Otoczenie dalsze

Otoczenie dalsze - inaczej makrootoczenie, obejmuje wszystkie uwarunkowania i systemy, z którym organizacja ma stosunki pośrednie i które wpływają na jej funkcjonowanie. Należą do niego m.in. sytuacja społeczna, system prawny czy polityka.

TL;DR

Makrootoczenie to wszystkie uwarunkowania i systemy, które wpływają na funkcjonowanie organizacji. Wymiar ekonomiczny, polityczno-prawny, socjokulturowy, technologiczny i naturalny są kluczowymi elementami makrootoczenia. Istnieje również podział na otoczenie krajowe i międzynarodowe. Metody analizy makrootoczenia obejmują analizę bezscenariuszową i scenariuszową.

Wymiary makrootoczenia

Na otoczenie dalsze organizacji składają się określone czynniki, procesy i różnorodne uwarunkowania, które występują poza przedsiębiorstwem i są od niego w większości niezależne. Z tego względu makrootoczenie jest silnie skorelowane z sektorem działalności organizacji, jej lokalizacją, regionem/krajem i zasięgiem działania oraz wielkością przedsiębiorstwa. Wyróżnić zatem można zróżnicowane wymiary makroekonomiczne, w którym funkcjonuje organizacja (Marek S. 2008):

1. Wymiar ekonomiczny - zależny od ogólnej sytuacji i kondycji systemu gospodarczego, w którym działa przedsiębiorstwo. Miernikami pozwalającymi mierzyć stan tego wymiaru są m.in. produkt krajowy brutto (PKB), inflacja, bezrobocie, stopy procentowe, poziom i wahania kursów kredytowych.
2. Wymiar polityczno-prawny - stanowi zbiór regulacji działalności gospodarczej oraz relacje między państwem a gospodarką. Otoczenie polityczne obejmuje m.in. system polityczny, sposoby sprawowania władzy, stopień ingerencji polityki w inne sfery życia społecznego tj. oświatę, kulturę, gospodarkę itd. Otoczenie prawne bazuje natomiast na porządku prawnym i stopniu szczegółowości przyjętych norm.
3. Wymiar socjokulturowy - obejmuje zbiór nawyków, zwyczajów, norm, wartości i cech demograficznych społeczeństwa, które oddziałują na organizację. Składa się on z otoczenia kulturowego (tradycje, normy etyczne, zwyczaje, wzorce, poglądy, stosunki międzyludzkie), socjologicznego (struktura społeczna, poziom przedsiębiorczości, role społeczne), otoczenie demograficzne (struktura wg płci, wieku, siły roboczej, mobilności) oraz edukacyjnego (poziom oświaty, stopień rozwoju i specjalizacji), które podlegają nieustannym zmianom.
4. Wymiar technoczno-technologiczny - tworzą dostępne metody i technologie, dzięki którym zasoby mogą być przekształcane w produkty i usługi.. Zawiera on zarówno fizyczne wytwory techniki tj. maszyny, urządzenia, infrastruktura, a także zasoby wiedzy oraz know how. Otoczenie to w dużym stopniu uzależnione jest od tempa rozwoju technicznego i dynamiki zmian poszczególnych sektorów.
5. Wymiar naturalny - bazuje na geograficznych warunkach naturalnych, w których zlokalizowana jest organizacja i możliwościami wykorzystania dostępnych zasobów środowiskowych. Na wymiar ten oddziałują również klimat, temperatura, wilgotność powietrza oraz inne czynniki przyrodnicze, które determinują działania pozostałych składników otoczenia.

Podobną klasyfikację wyróżnił też R. Griffin z pominięciem wymiaru naturalnego oraz dodaniem wymiaru międzynarodowego, omówionego w dalszej części.

Otoczenie krajowe i międzynarodowe

Biorąc pod uwagę rosnącą skalę globalizacji rynku, warto wziąć również pod uwagę inną skalę klasyfikacji otoczenia dalszego organizacji tj. krajowe i międzynarodowe (Żurek J. 2003).

Elementy otoczenia krajowego:

• sytuacja gospodarcza (wyznaczana przez poziom i tempo wzrostu PKB)
• rozwój rynku kapitałowego
• polityka fiskalna
• polityka pieniężni-kredytowa
• sytuacja społeczno-polityczna
• poziom i tempo inflacji
• regulacja prawne tj. ustawy, rozporządzenia, normy prawne etc.
• skala i zakres interwencjonizmu państwowego
• skala procesów prywatyzacyjnych i restrukturyzacyjnych
• dynamika mechanizmów rynkowych (określana na podstawie tempa wzrostu popytu i struktury podażowej)
• rozwój handlu zagranicznego
• rozwój technologii
• stan i rozwój infrastruktury technicznej
• polityka ochrony środowiska
• konkurencja
• pozycja związków zawodowych
• działania władz samorządowych
• czynniki socjokulturowe
• badania naukowe

Elementy otoczenia międzynarodowego:

• sytuacja polityczno-społeczna
• tempo wzrostu gospodarki światowej
• polityka gospodarcza państw i organizacji międzynarodowych
• koniunktura światowa
• skala i zakres interwencjonizmu
• rozwój i struktura handlu światowego
• konkurencja na rynku globalnym
• tendencje w strukturach organizacyjnych i systemach zarządzania
• rozwój techniczny i technologiczny
• postęp ekologiczny
• międzynarodowe regulacje prawne
• tendencje rynkowe

Metody analizy makrootoczenia

Do oceny otoczenia dalszego najczęściej stosuje się 2 rodzaje metod (Marek S. 2008):

• bezscenariuszowe - polegają na wykorzystaniu dedukcji w procesie formułowania strategii, np. Analiza trendów i Metoda delficka.
• scenariuszowe - opierają się na tworzeniu alternatywnych opisów przyszłości (możliwych scenariuszy, symulacji, stanów otoczenia) dotyczących rozwoju przyszłych wydarzeń w otoczeniu przedsiębiorstwa.

Otoczenie dalsze — artykuły polecane

Makrootoczenie — Scenariusze stanów otoczenia — PESTEL — Otoczenie organizacji — Analiza PEST — Analiza strategiczna — Rynek krajowy — Narodowe systemy innowacji — Rozwój gospodarczy

Bibliografia

• Grabowska A. (2013), Konkurencyjność regionu a kapitał społeczny, Studia Ekonomiczne, 156, Katowice
• Griffin R. (2017), Podstawy zarządzania organizacją, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Marek S., Białasiewicz M. (red.) (2008), Podstawy nauki o organizacji, Polskie Wydawnictwo ekonomiczne, Warszawa
• Sudoł S. (2006), Przedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie. Zarządzanie przedsiębiorstwem, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Żurek J. (red.) (2003), Ekonomika i kierowanie rozwojem przedsiębiorstw, Fundacja Rozwoju UG, Gdańsk

Autor: Katarzyna Bartoń