Alokacja zasobów

Alokacja zasobów w gospodarce rozumiana jest przez wykaz lub wyczerpujący opis tego, kto produkuje określone zasoby, a kto je otrzymuje. Zakres możliwości alokacyjnych jest zależny od dostępnych technologii i wielkości zasobów przedsiębiorstwa. Na ostateczną wartość alokacji mają wpływ gusta konsumentów, które decydują, jak ludzie oceniają to, co otrzymują.

TL;DR

Alokacja zasobów odnosi się do tego, kto produkuje i otrzymuje zasoby. Jest uzależniona od rodzaju struktury rynku, na którym dany zasób występuje. Alokacja efektywna oznacza takie rozmieszczenie zasobów, w którym nie ma możliwości poprawy sytuacji wszystkich osób zaangażowanych w wymianę. Decyzje dotyczące alokacji zasobów są reakcją na zmiany rynkowe i zależą od czynników zewnętrznych (globalizacja, technologia, lokalizacja, transfer wiedzy) i wewnętrznych (rozmiar działalności, struktura organizacyjna, innowacje, wykorzystanie zdolności pracowników).

Struktury rynkowe

Alokacja zasobów jest uzależniona w dużej mierze od rodzaju struktury rynku, na którym dany zasób występuje. Obecnie rozróżniamy następujące struktury:

• Rynek konkurencyjny, tzw. wolny rynek - jest to rodzaj rynku, na którym alokacja jest ustalana poprzez mechanizmy rynkowe, tj. regulują ją popyt i podaż. Cena danego dobra jest ustalana przez przecięcie krzywych popytu i podaży, zostaje określony poziom cen i ilości danego dobra, na które jest zapotrzebowanie. Działanie tego rynku pozwala najlepiej rozdysponować dany zasób.
• Monopol różnicujący ceny - odnosi się do sprzedaży produktu po zróżnicowanych cenach. Monopolista posiadający dany zasób jest w stanie sprzedać go po różnych cenach, może do tego wykorzystać np. aukcje lub licytacje.
• Monopol - monopolista ma możliwość kształtowania ceny danego produktu, która maksymalizuje jego zysk. Cena takiego zasobu jest zazwyczaj zdecydowania wyższa niż na rynku konkurencyjnym. Może on sztucznie regulować podaż i ograniczać dostępność danego zasobu co prowadzi do zachwiania efektywności rynku.
• Rynek regulowany - to rynek, gdzie cena jest odgórnie ustalana przez organizację lub rząd. Zakładamy, że zasób jest ograniczony ilościowo i regulator określa cenę poniżej ceny rynkowej, co powoduje, że na dany zasób jest duży popyt i występuje nadwyżka popytu nad podażą. Skutkiem takiej sytuacji jest to, że dostawca zarabia mniej niż gdyby cena ustalana była na rynku konkurencyjnym i w następstwie nie osiąga maksymalnego, możliwego zysku. Osoby które chcą nabyć dane dobro, mogą go nie zdobyć mimo posiadania wystarczającej ilości środków, co w konsekwencji prowadzi do sytuacji, w której rynek staje się nieefektywny.

Alokacja efektywna

Alokacja efektywna według Pareta jest to jedno z ważniejszych pojęć w ekonomii. Alokacja efektywna w sensie Pareta może być opisana jako takie rozmieszczenie, przy którym zachodzi przynajmniej jedna z poniższych sytuacji:

• nie ma sposobu na poprawę sytuacji wszystkich osób zaangażowanych w proces wymiany; albo
• nie ma sposobu poprawy sytuacji którejś z osób, bez pogarszania sytuacji kogoś innego; albo
• wszystkie korzyści z wymiany uległy wyczerpaniu; albo
• nie ma możliwości obustronnie korzystnej wymiany.

Według powyższych kryteriów niemożliwa jest poprawa sytuacji obu podmiotów jednocześnie. Kryteria Pareta stawiają wiele ograniczeń, dlatego też często wykorzystuje się także kryterium Kaldora-Hicksa.

Czynniki determinujące alokację zasobów

Decyzje dotyczące alokacji zasobów są reakcją przedsiębiorstw na zachodzące zmiany rynkowe. Dlatego ważne jest, aby już na wstępie rozpoznać kluczowe aspekty, mające znaczenie dla rozwoju, wartości i konkurencyjności firmy. Czynniki takie mogą mieć charakter zewnętrzny, czyli związane są z otoczeniem przedsiębiorstwa oraz wewnętrzny, dotyczą charakterystyki ich działalności.

Najważniejsze czynniki zewnętrzne:

• globalizacja - mobilność, przepływ dóbr, kapitałów i siły roboczej, rozwój komunikacji, telekomunikacji, szybki przepływ informacji. Wszystkie te procesy są zarówno wyzwaniem dla przedsiębiorstwa, jak i szansą, ponieważ światowe rynki są bardziej dostępne, ale z drugiej strony wiąże się to z ponoszeniem kosztów i ryzykiem,
• technologia - przyczynia się do rozwoju nowych, innowacyjnych produktów, usług, dystrybucji. Stosowanie technologi w przedsiębiorstwie pozwala szybko reagować na zachodzące na rynkach zmiany,
• lokalizacja - duży wpływ na skuteczniejsze działanie firmy, dostosowywanie się do zmian oraz rozwijanie posiadanych zasobów ma funkcjonowanie przedsiębiorstwa wokół powiązanych firm, z którymi współpracuje. Wiąże się to z wieloma korzyściami, np. zdobyciem potrzebnej wiedzy i informacji, możliwością promocji, wsparciem,
• transfer wiedzy - współcześnie w gospodarce różnorakie dziedziny łączą się i przenikają, dlatego istnieje bardzo dużo korzyści z transferu doświadczeń i wiedzy pomiędzy firmami.

Czynniki wewnętrzne:

• rozmiar działalności i struktura organizacyjna - z reguły mniejsze przedsiębiorstwa mogą łatwiej dostosować się do zachodzących zmian, dzięki większej gotowości do podejmowania ryzyka i wykorzystywaniu pojawiających się okazji lub lokacji zasobów,
• otwartość na innowacje - warunki technologiczne przedsiębiorstwa oraz atrakcyjność wprowadzanego produktu decydują o powodzeniu innowacji w firmie,
• wykorzystanie zdolności pracowników - siła robocza składa się z różnych grup ludzi, o różnej osobowości, metodach pracy, intuicji, ambicji. Mówi się, że obniżanie kosztów nie jest tak ważnym elementem rozwoju ekonomicznego przedsiębiorstwa jak posiadanie dobrze wykwalifikowanych pracowników.

Alokacja zasobów — artykuły polecane

Menedżerska teoria przedsiębiorstwa — Ewolucyjna teoria przedsiębiorstwa — Otoczenie bliższe — Bariery mobilności wewnątrzsektorowej — Szanse — Wymiana międzynarodowa — Mikrootoczenie — Otoczenie konkurencyjne — Monopol naturalny

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Czerniachowicz B. (2012), Zasoby przedsiębiorstwa jako czynniki kreowania przewagi konkurencyjnej, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 51, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Steinerowska-Streb I. (2011), Determinanty efektywności alokacji zasobów przez małe i średnie przedsiębiorstwa w gospodarkach rynkowych, C.H. Beck, Warszawa
• Varian H. (2013), Mikroekonomia. Kurs średni - ujęcie nowoczesne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Walczak W. (2010), Znaczenie niematerialnych zasobów w procesach budowania wartości rynkowej przedsiębiorstwa, E-mentor, Vol. 36, Nr 4

Autor: Michał Podzorski, Patrycja Filipek