Firma

Firma - jest to zarejestrowana działalność gospodarcza, prowadzona przez osobę fizyczną lub osobę prawną. Może mieć ona różne formy prawne. Firma jest dla przedsiębiorcy dobrem niematerialnym, posiadającym wartość majątkową, gdyż jest z nią związane powodzenie przedsiębiorstwa.

Zgodnie z art. 43[4] Kodeksu Cywilnego "'(KC Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku z późniejszymi zmianami do Dz.U. z 2007 r. Nr 82 poz. 557; art. 1) firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko, ale także inne słowa (pseudonimy, miejsce prowadzenia działalności) oraz określenia wskazujące na profil działalności przedsiębiorstwa. Natomiast dla osoby prawnej zgodnie z art. 43[5] Kodeksu Cywilnego "'(KC Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku z późniejszymi zmianami do Dz.U. z 2007 r. Nr 82 poz. 557; art. 1) firmą jest jej nazwa, która musi zawierać oznaczenie formy prawnej, a także może zawierać nazwiska lub pseudonimy osób wskazujące na związek z powstaniem lub prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Nowela z dnia 14 lutego 2003 r (Ustawa z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw) mówi o wprowadzeniu jednolitego określenia na oznaczenie wszystkich przedsiębiorców oraz jednolite zasady kształtowania oraz używania ich w obrocie gospodarczym. Zgodnie z art. 431 k.c., firma jest oznaczeniem każdego przedsiębiorcy, którym jest osoba fizyczna, osoba prawna, nieposiadająca osobowości prawnej jednostka organizacyjna, której przepis ustawy przyznał zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową (W. Katner i in. 2014, s. 65).

Firma nie może zostać zbyta przez właściciela. Kodeks Cywilny dopuszcza jedynie upoważnienie innego przedsiębiorcy do korzystania z firmy pod warunkiem nie wprowadzania w błąd innych uczestników obrotu gospodarczego. Możliwe jest zawarcie pomiędzy przedsiębiorcą a właścicielem firmy jednostronnej czynności prawnej bądź umowy licencyjnej. Co więcej, przedsiębiorcy, chcąc zapewnić bezkolizyjne korzystanie z cudzej firmy wynikające z wymogu działalności przedsiębiorcy pod jedną firmą, zawierają umowę franchisingową.

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie i zasady dotyczące firm w działalności gospodarczej. Firma jest zarejestrowaną działalnością gospodarczą i ma różne formy prawne. Firma podlega ochronie prawa, a jej nazwa musi zawierać dodatek wskazujący na formę organizacyjno-prawną. Artykuł przedstawia również zasady dotyczące określenia firmy dla różnych rodzajów spółek.

Przepisy ogólne

Podstawą prawną dotyczącą firmy jest Kodeks Cywilny Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku z późniejszymi zmianami (ostatnia Dz.U. z 2007 r. Nr 82 poz. 557; art. 1) od art. 43[1] do art. 43[10].

Ochrona prawna firmy

Firma podlega ochronie za pomocą następujących środków ochrony:

• roszczenia o zaniechanie naruszeń (art. 43[10] KC z dnia 23 kwietnia 1964 r. z późniejszymi zmianami)
• ochrony dóbr osobistych osoby fizycznej (art. 23 i 24 KC z dnia 23 kwietnia 1964 r. z późniejszymi zmianami)
• ochrony dóbr osobistych osoby prawnej (art. 23 i 24 w zw. z art. 43 KC z dnia 23 kwietnia 1964 r. z późniejszymi zmianami)
• ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji "'(Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji)
• inne przepisy prawa.

Pojęcie firmy w K.H.

Stosownie do treści art. 26 k.h. firma jest nazwą, pod którą kupiec rejestrowy prowadzi przedsiębiorstwo. Jest dobrem intelektualnym będącym przedmiotem własności przemysłowej, podlegającej ochronie sądowej.

Kupcem rejestrowym, według uchylonego art. 4 k.h. jest kupiec, który prowadzi przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze. Kupcami rejestrowymi są spółki jawne, komandytowe, z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne.

Budowa firmy

Firma ma zawsze oznaczenie słowne. Wyróżnia się trzy rodzaje nazwy firmy:

• osobowa - tworzona z nazwiska osoby fizycznej bądź nazwy osoby prawnej
• rzeczowa - wskazująca na przedmiot działalności przedsiębiorstwa
• fantazyjna - określająca punkt usługowy lub fabrykę pod warunkiem, że każdy ze wspólników jest zarejestrowany swoim pełnym imieniem i nazwiskiem

Nazwa firmy obowiązkowo musi zawierać dodatek wskazujący na formę organizacyjno-prawną, np. "sp. z o.o"., "przedsiębiorstwo państwowe", "spółdzielnia" itp.

Zasady dotyczące określenia firmy poszczególnych spółek prawa handlowego

Zgodnie z k.h.:

1. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska wszystkich wspólników albo nazwisko i przynajmniej pierwszą literę imienia jednego lub kilku wspólników z dodatkiem, wskazującym spółkę (art. 28). Zasadne wydaje się, aby dodatki nieobowiązkowe wskazywały na charakter działalności, jej przedmiot i zakres. Wszelkie dodatki nie mogą wprowadzać w błąd osób trzecich.
2. Firma spółki komandytowej składać się powinna z nazwiska i przynajmniej pierwszej litery imienia jednego lub kilku wspólników komplementariuszy odpowiadających bez ograniczenia oraz dodatek "spółka komandytowa" (art. 28 par.2). Nie umieszcza się w firmie nazwisk komandytariuszy.
3. Firma spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatek obowiązkowy "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością".
4. Firma spółki akcyjnej może być ustalona dowolnie, przy uwzględnieniu dodatku obowiązkowego "spółka akcyjna". Dodatki obowiązkowe powinny być zrozumiałe dla osób trzecich, dlatego dopuszczalne jest posługiwanie się skrótem SA. Firmy niektórych spółek akcyjnych muszą spełniać wymagania określone w ustawach szczególnych. Dotyczy to m.in. narodowych funduszy inwestycyjnych, funduszy powierniczych i banków. Według art. 5 ust. 1 ustawy z 30 kwietnia 1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji firma takich funduszy może być ustalona dowolnie z obowiązkiem uwzględnienia zwrotu "Narodowy Fundusz Inwestycyjny - Spółka Akcyjna". Bank komercyjny, działający w formie spółki akcyjnej, musi zawierać zwrot "bank" itd.

Zasady prawa firmowego

1. zasada prawdziwości - firma nie może wprowadzać w błąd, zarówno co do formy prowadzenia działalności gospodarczej, jak i przedmiotu działalności,
2. zasada jedności - kupiec rejestrowy może używać tylko jednej firmy, a przy oddziałach wskazywać na związek z przedsiębiorstwem głównym,
3. zasada ciągłości - dopuszczalność kontynuacji firmy przy jej nabyciu przez inny podmiot gospodarczy,
4. zasada wyłączności - w rejestrze nie mogą być wpisane firmy o takim samym lub podobnym brzmieniu,
5. zasada jawności - informacje o firmie powinny być powszechnie dostępne.

Użycie firmy

Użycie firmy polegać może nie tylko na oznaczeniu siedziby podmiotu gospodarczego oraz miejsca prowadzenia jego działalności gospodarczej, ale także na umieszczeniu firmy na wszelkich dokumentach handlowych, rachunkach, zamówieniach, posługiwaniu się nią w działalności reklamowej, książkach telefonicznych i adresowych itp.

Firma — artykuły polecane

Procedura założenia działalności gospodarczej — Spółka cicha — Spółka partnerska — Podmiot gospodarczy — Spółka prawa handlowego — Spółka jawna — Postępowanie upadłościowe — Prokura — Umowa zastawu

Bibliografia

• Jarczyk A. (2007), Moja firma, Złote myśli
• Katner W. (red.) (2017), Prawo cywilne i handlowe w zarysie, Wolters Kluwer, Warszawa
• Kruczalak K. (2002), Prawo handlowe dla ekonomistów, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Patulski W. (2000), Kodeks Cywilny w praktyce gospodarczej, ODDK
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Dz.U. 1993 nr 47 poz. 211
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Zdyb M. (1997), Publiczne prawo gospodarcze, Zakamycze, Kraków-Lublin

Autor: Sebastian Kasperczyk, Irena Ratusz, Beata Babiarz

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.