Opakowania

Opakowania, to wprowadzone do obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiek materiałów, przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu lub prezentacji wszelkich produktów, od surowców do towarów przetworzonych. Dotyczy to opakowań importowanych, wykonanych w państwach Wspólnoty, wykonanych w kraju oraz wszelkich odpadów opakowaniowych. Są nimi zarówno opakowania jednostkowe, służące do przekazywania produktów użytkownikowi w miejscu zakupu, w tym naczynia jednorazowego użytku, jak i opakowania zbiorcze, używane zarówno w handlu detalicznym jak i hurtowym, a także opakowania transportowe, z wyłączeniem kontenerów.

Odpady opakowaniowe to wszystkie zużyte opakowania, także wielokrotnego użytku, wycofane z ponownego użycia z jakiegokolwiek powodu. Nie wlicza się do nich odpadów powstałych w trakcie produkcji opakowań.

Producentów zobowiązano do ograniczenia opakowań do niezbędnego minimum i wprowadzenie takich zmian opakowań, by możliwe było ich wielokrotne użycie lub przetwarzanie. Minister ochrony środowiska może określać wymagania dotyczące opakowań wielokrotnego użytku, metod odzysk użytych surowców, a także zakazu lub ograniczenia stosowania niektórych substancji do ich wyrobu. Generalnie obowiązuje zasada zmniejszenia masy opakowania lub nawet rezygnacja z niego oraz w miarę możliwości powrót do opakowań podlegających degradacji (np. papier, drewno, szkło).

Do rozliczenia się z odzysku lub recyklingu wprowadzanych na rynek opakowań zobowiązani są producenci i importerzy towarów w opakowaniach, zakłady gastronomiczne rozprowadzające produkty w opakowaniach jednorazowych oraz niektóre jednostki handlowe. Sklepy i hurtownie handlują towarami w opakowaniach już raz policzonych, rejestrują więc wyłącznie towary rozlewane, rozsypywane i przepakowane przez siebie, w tym sprzedawane pod własną marką.

Producenci i importerzy mają obowiązek oznaczać na etykiecie, a jeśli to niemożliwe to na załączonej ulotce, rodzaj materiałów użytych do produkcji opakowania, możliwość ich wielokrotnego użytku oraz przydatność do recyklingu. Oznakowanie to powinno być trwałe i czytelne także po otwarciu opakowania. Wzory tych oznaczeń muszą być jednolite, wykonane według instrukcji ministra ochrony środowiska. Jeżeli importer lub sprzedawca nie wyegzekwuje od producenta wykonania odpowiednich oznaczeń na opakowaniach - musi to zrobić za niego.

Opakowania stanowią wszystkie wyroby, wykonane z wszelkich materiałów dowolnego pochodzenia, wykorzystywane do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania i prezentacji towaru na drodze od producenta do użytkownika lub konsumenta [Pod redakcją M. Lisińskiej - Kuśnierz 2005]

• Opakowania jednostkowe stanowią bezpośrednie opakowanie wyrobu; zawierają zazwyczaj taką dozę produktu, jaka jest często sprzedawana w handlu detalicznym. Chronią one wyroby przed ubytkami ilościowymi, a częściowo i zmianami jakościowymi, nie zapewniają jednakże samodzielnie dostatecznej ochrony zawartości przed narażeniami w czasie transportu i magazynowania.
• Opakowania transportowe zapewniają ochronę zawartości przed narażeniami mechanicznymi, klimatycznymi i biologicznymi w czasie magazynowania i transportu (całkowicie lub częściowo w zależności od konstrukcji opakowania). W opakowaniach transportowych mogą być przewożone wyroby w opakowaniach jednostkowych, zbiorczych lub luzem.
• Opakowania zbiorcze stanowią opakowania pośrednie między opakowaniami jednostkowymi a transportowymi [A. Korzeniowski, M. Skrzypek, G. Szyszka 1996, s. 32].

TL;DR

Opakowania to wyroby używane do przechowywania i prezentacji produktów. Odpady opakowaniowe to zużyte opakowania, producenci muszą je ograniczać. Opakowania mogą być jednostkowe, transportowe lub zbiorcze. Mają różne funkcje i formy. Kolor opakowania może mieć symboliczne znaczenie. Skuteczne opakowanie przyciąga uwagę klientów. Trendy w rozwoju opakowań to np. minimalizacja, wygoda użytkowania i ekologia. Opakowanie może chronić produkt, ale też być źródłem zanieczyszczeń. Opakowanie i produkt tworzą produkt zintegrowany.

Funkcje opakowań

• ochronna
• promocyjna
• estetyczna
• informacyjna
• logistyczna
• ekonomiczna
• ekologiczna
• użytkowa

Formy opakowań

Opakowania w zależności od funkcji, jaka pełnią w stosunku do zawartości, mogą mieć różne formy konstrukcyjne.

• Opakowania jednostkowe mogą występować w takich formach, jak: ampułka, butelka, fiolka, kubek, łubianka, pojemnik aerozolowy, pudełko, puszka, saszetka, słoik, tacka, torebka, oraz tuba.
• Natomiast opakowania transportowe występują jako: balon w koszu, beczka, butla do gazów, klatka, pudło, skrzynia oraz skrzynka.
• Niektóre formy konstrukcyjne dotyczą opakowań, które mogą pełnić zarówno funkcje opakowań jednostkowych jak i transportowych. Należy tu wymienić akie formy jak: opakowanie bag in box, bańka, bęben, hobok, kanister, konew, torba, wiadro oraz worek [M. L. Kuśnierz, M. Ucherek 2006, s. 18]

Symboliczne znaczenie kolorów opakowań:

• biel - czystość, higieniczność (np. opakowanie leku, waty, gazy)
• niebieski - świeżość, czystość (owoce morza, ryby, środki czystości)
• zielony - produkty świeże, naturalne
• czarny - żałoba, wyróżnienie
• żółty - ciepło, wakacje, urlop
• pomarańczowy - witaminy, zdrowie
• czerwony - ożywienie, zainteresowanie

Opakowanie będzie skuteczne jeśli spowoduje:

• wyróżnienie na półce
• wywoła gotowość zakupu
• wpłynie na konsumpcję po dokonaniu zakupu

W rozwoju opakowań można wskazać kilka trendów, które będą wpływały na jego kierunki:

• minimalizacja opakowań, czyli oferowanie mniejszej gramatury (pojemności) produktów
• wygoda użytkowania (przenoszenie, ponowne zamykanie, korzystanie z produktu)
• skracanie cyklu życia opakowania
• wzrost znaczenia "design" w projektowaniu opakowań
• projektowanie opakowań inteligentnych, wspomagających potrzeby klientów, dostosowujących produkt do klienta
• dostosowanie opakowań do wymogów rozwoju zrównoważonego, ekologii, ochrony środowiska
• różnicowania opakowań - od prostoty do luksusu
• dostosowanie opakowań zbiorczych do potrzeb hurtowników i detalistów (np. display)

Opakowanie z jednej strony chroni produkt przed zanieczyszczeniami chemicznymi i mikrobiologicznymi podczas transportu i magazynowania, z drugiej zaś może być źródłem zanieczyszczenia opakowanego produktu wieloma szkodliwymi dla zdrowia i środowiska substancjami, jeśli będzie wykonane z nieodpowiednich surowców bądź w nieodpowiedni sposób.[M. Lisińska Kuśnierz, M. Ucherek 2003]. Produkt wraz z jego opakowaniem bezpośrednim tworzy tzw. produkt zintegrowany, czyli produkt połączony w sposób inherentny z innym wyrobem. Integracja niezależnych od siebie wyrobów sprawia, ze w większości przypadków dopiero opakowany produkt może się stać przedmiotem obrotu towarowego, a także oferty rynkowej [M. Lisińska Kuśnierz, M. Ucherek 2005, s. 11]

Opakowania — artykuły polecane

Pakowanie — Towar wybrakowany — Skład produktu — Etykieta — Towar — Partia towarów — Europaleta — Podatność transportowa — Elektrośmieci

Bibliografia

• Korzeniowski A., Skrzypek M., Szyszka G. (2010), Opakowania w systemach logistycznych, Wydawnictwo Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań
• Lisińska-Kuśnierz M. (red.) (2005), Badanie i ocena jakości materiałów opakowaniowych i opakowań jednostkowych, Wydawnictwo Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
• Lisińska-Kuśnierz M., Ucherek M. (2003), Postęp techniczny w opakowalnictwie, Wydawnictwo Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
• Lisińska-Kuśnierz M., Ucherek M. (2005), Znakowanie i kodowanie towarów, Wydawnictwo Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
• Lisińska-Kuśnierz M., Ucherek M. (2006), Opakowania w ochronie konsumenta, Wydawnictwo Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
• Markowski W. (2009), ABC small business'u, Wydawnictwo Marcus, Łódź
• Mruk H. (2012), Marketing. Satysfakcja klienta i rozwój przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Saghir M. (2004), The Concept of Packaging Logistics, Uniwersytet w Lund, nr 002-0283
• Szymonik A. (2016), Packaging in Logistics, Politechnika Łódzka, Łódź

Autor: Martyna Zając, Magdalena Cygan