Izba celna

Izba celna - funkcjonująca do dnia 1 Marca 2017, jednostka administracyjna Służby Celnej, podległa Ministrowi Finansów, organ administracji publicznej. Zastąpiona przez Urząd Celno-Skarbowy. (Ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej)

Izba jest to urzędowe określenie różnych jednostek organizacyjnych o charakterze państwowym, społecznym, samorządowym, gospodarczym, sądowniczym itp. Izba celna wykonywała zadania określone w przepisach prawa celnego oraz w przepisach odrębnych, działając zgodnie z wytycznymi, decyzjami i poleceniami dyrektora izby. Izbą kierował dyrektor, który był odpowiedzialny za prawidłową i terminową realizację zadań izby przed ministrem właściwym do spraw finansów publicznych. Dyrektor izby kierował izbą przy pomocy zastępców, głównego księgowego, naczelników i kierowników podległych komórek organizacyjnych zgodnie ze schematem organizacyjnym. W ramach izby celnej działały jednostki podrzędne - urzędy celne, kierowane przez naczelników urzędów, powoływanych przez Ministra Finansów.

Do majątku Izby zaliczało się: nieruchomości, maszyny i urządzenia, środki transportu, których przewidywany okres ekonomicznej użyteczności wynosi więcej niż jeden rok, są kompletne i zdatne do użytku oraz są przeznaczone na potrzeby jednostki, wartości niematerialne i prawne, których przewidywany okres używania jest dłuższy niż jeden rok, a ponadto są wykorzystywane na potrzeby związane z prowadzoną działalnością Izby.

Misją Izby Celnej były: zabezpieczanie interesów finansowych budżetu RP i UE, zwalczanie przestępczości w obrocie towarowym, chronienie społeczeństwa i rynku przed zagrożeniami, ułatwianie legalnej działalności gospodarczej, stosując prawo, w tym umowy międzynarodowe, z zachowaniem zasad gospodarności, uczciwości, obiektywizmu, profesjonalizmu i etyki zawodowej, ochroną rynku przed nieuczciwą konkurencją, napływem towarów szkodliwych, ochroną praw własności intelektualnej i handlowej a także ochroną roślin i zwierząt gatunków zagrożonych wyginięciem (Konwencja Waszyngtońska). Izby Celne wraz z podległymi urzędami celnymi realizowały szereg zadań o charakterze:

1. Fiskalnym, w tym przede wszystkim:

• wymiar i pobór należności celnych i innych opłat związanych z przywozem i wywozem towarów
• wymiar i pobór podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów
• wymiar i pobór podatku akcyzowego
• prowadzenie postępowań w sprawie poboru opłaty paliwowej
• egzekucja należności i likwidacja towarów

2. Kontrolnym, w tym przede wszystkim:

• kontrola przestrzegania przepisów prawa celnego oraz innych przepisów związanych z przywozem i wywozem towarów
• wykonywanie czynności związanych z nadawaniem towarom przeznaczenia celnego
• sprawowanie dozoru celnego i kontroli celnej
• prowadzenie kontroli podatkowej oraz wykonywanie czynności szczególnego nadzoru podatkowego w zakresie produkcji, przemieszczania i obrotu niektórymi wyrobami akcyzowymi oraz w zakresie gier w kasynach i na automatach
• kontrola legalności pobytu i zatrudnienia cudzoziemców
• kontrola towarów objętych Wspólną Polityką Rolną UE
• rejestracja obrotu towarowego z krajami UE (system INTRASTAT)

3. Ochronnym, w tym przede wszystkim:

• zwalczanie i ściganie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych, przestępstw i wykroczeń związanych z przywozem i wywozem towarów oraz ściganie ich sprawców w zakresie określonym innymi ustawami
• rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń związanych z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony dóbr kultury, ochrony praw własności intelektualnej, ochrony przyrody, a także przestępstw i wykroczeń związanych z wprowadzaniem na polski obszar celny, a także wyprowadzaniem z polskiego obszaru celnego towarów objętych ograniczeniami lub zakazami, w szczególności takich jak: odpady szkodliwe, substancje chemiczne, materiały jądrowe i promieniotwórcze, środki odurzające i substancje psychotropowe oraz broń, amunicja, materiały wybuchowe i technologie objęte kontrolą międzynarodową.

Izby celne były jednostkami budżetowymi, czyli jednostkami organizacyjnymi sektora finansów publicznych, które pokrywały swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzały na rachunek dochodów budżetu państwa.

TL;DR

Izba celna była jednostką administracyjną Służby Celnej, zastąpioną przez Urząd Celno-Skarbowy. Wykonywała zadania związane z prawem celnym i ochroną interesów finansowych państwa, zwalczaniem przestępczości w obrocie towarowym oraz ochroną rynku. Izby celne realizowały zadania fiskalne, kontrolne i ochronne. Były jednostkami budżetowymi finansowanymi z budżetu państwa. Miały swoje siedziby w różnych miastach w Polsce. Obecnie zostały zastąpione przez Urzędy Celno-Skarbowe.

Historia

Izby celne zostały utworzone na mocy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 kwietnia 2002 r. ws. utworzenia izb celnych i urzędów celnych oraz określenia ich siedzib (Dz. U. Nr 43, poz. 392 z 2002 r). Akt prawny zastąpiono jednak obowiązującym od dnia 1 stycznia 2005 r. rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 15 grudnia 2004. (Dz. U. Nr 272, poz. 2692 z 2004 r. z późniejszymi zmianami) Rozporządzenie to zostało jednak uchylone przez kolejne rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 października 2009 r. w sprawie utworzenia izb celnych i urzędów celnych oraz określenia ich siedzib (Dz. U. 2016 poz. 382).

Placówki

Na każde z województw przypadała jedna izba celna, jednak nie przypisano ich do siedzib sejmiku wojewódzkiego czy wojewody (Dz. U. 2016 poz. 382)

Lista izb celnych:

• Izba Celna w Białymstoku - woj. podlaskie
• Izba Celna w Białej Podlaskiej - woj. lubelskie
• Izba Celna w Gdyni - woj. pomorskie
• Izba Celna w Katowicach - woj. śląski
• Izba Celna w Kielcach - woj. świętokrzyskie
• Izba Celna w Krakowie - woj. małopolskie
• Izba Celna w Łodzi - woj. łódzkie
• Izba Celna w Olsztynie - woj. warmińsko-mazurskie
• Izba Celna w Opolu - woj. opolskie
• Izba Celna w Poznaniu - woj. wielkopolskie
• Izba Celna w Przemyślu - woj. podkarpackie
• Izba Celna w Rzepinie - woj. lubuskie
• Izba Celna w Szczecinie - woj. zachodniopomorskie
• Izba Celna w Toruniu - woj. kujawsko-pomorskie
• Izba Celna w Warszawie - woj. mazowieckie
• Izba Celna we Wrocławiu - woj. dolnośląskie

Obecnie zamianom uległy jedynie nazwy placówek, w których człon Izba Celna zastąpiono członem Urząd Celno-Skarbowy

Izba celna — artykuły polecane

Krajowa Administracja Skarbowa — Związek publicznoprawny — Regionalne izby obrachunkowe — Urząd skarbowy — Starostwo powiatowe — Opłata skarbowa — Dostęp do informacji publicznej — Dziennik urzędowy — Polskie Centrum Akredytacji

Bibliografia

• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie utworzenia izb celnych i urzędów celnych oraz określenia ich siedzib Dz.U. 2004 nr 272 poz. 2692
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie utworzenia izb celnych i urzędów celnych oraz określenia ich siedzib Dz.U. 2004 nr 272 poz. 2692
• Skłodowski M. (2010), Dochody z cła w systemie budżetu państwa, Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 81
• Służba Celna (2013), Strategia działania Służby Celnej na lata 2014-2020
• Ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej Dz.U. 2016 poz. 1947
• Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie Dz.U. 2009 nr 31 poz. 206
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych Dz.U. 2009 nr 157 poz. 1240

Autor: Danuta Adamowicz, Arkadiusz Sikorski