Koncesja

Koncesja oznacza upoważnienie do wykonywania jakiejś działalności, głównie gospodarczej, wydawane przez władze administracyjne osobie fizycznej lub prawnej. "Pojęcie koncesji powstało na gruncie doktryny i praktyki orzeczniczej". Koncesja jest to najsilniejszy instrument dotyczący reglamentacji działalności gospodarczej. [J. Kuciński, Z. Trzciński, 2001, s. 201] Dlatego też to restrykcyjne wymogi dają możliwość aby z niej skorzystać. Tylko po spełnieniu trzech warunków jest możliwe, aby w jakiejś określonej dziedzinie dotyczącej działalności gospodarczej wprowadzić koncesję. Pierwszym kryterium jakie musi być spełnione to to, że określony rodzaj działalności gospodarczej musi posiadać szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa obywateli lub państwa. Kolejną ważną rzeczą jest to, że dana działalność nie powinna być, a nawet nie może wykonywana być jako wolna lub też po wpisaniu do rejestru regulowanej działalności albo zezwolenia. Po trzecie istnieje wymóg zmienienia ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. [J. Kabza, 2014, s. 24]

TL;DR

Koncesja to upoważnienie do wykonywania działalności gospodarczej, wydawane przez władze administracyjne. Warunki udzielenia koncesji są restrykcyjne i dotyczą dziedzin o szczególnym znaczeniu dla bezpieczeństwa obywateli lub państwa. Koncesje są udzielane na określony czas, a ich decyzje podlegają kontroli przez Naczelny Sąd Administracyjny. Organami koncesyjnymi są minister, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, wojewoda i starosta powiatu. Koncesje mogą być cofnięte w przypadku naruszenia warunków lub wystąpienia zagrożenia dla państwa. Przedsiębiorstwo może ubiegać się o promesę koncesji, która chroni je przed stratami finansowymi w przypadku odmowy udzielenia koncesji.

Podstawa oraz forma prawna koncesji

Prawne podstawy koncesjonowania działalności gospodarczej tworzą przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz przepisy odrębnych ustaw i aktów wykonawczych określających zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu. "Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku następuje w drodze decyzji". Decyzja organu koncesyjnego należy do tzw. decyzji uznaniowych, co oznacza, że na organie koncesyjnym spoczywa ciężar podjęcia decyzji, o skutkach prawnych i treści podejmowanego rozstrzygnięcia. Koncesje wydane w drodze decyzji administracyjnych, kontrolowane są pod względem legalności przez Naczelny Sąd Administracyjny. Koncesje są udzielane na czas określony. Okres na jaki są udzielane nie może być krótszy od dwóch lat. Warunkiem jest także, żeby ten okres nie przekraczał pięćdziesięciu lat. Dla niektórych rodzajów gospodarczej działalności, która podlega procesowi koncesjonowania, jest możliwe, żeby wprowadzić warunek, aby przedsiębiorca ubezpieczył się od cywilnej odpowiedzialności pochodzącej z tytułu wykonywania takiej właśnie działalności. W niektórych przypadkach zaistnieć może tak konieczność, aby zmniejszyć liczbę wydawanych koncesji. wtedy ogłaszane jest w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w takim dzienniku, który posiada ogólnopolski zasięg, że jest możliwość uzyskania koncesji ale na określonych warunkach, które także są umieszczane w tych źródłach informacji [P. Bielski, 2001, s. 26]

Zakres koncesji

Zakres działalności gospodarczej objętej koncesjonowaniem został ograniczony do (art. 46 ust 1 u.s.d.g.):

1. poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bez zbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania kopalin w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,
2. wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją, oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,
3. wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią,
4. ochrony osób i mienia,
5. rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych,
6. przewozów lotniczych.

Organy koncesyjne

Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu należą do ministra właściwego, ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej udzielenia koncesji. Nie wyklucza to właściwości innego organu administracji publicznej, organu jednostki samorządu terytorialnego. Organami koncesyjnymi są:

• Minister Środowiska,
• Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji,
• Prezes Urzędu Regulacji Energetyki,
• Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
• Wojewoda,
• Starosta powiatu.

Treść decyzji organu koncesyjnego

Prawna regulacja treści możliwych rozstrzygnięć organu koncesyjnego została ograniczona do:

• odmowy udzielenia koncesji,
• ograniczenia zakresu w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji,
• zmiany koncesji w wyniku zaistnienia przesłanek określonych w przepisie prawnym.

"Koncesja wydawana jest tylko na żądanie przedsiębiorcy, zaś koncesja wydana z urzędu jest z mocy prawa nieważna".

Odmowa lub ograniczenie udzielenia koncesji może nastąpić w tedy, kiedy warunki wykonywania gospodarczej działalności nie zostały spełnione przez przedsiębiorcę, lub kiedy wystąpiło zagrożenie dotyczące bezpieczeństwa państwa lub obronności. Powodem, kiedy też odmówiono udzielenia koncesji, mogła być sytuacja, kiedy w wyniku administracyjnej rozprawy, koncesja została udzielona innemu przedsiębiorcy, albo przedsiębiorcom [P. Bielski, 2001, s. 27]

Cofnięcie koncesji

Cofnięcie koncesji ma dwojaki charakter:

• obligatoryjny - oznacza obowiązek wydania decyzji cofnięcia udzielonej koncesji w przypadku wystąpienia określonych w ustawie stanów faktycznych. Organ cofa koncesję w tedy, gdy zostało wydane orzeczenie prawomocne, które zakazuje wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, albo w sytuacji, kiedy przedsiębiorca w wyznaczonym terminie nie podjął działalności, która objęta została koncesja, pomimo tego, że organ koncesyjny go wezwał. Cofniecie następuje również w tedy, gdy wykonywanie działalności gospodarczej, która została objęta koncesją, zostało na trwale zaprzestane przez przedsiębiorcę. [J. Kabza, 2014, s. 30]
• fakultatywny - oznacza uprawnienie cofnięcia koncesji uzależnione od uznania organu koncesyjnego. Organ koncesyjny fakultatywnie cofa koncesję lub też zmienia jej zakres, gdy występuje zagrożenie bezpieczeństwa i obronności państwa, albo innego także ważnego publicznego interesu [J. Kuciński, 2002, s. 57] Fakultatywne cofnięcie następuje także w tedy, kiedy przedsiębiorca ogłosi upadłość. [J. Kabza, 2014, s. 31]

Promesa koncesji

Przedsiębiorstwo zamierzające podjąć działalność gospodarczą podlegającą koncesjonowaniu, może ubiegać się o przyrzeczenie wydania koncesji zwane promesą. Promesa jest to pewien rodzaj publicznego przyrzeczenia, wiąże ona organ przez co najmniej sześć miesięcy, oraz stanowi ona prawo podmiotowe stojące po stronie adresata. Uzależnione jest w promesie udzielanie koncesji od spełniania tych warunków, które dotyczą wykonywania działalności gospodarczej, która wymaga uzyskania koncesji. W okresie obowiązywania promesy, nie może być odmówione udzielenie koncesji dotyczącej wykonywania działalności, którą określa promesa. Oczywiście w sytuacji kiedy dane znajdujące się we wniosku nie uległy zmianie, a wnioskodawca wykonał warunki zawarte w promesie [J. Kabza, 2014, s. 30] Przesłanką stosowania promesy jest ochrona interesów ekonomicznych przedsiębiorców, która polega na uchronieniu ich przed negatywnymi skutkami ekonomicznymi nieudzielania koncesji w sytuacji, gdy ubieganie się o udzielenie koncesji łączy się z dokonaniem poważnych nakładów finansowych, organizacyjnych, kadrowych itp. Wiążące przyrzeczenie ze strony organu koncesyjnego pozwala uniknąć ewentualnych strat finansowych wskutek odmowy udzielenia koncesji [A. Borkowski, A. Chełmoński, M. Guziński, 2008, s. 416]

Koncesja — artykuły polecane

Postępowanie sądowe — Dane osobowe — Rzecznik Praw Obywatelskich — Czynny żal — Postępowanie cywilne — RODO — Postępowanie naprawcze — Akty prawne — Postępowanie karne

Bibliografia

• Bielski P. (2001), Nowe prawo przedsiębiorców, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk
• Borkowski A., Chełmoński A., Guziński M. (2008), Administracyjne prawo gospodarcze, Kolonia Limited, Warszawa
• Kabza J. (2014), Koncesje i zezwolenia, analiza ekonomiczna, Wolters Kluwer, Warszawa
• Kuciński J., Trzciński Z. (2002), Prawo gospodarcze. Podręcznik da studentów ekonomii i zarządzania, C.H. Beck, Warszawa
• Strzyczkowski K. (2011), Prawo gospodarcze publiczne, LexisNexis, Warszawa
• Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej Dz.U. 2004 nr 173 poz. 1807

Autor: Dawid Jakub Kulas, Klaudia Żydek

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.