jest dochód po odliczeniu kosztów [Dolata S. 2013].

Za podstawię obliczenia podatku przyjmuje się dochód, który zostaje ustalony po odliczeniu następujących kwot: "zapłaconych przez podatnika lub potrąconych przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli nie zostały zaliczone do KUP, wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez osoby niepełnosprawne lub podatnika na którego utrzymaniu jest osoba niepełnosprawna, wydatków ponoszonych przez podatnika, który korzysta z Internetu, w lokalu będącym miejscem zamieszkania podatnika w wysokości nie przekraczającej 760 zł w roku podatkowym (dane obowiązujące na dzień 03.03.2018 r.), darowizn przekazywanych na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, kultu religijnego, krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi zgodnie z art. 6 ustawy o publicznej służbie krwi, wydatki poniesione przez podatnika na nabycie technologii, darowizny przeznaczone na kościelną działalność charytatywno - opiekuńczą- bez limitu, w ramach praw nabytych-wydatki na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) udzielane podatnikom na sfinansowanie własnych potrzeb mieszkaniowych związanych z budową budynku mieszkalnego, wniesieniem wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej na nabycie prawa do nowego budynku lub lokalu mieszkalnego w tym budynku, zakupem nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkaniowego od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek, nadbudową, rozbudową budynku na cele mieszkaniowe lub przystosowaniem budynku niemieszkalnego, jego części na cele mieszkalne" [Maruchin W. 2010].

Skala podatkowa

Podstawową forma opodatkowania jest skala progresywna. Wynosi ona 18% dla dochodów do 85 528,00 PLN oraz 32% dla dochodów powyżej 85 528,00 PLN (dane obowiązujące na dzień 03.03.2018 r.). Podstawę opodatkowania stanowi różnica uzyskanego przychodu i poniesionego kosztu. Dochód podlegający opodatkowaniu może zostać pomniejszony o ulgi podatkowe, a także składki na ubezpieczenie społeczne [Makuch M. 2011].

Ulgi i zwolnienia

Ulgi podatkowe dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych mogą być odliczane zarówno od dochodu jak i bezpośrednio od podatku. W zależności od zastosowanej konstrukcji, wysokość podatku przybiera inną wartość. W przypadku odliczenia ulgi podatkowej od dochodu, zmniejsza się podstawa opodatkowania. Podatek jest więc zależny od wysokości dochodu podatnika, a także stawki podatkowej. Natomiast w przypadku odliczenia ulgi bezpośrednio od podatku, jej wysokość jest taka sama bez względu na wysokość dochodów, które osiąga podatnik. Ulgi podatkowe są więc "formą redukcji podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, obniżania stawek podatkowych lub też samej kwoty podatku należnego".

Zwolnienia podatkowe służą redukcji podatku dla ponad stu kategorii przychodów. Oznacza to,że są one wolne od podatku. Jest to tak zwane zwolnienia przedmiotowe. Zwolnienia podatkowe dotyczą też zakresu podmiotowego jednak nie są one zasadniczo stosowane w podatku dochodowym od osób fizycznych [Podstawka M., Deresz A. 2011].

Podatek dochodowy od osób fizycznych — artykuły polecane

Zwrot podatku — Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych — Formularz PIT-5 — Zryczałtowany podatek dochodowy — Podatki bezpośrednie — Podatek od spadków — Podatek ryczałtowy — Skala podatkowa — Odliczenia od podatku

Bibliografia

• Dolata S. (2013), Podstawy wiedzy o polskim systemie podatkowym, Wolters Kluwer, Warszawa
• Gaweł M. (2011), Podatek dochodowy od osób fizycznych jako obciążenie minimalnego wynagrodzenia w Polsce, Biuletyn Koła Naukowego Controllingu i Rachunkowości Zarządczej, nr 2
• Kabza E. (2016), Problem opodatkowania świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, Studia Prawno-Ekonomiczne, nr CI
• Makuch M. (2011), Wybór formy opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych jako element strategii podatkowej w małych przedsiębiorstwach, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse. Rynki finansowe. Ubezpieczenia, nr 40
• Maruchin W. (2010), System podatkowy, Vizja Press&JT, Warszawa
• Podstawka M., Deresz A. (2011), Ulgi i zwolnienia oraz progresja w podatku dochodowym od osób fizycznych jako sposoby realizacji polityki społecznej oraz propozycje ich zmian w warunkach kryzysu, Zeszyty Ekonomiczne. Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, nr 10
• Słoczyński T. (2012), Zastosowanie zasady równych ofiar do oceny sprawiedliwości taryfy podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) w Polsce, Gospodarka Narodowa, nr 10
• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dz. U. 1991 nr 80 poz. 350

Autor: Kinga Kosecka