Zabezpieczenie

Zabezpieczenie stanowi element ochrony wierzytelności banku, w przypadku niewywiązania się dłużnika z obowiązku spłaty kredytu w terminie. Bank jak każde przedsiębiorstwo ma na celu osiąganie korzyści ekonomicznych, więc aby zapewnić sobie bezpieczeństwo oraz zminimalizować ryzyko nieodzyskania udzielonych kredytów wraz z odsetkami wymaga od klientów odpowiedniego zabezpieczenia kredytu. Rodzaj ustalonego zabezpieczenia zależy od charakteru prawnego kredytobiorcy (klient indywidualny czy przedsiębiorstwo), posiadanej zdolności kredytowej, rodzaju kredytu, kwoty oraz terminu spłaty. Zabezpieczenie może zostać ustanowione przed zawarciem umowy lub w trakcie trwania umowy (Bartoszewski S. 1991, s. 1-3) W przypadku dużej kwoty kredytu, ze względu na duże ryzyko bank może żądać o ustanowienie kilku rodzajów zabezpieczeń Zgodnie z Prawem bankowym w celu zabezpieczenia wierzytelności bank może żądać zabezpieczenia przewidzianego w Kodeksie cywilnym i Prawie wekslowym oraz zwyczajami przyjętymi w obrocie krajowym i zagranicznym.

TL;DR

Artykuł omawia różne formy zabezpieczeń kredytów bankowych. Wyróżnia się zabezpieczenia rzeczowe (np. zastaw na rzeczach ruchomych, hipoteka) oraz zabezpieczenia osobiste (np. poręczenie, gwarancja bankowa). Zabezpieczenia mogą być materialne (przekazanie wartości majątkowych) lub prawne (stworzenie warunków do odzyskania kredytu). Banki mogą żądać różnych rodzajów zabezpieczeń w zależności od kwoty i charakteru kredytu.

Formy zabezpieczeń

Ze względu na rodzaj odpowiedzialności za dług dzielimy zabezpieczenia na osobiste i rzeczowe. Zabezpieczenia rzeczowe dotyczą składników majątku kredytobiorcy ale także osób trzecich.(Heropolitańska I. 1997, s. 28) Zabezpieczenia osobiste mają charakter osobowy, więc dotyczą całego majątku kredytobiorcy, lecz jest również możliwe rozszerzenie odpowiedzialności na osoby trzecie.

Można się również spotkać z podziałem na zabezpieczenia prawne i materialne. Zabezpieczenie materialne polega na przekazaniu bankowi określonej kwoty lub innych wartości majątkowych. Przykładem jest kaucja, blokada środków na rachunku oraz przywłaszczenie rzeczy ruchomych. Zabezpieczenie prawne pozwala bankowi ubiegać się o spłatę kredytu przez osoby trzecie lub stworzenie przez dłużnika szczególnych warunków do odzyskania należnej kwoty. Wymienia się tutaj takie formy zabezpieczeń jak: poręczenie osób trzecich, cesję należności, zastaw na majątku ruchomym oraz hipotekę.

Zabezpieczenia rzeczowe

• Zastaw na rzeczach ruchomych nosi również nazwę zastawu na zasadach ogólnych.Jest uregulowany w kodeksie cywilnym. Jest to umowa pomiędzy wierzycielem (zastawnikiem) a dłużnikiem określanym jako zastawca na mocy, której rzecz zostanie obciążona ograniczonym prawem rzeczowym. Dłużnik jest zobowiązany do wydania rzeczy bankowi lub osobie trzeciej, którą może być przechowawca.
• Bankowy zastaw rejestrowy jest to zabezpieczenie, które dotyczy tylko udzielania kredytów przez banki. Różni się ode zastawu na zasadach ogólnych tym, że rzecz może pozostawać u dłużnika. Zastaw wymaga wpisania do rejestru zastawów bankowych
• Zastaw na prawach zgodnie z Art. 327.k.c. przedmiotem zastawu mogą być także prawa, jeżeli są zbywalne. Przykładem jest zastaw na innej wierzytelności, akcjach i udziałach.
• Przewłaszczenie na zabezpieczenie Dzięki zabezpieczeniu rzeczy ruchomej bank może pokryć roszczenie z tytułu niezapłaconego kredytu. Różni się od zastawu tym, że rzecz przez okres kredytu staje się własnością kredytodawcy (Iwanicz-Drozdowska M. 2010, s. 278)
• Hipoteka jest często wykorzystywanym sposobem zabezpieczenia kredytu. Uregulowana jest w Ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece oraz w kodeksie cywilnym.(Osada Z. 1996, s. 86) Przedmiotem hipoteki może być nieruchomość, użytkowanie wieczyste wraz z budynkami, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz wierzytelność zabezpieczona hipoteką.
• Kaucja jest uregulowana w Prawie bankowym. Polega na zobowiązaniu się dłużnika lub osoby trzeciej do złożenia w banku określonej sumy pieniężnej w złotych lub w innej walucie wymienialnej. Po spłacie kredytu bank zobowiązany jest do oddania tej kwoty (Heropolitańska I. 1997, s. 238)
• Blokada środków na rachunku bankowym polega na zablokowaniu przez bank możliwości dysponowania środkami na rachunku bankowym. Możliwe jest zablokowanie jedynie części kwoty, lecz najczęściej są to wszystkie środki znajdujące się na rachunku (Jakubecki A., s. 238)

Zabezpieczenia osobiste

• Weksel in blanco jest to dokument, który nie zawiera wszystkich danych. Zazwyczaj jest na nim jedynie podpis wystawcy (dłużnika). W przypadku niespłacenia kredytu weksel jest uzupełniany przez bank o odpowiednią kwotę zadłużenia.(Jakubecki A., s. 118)
• Poręczenie wekslowe (awal) jest czynnością na podstawie której osoba trzecia (awalista, poręczyciel wekslowy) zobowiązuje się do spłacenia części lub całości zadłużenia, gdy wystawca weksla nie wykupił go.(Heropolitańska I. 1997, s. 81)
• Poręczenie na podstawie przepisów kodeksu cywilnego Zgodnie z art. 876 k.c. przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.
• Gwarancja bankowa jest to przyrzeczenie banku do wypłaty określonej kwoty na rzecz beneficjenta pod warunkiem dopełnienia przez niego określonych warunków oraz dostarczeniu odpowiednich dokumentów.
• Przystąpienie do długu kredytowego polega na dołączeniu osoby trzeciej do istniejącego już długu w charakterze dłużnika solidarnego. Oba podmioty odpowiadają solidarnie za spłatę zadłużenia (Heropolitańska I.1997, s. 135)
• Pełnomocnictwo jest upoważnieniem banku wydanym przez dłużnika do pobierania z rachunku bankowego kwoty nie spłaconego długu.

Zabezpieczenie — artykuły polecane

Pożyczka gotówkowa — Wierzyciel — Zobowiązanie podatkowe — Awal — Umowa zastawu — Umowa powiernicza — Pożyczka — Aport — Hipoteka

Bibliografia

• Bartoszewski S. (1991), Prawo bankowe: zabezpieczenie kredytów bankowych, Biuro Inicjatyw Gospodarczych BIGPOL, Koszalin
• Główka G. (2011), Zmiany w funkcjonowaniu hipoteki w Polsce, Problemy Rozwoju Miast 8/1-2
• Heropolitańska I. (1999), Zabezpieczenie wierzytelności banku, Twigger, Warszawa
• Iwanicz-Drozdowska M., Jaworski W., Zawadzka Z. (2010), Bankowość:zagadnienia podstawowe, Poltext, Warszawa
• Jakubecki A., Mojak J., Niezbecka E. (1996), Prawne zabezpieczenie kredytów, Lubelskie Wydawnictwa Prawnicze, Lublin
• Mrozowska B., Wnęk A. (2014), Umowa ubezpieczenia na życie jako zabezpieczenie kredytu hipotecznego, Prawo asekuracyjne, nr 4
• Osada Z., Wędrychowski M. (1996), Zabezpieczenie spłaty pożyczek, kredytów i gwarancji bankowych, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Dz.U. nr 140 poz. 939
• Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. Dz. U. 1982 nr 19 poz. 147
• Wszelaki A. (2016), Znaczenie prawnych zabezpieczeń kredytów w tworzeniu rezerw celowych w bankach, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 437
• Zaleska M. (2012), Bankowość, C.H Beck, Warszawa

Autor: Patrycja Walas