Zdolność produkcyjna

Rozpatrując zagadnienie zdolności produkcyjnej należy zastanowić się także co oznaczają bezpośrednio związane z nią mierniki jak produkcja, produktywność, stopień wykorzystania, sprawność czy skuteczność.

Wydajność procesu produkcji jest to ilość produktu, jaką może wytworzyć przedsiębiorstwo w danym czasie. Przedsiębiorstwo może wykorzystać prognozy zapotrzebowania na określone dobro w celu ustalenia potrzebnej zdolności produkcyjnej, niemniej jednak ilość wytworzonych produktów w trakcie procesu produkcyjnego może znacznie odbiegać od zaplanowanej wysokości wytworzenia dóbr. Zależne jest to między innymi od zakłóceń tego procesu, poziomu jakości, efektywności wyposażenia oraz wielu innych czynników mających związek z procesem wytwórczym (D. Waters, 2001 s. 270). Wynika z tego, że produktywność, jako wielkość produkcji w stosunku do ilości zużywanych zasobów jest zmienna. Jednym z podstawowych mierników wyników osiąganych przez przedsiębiorstwa jest zdolność produkcyjna (S. Lis, 1999, s. 31).

"Zdolność (moc) produkcyjna (wydajność) oznacza maksymalną ilość produktu, jaka może zostać wytworzona w określonym czasie"(Waters, 2001 s. 271).

Do określenia mocy produkcyjnej potrzebna jest analiza kilku czynników:

• analiza sposobu pomiaru zdolności produkcyjnej
• analiza czynników, które wpływają na wielkość zdolności produkcyjnej
• analiza wpływu łańcucha dostaw na wielkość zdolności produkcji (C. Bozarth, 2007 s. 278)

Wszelkie przedsiębiorstwa podejmujące decyzje, które dotyczą zdolności produkcyjnej powinny mieć na uwadze aby zdolność produkcyjna pokrywała się z zapotrzebowaniem na dany towar bądź usługę, gdyż każde niedostosowanie podaży i popytu skutkuje niezadowoleniem konsumentów lub niewykorzystaniem zasobów. Jeżeli następuje przerost zapotrzebowania nad zdolnością produkcyjną przedsiębiorstwo nie zaspokaja popytu, co zaowocować może utratą potencjalnych klientów. Natomiast w przypadku przerostu zdolności produkcyjnej nad zapotrzebowaniem przedsiębiorstwo zaspokoi popyt jednak będzie posiadało zapas niewykorzystanych zasobów (D. Waters, 2001 s. 271). Rozważając znaczenie zdolności produkcyjnej nie można pominąć dwóch innych mierników, stopnia wykorzystania jako wielkości dostępnej zdolności produkcyjnej, która jest wykorzystywana oraz produktywności, która jak już wcześniej wspomniano jest produkcją w przeliczeniu na jednostkę zasobu. Produktywność niejednokrotnie zamiennie używana jest z produkcją, którą należy rozumieć jako całkowitą ilość dobra powstałego w wyniku procesu produkcji.(S. Lis, 1999, s. 31). Kolejnymi zagadnieniami związanymi ze zdolnością produkcyjną są sprawność, jako procentowe określenie wielkości produkcji, która rzeczywiści jest osiągana oraz skuteczność, która powinna być używana jako miernik realizacji celów przedsiębiorstwa.

TL;DR

Zdolność produkcyjna oznacza maksymalną ilość produktu, jaką przedsiębiorstwo może wytworzyć w określonym czasie. Czynniki takie jak produktywność, stopień wykorzystania i skuteczność wpływają na zdolność produkcyjną. Ważne jest, aby zdolność produkcyjna pokrywała się z zapotrzebowaniem, aby uniknąć niezadowolenia klientów. Miernikiem zdolności produkcyjnej są nakłady i wyniki. Istnieją dwa rodzaje mocy produkcyjnej: teoretyczna i nominalna. Możliwość godzinowa i zadanie godzinowe są parametrami produkcyjnymi, które mają wpływ na zdolność produkcyjną.

Mierniki zdolności produkcyjnej

Firmy oceniają moc produkcyjną na podstawie nakładów, wyników lub też połączenia tych dwóch kategorii. Do nakładów przykładowo można zaliczyć godziny pracy a do kategorii wyników zaliczyć można liczbę wyrobów jaką przedsiębiorstwo jest w stanie wyprodukować w danej jednostce czasu.

Wyróżnia się również dwa rodzaje mocy produkcyjnej:

• teoretyczna
• nominalna

Pierwsza z wymienionych charakteryzuje się tym, że jest to maksymalna określona zdolność produkcyjna, w której nie wzięto pod uwagę przestojów w produkcji, na przykład konserwacji maszyn. Drugi rodzaj cechuje się tym, że jest to moc produkcji zasobu lub systemu, którą firma oczekuje w długim okresie (C. Bozarth, 2007 s. 278)

Zdolność produkcyjna a wykonanie zadania produkcyjnego

Kiedy możliwości produkcyjne chcemy odnieść do jednej godziny to mówimy o możliwości godzinowej. Tym terminem nazywamy liczbę wyrobów jaką jedno stanowisko robocze jest w stanie wyprodukować podczas jednej godziny. Innym parametrem produkcyjnym jest zadanie produkcyjne. Jeśli również ten czynnik chcemy przedstawić w jednostce czasu jaką jest godzina to mówimy o zadaniu godzinowym, czyli ilości wyrobów, które mają być zrobione podczas godziny. Jeżeli pierwszy z omawianych parametrów ma większa wartość niż drugi to oznacza, że dane stanowisko posiada wystarczającą zdolność produkcyjną do wykonania zadania produkcyjnego. Jeśli jednak możliwości produkcyjne mają niższa wartość niż zadania produkcyjne to należy podjąć odpowiednie działania korygujące. Na przykład przedsiębiorstwo powinno zwiększyć liczbę stanowisk wykonujących te same operacje lub też postarać się zmniejszyć liczbę zadań produkcyjnych, które ma zrealizować jedno stanowisko (E. Pająk 2014 s. 136-137)

Zdolność produkcyjna — artykuły polecane

Koszt zmienny — Gospodarka magazynowa — Produkcja masowa — Jakość produkcji — Optymalna wielkość zamówienia — Zapas bezpieczeństwa — Centrum kosztów i jego kontrola — Ekonomiczna wielkość partii — Główny harmonogram produkcji

Bibliografia

• Bozarth C., Handfield R. (2007), Wprowadzenie do zarządzania operacjami i łańcuchem dostaw, Helion, Gliwice
• Lis S. (red.) (1999), Vademecum produktywności, Placet, Warszawa
• Milewska E. (2011), Zintegrowane systemy informatyczne wspomagające zarządzanie zdolnościami produkcyjnymi, Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Managementnr 40
• Pająk E., Klimkiewicz M., Kosieradzka A. (2014), Zarządzanie produkcją i usługami, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Waters D. (2001), Zarządzanie operacyjne. Towary i usługi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Mariusz Jędrzejczyk, Justyna Polak