Motywy uprawiania turystyki

Jednym z ważnych czynników determinujących zachowania i decyzje turystów są motywy uprawiania turystyki. Przez motyw można za Ossowską rozumieć "czynnik psychiczny, wyznaczający postępowanie w danej sytuacji". Wiążąc motywy z potrzebami człowieka, można przyjąć, że "motyw to mechanizm lub zespół mechanizmów wewnętrznych, powodujących i organizujących działania ludzkie ze względu na zaspokojenie potrzeb"(Przecławski, 1996, s. 40). Duża różnorodność teorii motywacji wcale nie oznacza, że są one diametralnie różne.

O uprawianiu turystyki decydują zatem również motywy uprawiania turystyki. W literaturze przedmiotu znaleźć można wiele podziałów i klasyfikacji motywacji turystycznych. Ponieważ przedstawione zostały te najbardziej charakterystyczne i oddające niemal w sposób wyczerpujący motywy podejmowania decyzji o uprawianiu turystyki. Należy mieć także na uwadze fakt, iż motywy mają uwarunkowania kulturowe i charakterystyczne są dla poszczególnych środowisk, społeczeństw i kultur.

TL;DR

Artykuł omawia różne klasyfikacje motywów uprawiania turystyki. Wyróżnione są m.in. motywy związane z poznawaniem kultury, przyrody i życia społecznego, chęcią opuszczenia swojego stałego środowiska, przebywaniem z kimś poza miejscem zamieszkania, zawieraniem nowych znajomości, zaspokojeniem potrzeb estetycznych i emocjonalnych, potrzeb twórczych, biologicznych, a także motywy związane z nauką, biznesem, sportem, pielgrzymkami i odwiedzinami krewnych i znajomych. Omówione są również motywy związane z turystyką kulinarą i turystyką biznesową.

Klasyfikacja Bocheńskiej i Bujaka

Klasyfikacja motywów według Bocheńskiej i Bujaka (1975):

1. Motywy wyjazdu związane z pragnieniem udania się do określonego kraju lub miejscowości w celu:
   • poznania kultury,
   • poznania przyrody,
   • poznania życia społecznego.
2. Motyw wyjazdu związany z chęcią opuszczenia na jakiś czas swojego stałego pobytu w celu:
   • opuszczenia zdegradowanego środowiska,
   • opuszczenia środowiska pracy lub nauki,
   • opuszczenie środowiska społecznego w szerokim znaczeniu.
3. Motyw wyjazdu związany z chęcią przebywania z kimś poza miejscem stałego zamieszkania:
   • wyjazd z rodziną,
   • wyjazd z grupa przyjaciół,
   • wyjazd z osobą bliską, kochaną.
4. Motyw wyjazdu związany z pragnieniem zawarcia nowych znajomości, poznania nowych ludzi.
5. Motyw wyjazdu związany z pragnieniem pozostawania w zgodzie ze stereotypami i normami obowiązującymi w danym środowisku.
6. Motyw wyjazdu związany z zaspokojeniem potrzeb estetycznych i emocjonalnych.
7. Motyw wyjazdu związany z zaspokojeniem potrzeb twórczych.
8. Motyw wyjazdu związany z zaspokojeniem potrzeb biologicznych:
   • wyjazd leczniczy,
   • wyjazd wypoczynkowy.
9. Motyw wyjazdu związany z uprawianiem turystyki w szerokim tego słowa znaczeniu, np. nauka, biznes, handel, sport, kongres, konferencje, pielgrzymki, odwiedziny krewnych i znajomych (Przecławski, 1996).

Typologia motywów R.Winiarskiego

Bardzo interesująco podziału motywów uprawiania turystyki i rekreacji dokonał R. Winiarski (1988), wyróżniając, na podstawie przeprowadzonych badań, siedem rodzajów motywacji turystyczno-rekreacyjnej. Rodzaje motywacji:

1. aktywnościowa,
2. katarktyczna,
3. zdrowotna,
4. społeczna,
5. emocjonalna,
6. ambicjonalna,
7. poznawcza.

Grupy motywów wg K.Lubańskiego

K. Lubański (1987) wyróżnił grupy motywów, którymi kieruje się młodzież, uprawiając turystykę. Motywy zostały pogrupowane według następującej hierarchii:

1. motyw wypoczynkowy,
2. motyw zmiany otoczenia,
3. motyw emocjonalny,
4. motyw współuczestnictwa,
5. motyw poznawczy,
6. motyw samorealizacyjny,
7. motyw zdrowotny.

Typologia rozszerzona

Klasyfikacja ta jednak nie jest wyczerpująca i w dzisiejszej dobie wymaga uzupełnienia. Świadczy o tym, że wraz z rozwojem turystyki globalizacją zmienia się także, w niektórych obszarach, zakres potrzeb i motywów. Wyżej wymienione podziały motywów są w pewnych obszarach spójne i wyczerpujące. Częściowo nawet się powtarzają, jednak jak się wydaje, wymagają rozszerzenia, szczególnie w sferze potrzeb emocjonalnych. Rozszerzenie i uzupełnienie o:

1. poznanie nowych ludzi,
2. poznanie nowych kultur, zabytków,
3. obcowanie z przyrodą,
4. wypoczynek (rekreacja),
5. rozrywka (zabawa),
6. poprawa stanu zdrowia,
7. odwiedziny krewnych i znajomych,
8. nauka (kursy),
9. pielgrzymki (spotkania z Bogiem),
10. uprawianie sportu,
11. cele zarobkowe,
12. chęć uwolnienia się od obowiązków domowych lub szkolnych (w przypadku młodzieży)  
13. chęć wyrwania się spod kontroli np. rodziców,
14. chęć spędzania z kimś czasu poza miejscem zamieszkania,
15. chęć zaimponowania komuś,
16. chęć przeżycia przygody lub ryzyka.

Klasyfikacja McIntoisha, Kaspara, Jędrzejczyka

Znacznie krótszą klasyfikację motywów proponuje, za R. W. McIntoshem i C. Kasparem, I. Jędrzejczyk (2000). Motywy zostały podzielone na sześć grup. Są to:

1. motywacje odnowy sił fizycznych, np. wypoczynek, leczenie, sport,
2. motywacje odnowy sił psychicznych, duchowych, w tym wyłamanie się z izolacji dnia powszechnego, rozrywka, relaks, poszukiwanie przygody,
3. motywacje interpersonalne, np. odwiedzanie przyjaciół, poszukiwanie towarzystwa i kontaktów międzyludzkich,
4. motywacje związane z ucieczką od cywilizacji i powrót do natury,
5. motywacje kulturowe, chęć poznania nowych miejsc, krajów, zwyczajów, folkloru, zainteresowanie sztuką oraz motywy religijne,
6. motywacje związane z prestiżem i statusem społecznym, np. własny rozwój, podnoszenie kwalifikacji zawodowych, chęć zdobycia uznania, upoważnia i szacunku.

Turystyka kulinarna

Pojęcie turystyki kulinarnej jest coraz bardziej popularne w zachodniej Europie, a także w Polsce. Turystyka kulinarna należy do szeroko pojmowanej turystyki kulturowej, ponieważ:

• sposoby żywienia oraz tradycje kulinarne są nieodłącznie związane z uwarunkowaniami kulturowymi,
• dzięki poznaniu nieznanych produktów, spożyciu nowych potraw, możemy poznać inne kultury,
• podczas podróży kulinarnych turyści odkrywają nowe kraje, bądź regiony, spotykają się z ich mieszkańcami, uczestniczą w wydarzeniach kulturowych.

Powody uprawiania turystyki kulinarnej:

• poszukiwanie lokalnych, regionalnych oraz narodowych surowców i produktów żywnościowych,
• pragnienie poszerzenia swojej wiedzy na temat kulinariów,
• poznanie tradycji kulinarnych; tradycyjnych potraw na przestrzeni lat,
• dokonanie zakupów spożywczych (Woźniczko M. s. 18,19).

Motywy będące podstawą wyjazdów kulinarnych.

1. spotkanie znanego restauratora bądź szefa kuchni,
2. uczestniczenie w konkursach lub festynach gastronomicznych,
3. wzięcie udziału w ceremonii otwarcia nowej restauracji,
4. poszukiwanie konkretnych składników potraw,
5. poruszanie się po tzw. "szlakach gastronomicznych" (Woźniczko M. s. 18,19).

Turystyka biznesowa-dlaczego ją uprawiamy?

Podstawowe motywy uprawiania turystyki biznesowej:

1. chęć, bądź obowiązek rozwoju pracowników, poprzez uczestnictwo w zintegrowanych szkoleniach nieorganizowanych przez przedsiębiorstwo,
2. obowiązek uczestnictwa właścicieli, członków zarządu bądź pracowników przedsiębiorstwa w konferencjach lub spotkaniach biznesowych, wystawach bądź targach pracy,
3. potrzeba realizowania określonych obowiązków, związanych z pracą zawodową przez indywidualne jednostki, pojedynczych pracowników,
4. chęć wynagrodzenia i wyróżnienia pracowników, co skutkuje dowartościowaniem i mobilizacją personelu do ciągłej, efektywnej pracy (Iwan B., Kacprzak M., s. 18-20),
5. obowiązek uczestnictwa właścicieli, członków zarządu bądź pracowników przedsiębiorstwa w wydarzeniach korporacyjncyh, podczas których może mieć miejsce premiera produktu, konferencja prasowa bądź szkolenie (Celuch K. s. 30)

Motywy uprawiania turystyki — artykuły polecane

Typologia turystów — Rekreacja — Turystyka sentymentalna — Turystyka krajoznawcza — Czas wolny — Konsumpcjonizm — Funkcje turystyki — System wartości — Rozwój osobisty

Bibliografia

• Celuch K. (2010), Turystyka biznesowa, Zeszyty Naukowe nr 24, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomiczno-Informatycznej w Warszawie
• Durydwika M. (2013), Turystyka kulinarna - nowy (?) trend w turystyce kulturowej, Prace i Studia Geograficzne, T.52, Warszawa
• Iwan B., Kacprzak M. (red.) (2012), Turystyka biznesowa, determinanty rozwoju, Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych w Warszawie, Warszawa
• Kazimierczak M., Malchrowicz-Mośko E. (2013), Turystyka sportowa - specyfika i trendy rozwojowe, Folia Turistica, nr 28
• Różycki P. (2009), Zarys wiedzy o turystyce, Proksenia, Kraków
• Woźniczko M. (2015), Turystyka Kulinarna, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Irena Kras, Julia Sitko