Zdolność kredytowa

Zdolność kredytowa - zdolność kredytobiorcy do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie (W. Cywnar, W. Patena 2007, s. 2350),(S. Flejterski, B. Świecka 2006, s. 256). W praktyce bankowej możemy wyróżnić dwie główne kategorie zdolności kredytowej:

• zdolność formalnoprawna - wiarygodność prawna kredytobiorcy; zdolność do nawiązania stosunków kredytowych ważnych z mocy prawa. W tym celu należy zebrać niezbędną dokumentację o kredytobiorcy i zweryfikować posiadane informacje.
• zdolność merytoryczna - dotyczy aspektu personalnego (elementy, które wpływają na zaufanie do kredytobiorcy, np. charakter, zaangażowanie w planowane przedsięwzięcie, stan majątkowy itp.) i ekonomicznego (ocena elementów charakteryzujących sytuację ekonomiczno-finansową kredytobiorcy zarówno obecną jak i przyszłą oraz jakość zabezpieczeń prawnych).

Zdolność kredytową w polskim prawie reguluje ustawa prawa bankowego, w której znajdziemy zapis o tym, że przyznanie kredytu przez bank jest uzależnione od zdolności kredytowej jaką posiada kredytobiorca.Bank może żądać przedstawienia przez kredytobiorcę dokumentów i informacji niezbędnych do ustalenia zdolności kredytowej.

Bank może udzielić kredytu osobie fizycznej, prawnej albo jednostce organizacyjnej, która nie ma osobowości prawnej i posiada zdolność prawną, pod warunkiem:

• ustanowienia szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu,
• przedstawienia niezależnie od zabezpieczenia spłaty kredytu programu naprawy gospodarki podmiotu, którego realizacja zapewni - według oceny banku - uzyskanie zdolności kredytowej w określonym czasie, przy czym programem naprawy gospodarki podmiotu, o którym mowa powyżej, może być w szczególności układ przyjęty w ramach postępowania restrukturyzacyjnego prowadzonego zgodnie z ustawą Prawa restrukturyzacyjnego (Ustawa o prawie bankowym 1997, s. 87)

TL;DR

Zdolność kredytowa to możliwość spłaty zaciągniętego kredytu w określonym terminie. W praktyce bankowej wyróżnia się zdolność formalnoprawną (dotyczącą wiarygodności prawnej) i zdolność merytoryczną (dotyczącą aspektu personalnego i ekonomicznego). Zdolność kredytową reguluje ustawa prawa bankowego, która wymaga od banków sprawdzenia zdolności kredytowej przed udzieleniem kredytu. Ocena zdolności kredytowej może być przeprowadzana za pomocą analizy ilościowej, jakościowej, punktowej oraz innych metod. Czynniki uwzględniane przy ocenie zdolności kredytowej obejmują wiek, stan cywilny, majątek, dochody, zatrudnienie, analizę wyników finansowych dla osób fizycznych i podmiotów gospodarczych. Banki korzystają z różnych źródeł informacji, takich jak inne banki, wywiadownie gospodarcze, Biuro Informacji Kredytowej i Biuro Informacji Gospodarczej, aby ocenić zdolność kredytową klientów.

Ocena zdolności kredytowej

Ocena zdolności kredytowej - może dotyczyć zarówno osób fizycznych jak i podmiotów gospodarczych. Wyróżnia się trzy metody oceny zdolności kredytowej:

• analizę ilościową,
• analizę jakościową,
• analizę punktową (credit scoring).

Do weryfikacji wiarygodności kredytowej i wypłacalności klientów wykorzystuje się metody oceny i pomiaru ryzyka kredytowego firm takie jak:

• metoda opisowa - przyporządkowanie kredytobiorcy do określonej klasy ryzyka. Każda klasa posiada opis warunków na podstawie których zalicza się kredytobiorcę do danej klasy.,
• metoda punktowa - przypisanie wielkościom wskaźników określonych wag. Wybór kryteriów, które opisują sytuację ekonomiczną kredytobiorcy i przypisanie punktów danym wielkościom. Suma punktów składa się na ocenę łączną,
• metoda finansowa - przeprowadzenie analizy wskaźnikowej - analiza oraz ocena sprawozdań finansowych kredytobiorcy,
• analiza dyskryminacyjna - jest stosowana jako uzupełnienie tradycyjnych metod. Stwarza się model ekonometryczny, a w nim zmiennymi objaśniającymi są cechy danego obiektu (wskaźniki finansowe),
• metoda CAMPARI ICE - nazwa wywodzi się od pierwszych liter kryteriów, które bierze się do oceny potencjalnego kredytobiorcy: Character (charakter, chęć spłaty kredytu), Ability (zdolność), Means (środki), Purpose (cel), Amount (kwota), Repayment (spłata), Interest (odsetki), Income (dochód), Collateral (zabezpieczenie), Extras (pozostałe, dodatkowe cechy),
• metoda 5C/6C - czyli 5 kryteriów oceny ryzyka kredytowego: Character (charakter, chęć spłaty kredytu), Capacity (zdolność do spłaty kredytu), Capital (kapitał), Collateral (zabezpieczenie), Conditions (warunki) oraz coraz częściej dodaje się szóste C - Confidence (zaufanie).

Czynniki uwzględniane przy ocenie zdolności kredytowej

• Osoba fizyczna: wiek, stan cywilny, majątek, dochody, liczba osób będących na utrzymaniu, zatrudnienie, informacje o innych kredytach,
• Podmiot gospodarczy: analiza wyników finansowych (rentowność i wypłacalność), ocena sprawności działania, ocena płynności finansowej, historia współpracy z bankami.

Czynniki, które mogą wpłynąć na naszą zdolność kredytową:

• rodzaj rat,
• długość okresu spłaty kredytu,
• wybór waluty,
• zapytania o kredyt do banków,
• wysokość wydatków jakie ponosimy co miesiąc.

Bank ustala naszą zdolność kredytową na podstawie:

• Naszych poręczycieli,
• Biznes planu i naszych kalkulacji,
• Informacji ile potrzebujemy oraz ile mamy,
• Naszych zobowiązań i możliwości zwiększenia ich,
• Danych z Biura Informacji Gospodarczej,
• Raportu z Biura Informacji Kredytowej.

Przykładowe źródła informacji wykorzystywanych do oceny zdolności kredytowej

• Informacje od innych banków odnośnie: solidności kredytobiorcy, przebiegu spłaty wcześniej zaciągniętych kredytów, rozmiarów i rozwoju działalności gospodarczej,
• Informacje dostarczone przez wywiadownie gospodarcze (wyspecjalizowane firmy, które zajmują się zbieraniem informacji z legalnych, dostępnych źródeł oraz ich oceną i wykonywaniem na ich podstawie raportów handlowych o danym przedsiębiorstwie),
• Informacje z Biura Informacji Kredytowej dotyczące kredytów udzielonych przez SKOK-i i banki,
• Informacje z Biura Informacji Gospodarczej, w tym bezpośrednio ze stron Europejskiego Rejestru Informacji Finansowej, Krajowego Rejestru Długów, Biura Informacji kredytowej oraz InfoMonitora, który ma dostęp do listy dłużników Związku Banków Polskich.

Zdolność kredytowa — artykuły polecane

Ocena zdolności kredytowej — Limit kredytowy — KYC — Wiarygodność kredytowa — Wywiadownia gospodarcza — Struktura bilansu — Gwarancje ubezpieczeniowe — Badanie sprawozdania finansowego — Analiza sytuacji ekonomicznej

Bibliografia

• Bekas M. (2013), Windykacja należności w praktyce, Wolters Kluwer, Warszawa
• Cwynar W., Patena W. (2010), Podręcznik do bankowości, Wolters Kluwer, Warszawa
• Flejterski S., Świecka B. (red.) (2007), Elementy finansów i bankowości, CeDeWu, Warszawa
• Juszczyk S. (2008), Zdolność kredytowa w ocenie banku na przykładzie małych i średnich przedsiębiorstw, Zeszyty Naukowe SGGW Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 66
• NBP (2015), Kredyt bankowy jako źródło finansowana działalności, Materiał opracowany przez NBP w ramach projektu Przedsiębiorczość w praktyce
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Dz.U. nr 140 poz. 939

Autor: Paweł Zygar, Aleksandra Duda