Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Bankowy Fundusz Gwarancyjny to instytucja odpowiedzialna za zarządzanie systemem gwarantowania depozytów w Polsce. Jest to instytucja, która gwarantuje zwrot depozytów zgromadzonych w bankach krajowych w przypadku ogłoszenia ich upadłości.

Środki pieniężne gromadzone w bankach w Polsce są gwarantowane przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Powstał on na mocy ustawy z dnia 14 grudnia 1994 roku, i jest ściśle wzorowany na strukturach Banku Centralnego. Swoją działalność rozpoczął w pierwszej połowie 1995 r. (Ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1866 z późn. zm.). Głównym zamierzeniem powstania funduszu było zabezpieczenie wierzytelności posiadaczy imiennych rachunków bankowych oraz pozostałych należności, które wynikały z pozostałych czynności bankowych na wypadek gdy bank okazałby się niewypłacalny (Z. Ofiarski 2017, s. 533) Każde państwo, które jest członkiem Unii Europejskiej jest zobligowane do stworzenia co najmniej jednego systemu gwarantowania depozytów (W. Szpringer 1997, s. 108)

Wyodrębnia się dwa modele, które gwarantowania depozytów.

• model wąski,
• model szeroki.

Ideą modelu wąskiego, zwanego paybox jest zminimalizowanie działalności instytucji gwarantującej do gwarantowania depozytów jedynie w przypadku oznajmienia o upadłości banku. Natomiast model szeroki zwany inaczej risk minimizer polega na równoległym prowadzeniu działalności gwarancyjnej na wypadek bankructwa banku oraz pomocy skierowanej do banków, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej. W Polsce model gwarantowania depozytów można określić jako szeroki (Z. Ofiarski 2017, s. 535)

Bankowy Fundusz Gwarancyjny finansowany jest z rocznych opłat instytucji objętych systemem gwarantowania, własnej działalności, takiej jak udzielanie pożyczek, oraz z funduszy przekazywanych z budżetu Unii Europejskiej i Narodowego Banku Polskiego. W razie potrzeby Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest też zasilany przez budżet państwa. Zgodnie ze wspomnianą wyżej ustawą, obowiązkowy system gwarancyjny w Polsce obejmuje wypłatę środków, w razie ich niedostępności, w wysokości 100% (gdy ich wartość w złotych nie przekracza równowartości 1000 euro), oraz w 90% (gdy ich wartość w złotych mieści się w przedziale 1000 euro - 22 500 euro).

TL;DR

Bankowy Fundusz Gwarancyjny to instytucja, która gwarantuje zwrot depozytów zgromadzonych w bankach w Polsce w przypadku ich upadłości. Jest finansowany z opłat bankowych, funduszy UE i budżetu państwa. Jego misją jest stabilizacja systemu finansowego i pomoc instytucjom objętym systemem gwarantowania. Fundusz ma organy zarządzające, a jego zadania obejmują zwrot depozytów, pomoc bankom w trudnej sytuacji finansowej i analizę sektora bankowego. Prowadzi również kontrolę nad wykorzystaniem pomocy finansowej i sytuacją finansową podmiotów objętych pomocą.

Misja

Misją polskiego Bankowego Funduszu Gwarancyjnego są działania, które mają na celu stabilizację krajowego systemu finansowego, głównie poprzez zagwarantowanie funkcjonowania wymaganego systemu gwarantowania depozytów do wysokości, która definiowana jest przez ustawę. Ponadto Bankowy Fundusz Gwarancyjny zobligowany jest do zapewnienia pomocy finansowej oraz wsparcia podmiotom, które objęte są tym systemem. Dzięki temu można wyróżnić dwie funkcje jakie spełnia Bankowy Fundusz Gwarancyjny:

• gwarantowania depozytów
• pomocową (W. Baka 1999, s. 41)

W Polsce Bankowy Fundusz Gwarancyjny realizuje takie funkcje jak:

• kreowanie i działanie systemów obligatoryjnego i umownego gwarantowania kapitału zgromadzonego na rachunkach bankowych,
• pomoc podmiotom, które objęte są systemem gwarantowania środków pieniężnych w przypadku niewypłacalności,
• zwięszanie wiedzy na temat podmiotów objętych systemem gwarantowania (Z. Ofiarski 2017, s. 535)

Organizacja

Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest to osoba prawna powstała na mocy Ustawy z dnia 14 grudnia 1994r., z siedzibą w Warszawie. Organami Funduszu są: Rada Funduszu oraz Zarząd Funduszu. W skład Rady Funduszu wchodzi Przewodniczący orz 10 członków. Przewodniczącego Rady Funduszu powołuje oraz odwłuje przewodniczący Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw instytucji finansowych i Prezesa Narodowego Banku Polskiego po zaopiniowaniu przez odpowiednią komisję sejmową. Członków Rady Funduszu powołują:

• trzech - minister właściwy do spraw instytucji finansowych
• czterech - Prezes NBP
• trzech - Związek Banków Polskich

Rada Funduszy podejmuje uchwały większością głosów przy obecności co najmniej 7 członków Rady. Jej kadencja trwa 4 lata. Zarząd Funduszu składa się z pięciu członków, w tym Prezesa powoływanych przez Radę Funduszu. Kadencja Zarządu trwa 3 lata.

Zadania

Do głownych zadań Bankowego Funduszu Gwarancyjnego należą:

• zwrot deponentom środków zgromadzonych na rachunkach bankowych do wysokości określonej Ustawą o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym w przypadku upadłości banku
• udzielanie pomocy bankom w sytuacji utraty przez bank płynności i podjęcia samodzielnej sanacji
• udzielanie pomocy finansowej bankom będących w dobrej sytuacji finansowej, które włączają w swoje struktury lub stają się inwestorem strategicznym dla zagrożonych banków
• gromadzenie oraz analiza informacji na temat sytuacji sektora bankowego.

Zadaniami Bankowego Funduszu gwarancyjnego są: gwarantowanie środków zgromadzonych w bankach o określonej ustawą wysokości, pomoc finansowa dla banków, które stanęły w obliczu finansowych problemów, oraz gromadzenie i analiza informacji o instytucjach finansowych objętych systemem gwarantowania.

W celu prowadzenia działalności gwarancyjnej BFG dysponuje śrdkami finansowymi gromadzonymi przez banki w specjalnym, wyodrębnionym funduszu. W przypadku ogłoszenia upadłości przez którykolwiek z banków pozostałe są zobowiązane do dokonania wpłat na rzecz BFG, który otrzymane w ten sposób środki przeznacza na wypłaty dla deponentów. Na prowadzenie działalności gwarancyjnej BFG może wykorzystać także środki własne lub zaciągnąć pożyczke w NBP.

Oprócz prowadzenia działalności gwarancyjnej BFG zobowiązany jest do prowadzenia działalności pomocowej wobec banków. BFG ma możliwość przekazywania bankom w celu uzdrowienia ich sytuacji finansowej lub bankom na przejęcie banku zagrożonego zwrotnej pomocy finansowej w formie pożyczek, gwarancji lub poręczeń. Zgodnie z Ustawą o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym banki zobowiązane są do wnoszenia rocznych opłat do BFG na prowadzenie przez niego działalności pomocowej. Ta forma działalności BFG przyczynia się do eliminacji z rynku podmiotów bez ogłaszania ich upadłości.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny prowadzi działalność kontrolną nad prawidłowością wykorzystania pomocy finansowej, celowością wykorzystania przyznanych środków, realizacją programów postępowania naprawczego oraz dokonuje analizy sytyuacji finansowej podmiotów, którym została udzielona pomoc.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny — artykuły polecane

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa — Kasa oszczędnościowa — Związek banków polskich — Organy nadzoru — Emisja obligacji — Europejski Bank Inwestycyjny — Agencja rozwoju przemysłu — Narodowy Bank Polski — Prawo dewizowe — Proteoliza

Bibliografia

• Baka W. (1999). System gwarancyjno-pomocowy BFG w świetle doświadczeń czterolecia 1995-1998 - kierunki przemian, BB, nr 1-2
• Bińkowska-Artowicz B. (2015). Prawne aspekty informacji przekazywanych do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Bezpieczny Bank, Nr 4(61)
• Cwynar W., Patena W. (2010), Podręcznik do bankowości, Wolters Kluwer, Warszawa
• Gliniecka J. (2004). System bankowy w regulacjach polskich i unijnych, Oficyna wydawnicza Branta, Bydgoszcz
• Ofiarski Z. (2017). Prawo bankowe, Wolters Kulwer, Warszawa
• Szpringer W. (1997). Europejskie relacje banków, Warszawa
• Ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Dz.U. 1995 nr 4 poz. 18
• Zalewska M. (red.) (2007), Współczesna Bankowość, Difin, Warszawa

Autor: Piotr Urbański, Ewa Mularz, Paulina Suśniak

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.