Konsumpcja

Konsumpcja
Polecane artykuły
Krańcowa skłonność do oszczędzania Rozwój regionalny Popyt turystyczny Gospodarstwo domowe Skłonność do konsumpcji Popyt konsumpcyjny Nierówności społeczne Podaż turystyczna Rozwój gospodarczy

Konsumpcja to proces zaspokajania ludzkich potrzeb poprzez użytkowanie posiadanych dóbr.

W literaturze ekonomicznej wyróżnia się trzy definicje konsumpcji:

• konsumpcja jako akt biologiczno - psychiczny
• konsumpcja jako proces społeczny
• konsumpcja jako sfera reprodukcji społecznej.

Konsumpcja jako akt biologiczno - psychiczny

W podstawowym znaczeniu konsumpcja oznacza bezpośredni akt zaspokojenia potrzeby człowieka poprzez użytkowanie określonego dobra materialnego lub usługi. Przykładowymi aktami konsumpcji są: spożycie posiłku, wizyta u fryzjera, przeczytanie gazety, obejrzenie filmu czy jazda samochodem. Efekty zaspokojenia potrzeby w tym przypadku są krótkotrwałe i po pewnym czasie następuje odnowienie się potrzeby, a wraz z tym konieczność ponownego jej zaspokojenia.

Konsumpcja jako proces społeczny

W tym ujęciu konsumpcja dotyczy nie tylko zachowań konsumenta jako jednostki, ale także jest rozpatrywana jako proces obejmujący całe zbiorowości zaspokajające swoje potrzeby.

Konsumpcja jako sfera reprodukcji społecznej

W kategoriach makroekonomicznych konsumpcję traktuje się jako fazę reprodukcji społecznej, czyli fazę kończącą cykl gospodarowania, kiedy wytworzone dobro znalazło użytkownika i stało się przedmiotem zaspokojenia jego potrzeb.

Rodzaje konsumpcji

W literaturze poświęconej konsumpcji i teorii wyboru konsumenta przedstawiono wiele podziałów konsumpcji.

Główny z nich, dotyczący przedmiotu konsumpcji, dzieli ją na konsumpcję:

• dóbr materialnych – w której skład wchodzi konsumpcja żywności oraz artykułów przemysłowych
• usług – zawierająca konsumpcję usług materialnych i niematerialnych.

Biorąc pod uwagę źródło pochodzenia dóbr konsumpcyjnych, wyróżnia się konsumpcję:

• rynkową (towarową) – występującą w przypadku gdy spożywane dobra pochodzą z rynku, czyli zostały zakupione przez konsumenta
• naturalną – oznaczającą konsumpcję artykułów, które zostały wytworzone przez konsumenta w jego gospodarstwie domowym
• społeczną – rozumianą jako konsumpcja dóbr finansowanych ze środków publicznych

Ze względu na źródło finansowania konsumpcję dzieli się na:

• prywatną – rozumianą jako konsumowanie dóbr i usług opłaconych lub wytworzonych przez daną jednostkę (np. zakup książki)
• publiczną – uznawaną jako konsumowanie dóbr i usług finansowanych ze środków publicznych (np. korzystanie ze zbiorów biblioteki publicznej)

Inny istotny podział klasyfikuje konsumpcję na:

• bezpośrednią – uznawaną jako analiza struktury rozkładów spożycia dóbr materialnych i usług (kryterium przedmiotowe).
• pośrednią – traktowaną jako wskaźnik zmian społecznych (np. poziomu i jakości życia)

Warty odnotowania jest także terminologiczny podział na konsumpcję:

• bieżącą – rozumianą jako przeznaczenie środków przez jednostkę na zakup określonego dobra lub usługi w danym momencie
• przyszłą – uznawaną jako powiększenie oszczędności i skonsumowanie ich dopiero po upływie pewnego czasu

Determinanty konsumpcji w skali mikro

Konsumpcja w skali mikro dotyczy konsumpcji jednostki lub gospodarstwa domowego. Determinują ją czynniki biologiczne, ekonomiczne, społeczne oraz kulturowe.

Czynniki biologiczne:

Właściwości anatomiczne i fizjologiczne (wiek, wzrost, waga, sprawność fizyczna ogólna i sprawność poszczególnych organów, struktura psychiczna) determinujące potrzeby żywieniowe, potrzeby odzieżowe i mieszkaniowe oraz potrzeby rekreacji (odpoczynku, rozrywki)

Czynniki ekonomiczne:

• zasoby majątkowe gospodarstwa domowego oraz jego dostęp do dóbr publicznych
• dochody bieżące gospodarstw domowych
• poziom i relacje cen artykułów konsumpcyjnych
• podaż dóbr konsumpcyjnych oraz sposoby ich dystrybucji

Czynniki społeczne:

• skład gospodarstwa domowego, tzn. liczbę jego członków, ich płeć oraz wiek
• aktywność i pozycję zawodową członków gospodarstwa domowego
• poziom i rodzaj wykształcenia członków gospodarstwa domowego
• więzi gospodarstwa domowego z otoczeniem

Czynniki kulturowe:

• przyzwyczajenia, zwyczaje i tradycje - narodowe, lokalne i rodzinne
• systemy wartości
• oddziaływanie wzorców konsumpcji,
• edukacja konsumenta

Determinanty konsumpcji w skali makro

Konsumpcja w skali makro rozumiana jest jako konsumpcja całego społeczeństwa danego kraju. Jej podstawowymi determinantami są:

• poziom i tempo rozwoju gospodarczego – poziom rozwoju gospodarczego danego kraju mierzony jest wielkością produktu krajowego brutto (PKB), natomiast dynamikę rozwoju wyraża się wskaźnikami jego zmian (przyrosty lub spadki).
• procesy demograficzno - społeczne – biorące pod uwagę liczbę ludności, jej dynamikę i źródła rozwoju demograficznego, zmiany w strukturach ludności według płci i wieku, aktywności zawodowej, wykształcenia oraz zmiany w systemach wartości, aspiracjach i wzorcach zachowań społeczeństwa.
• oddziaływanie państwa.

Bibliografia

• Begg D., Fischer S., Dornbusch R.(2003), Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 134-145.
• Bywalec C. (2010). Konsumpcja a rozwój gospodarczy i społeczny, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa
• Bywalec C., Rudnicki L.(2002), Konsumpcja, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 13-44
• Cyrson E. (red.) (1996). Kompendium wiedzy o gospodarce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa - Poznań, s. 25
• Dąbrowska A. (2015). Postawy polskich konsumentów – od konsumpcjonizmu do zrównoważonej konsumpcji, Handel Wewnętrzny, nr 2, s. 88 – 100
• Kramer J. (2011). Konsumpcja – ewolucja ról i znaczeń, Konsumpcja i Rozwój, nr 1, s. 5 – 15
• Mruk H. (2011). Związki konsumpcji z rozwojem społeczno-gospodarczym, Konsumpcja i Rozwój, nr 1, s. 16 – 25

Autor: Karolina Kruszczak