Postępowanie uproszczone

Postępowanie uproszczone to jeden z rodzajów postępowania odrębnego. Celem tego rodzaju postępowania jest usprawnienie, uproszczenie i przyśpieszenie rozpoznawania i rozstrzygania spraw cywilnych, które mają stosunkowo niewielką wartość przedmiotu sporu, aczkolwiek są istotne z punktu widzenia m.in. konsumentów (Z. Resich 2016, s. 449).

Informacje szczegółowe

Postępowanie uproszczone to postępowanie, w którym rozpatruje się sprawy o świadczenie, ale tylko w sytuacji, gdy wartość przedmiotu sporu nie przekracza 20 000 zł. W przypadku spraw o roszczenia z rękojmi lub gwarancji również można stosować postępowanie uproszczone. Taka sytuacja może mieć miejsce jeżeli wartość przedmiotu umowy nie przekracza kwoty 20 000 zł (I. Kunicki. 2020, s. 399).

W związku z tym, że postępowanie uproszczone jest sprawne i szybkie zrezygnowano w nim z niektórych instytucji procesowych, które mogą wydłużać bieg i sprawność postępowania (Z. Resich 2016, s. 448-449).

W postępowaniu uproszczonym nie przeprowadza się posiedzenia przygotowawczego, za wyjątkiem sytuacji, w której przeprowadzenie takiego posiedzenia miałoby wpływ na sprawniejsze rozpoznanie danej sprawy (I. Kunicki. 2020, s. 400).

Rozpatrując zasady postępowania uproszczonego, należy zauważyć, że składając jeden pozew można dochodzić tylko jednego roszczenia. Dopuszczalne jest połączenie kilku roszczeń w jednej sprawie, ale tylko, gdy wynikają one z umów tego samego rodzaju, lub tej samej umowy. W tego rodzaju postępowaniu powód może rozdrobnić dochodzone roszczenie, jednak jego prawo w tym zakresie jest ograniczone. Można ubiegać się części roszczenia, ale tylko wtedy, gdy postępowanie jest właściwe dla całego roszczenia, które wynika z faktów przytoczonych w pozwie (Z. Resich 2016, s. 449).

W postępowaniu uproszczonym zmiana powództwa jest nie jest możliwa. Nie jest możliwe również zgłoszenie interwencji głównej i interwencji ubocznej oraz dokonanie przypozwania. Z kolei jest możliwe powództwo wzajemne i zarzut potrącenia, ale tylko wtedy, gdy objęte nimi roszczenia mogą być rozpatrywane z tytułu postępowania uproszczonego (Z. Resich 2016, s. 448-449).

W postępowaniu uproszczonym nie mają zastosowania przepisy o dowodzie z opinii biegłego, a także instytutu naukowo-badawczego i naukowego. Spowodowane jest to faktem, że dowody tego rodzaju rodzą wysokie koszty, które mogą być wyższe niż wartość roszczenia rozpatrywanej sprawy (Z. Resich 2016, s.448-449).

W przypadku, gdy sąd oceni, że sprawa jest szczególnie zawiła, lub gdy wymaga sięgnięcia do dowodu z opinii biegłego, wtedy zostają pominięte przepisy o postępowaniu uproszczonym. Mimo tej zmiany nie zostają naliczone opłaty uzupełniające od pozwu (P. Telenga 2010, s. 643).

Gdy wartość przedmiotu sprawy nie przekracza 1000 zł wyrok sądu ogranicza się do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku wraz z przytoczeniem odpowiednich przepisów prawa. Po ogłoszeniu wyroku sądu, strona obecna na posiedzeniu może wnieść stosowne oświadczenie do protokołu i tym samym zrzec się możności do wniesienia apelacji. Co istotne zrzecznenie się możności nie jest tym samym co zrzeczenie się prawa do wniesienia apelacji. W sytuacji, gdy możności zrzekną się wszyskie osoby, którym owa możność przysługuje, wówczas wyrok staje się prawomocny (I. Kunicki. 2020, s. 400-401).

Sprawy nierozpatrywane w postępowaniu uproszczonym

W myśl Art. 505(1). § 2. Kodeksu postępowania cywilnego, w postępowaniu uproszczonym nie rozpoznaje się następujących spraw (Dz.U. 1964 Nr 43 poz. 296):

• które należą do właściwości sądów okręgowych;
• małżeńskich dotyczących stosunków między rodzicami a dziećmi;
• dotyczących prawa pracy;
• dotyczących renty spraw i z zakresu ubezpieczeń społecznych (z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów rejonowych, zgodnie z Art. 477(8). §2.).

Brak posiedzenia przygotowawczego

W postępowaniu uproszczonym zazwyczaj nie ma posiedzenia przygotowawczego. Jest to spowodowane tym, że postępowanie to jest bardziej skrócone i uproszczone niż tradycyjne postępowanie sądowe. W przypadku prostszych spraw, nie ma konieczności przeprowadzania dodatkowego etapu posiedzenia przygotowawczego, co pozwala zaoszczędzić czas i zasoby sądu.

Oczywiście, istnieją pewne wyjątki od tej zasady. W niektórych przypadkach, gdy sprawa jest bardziej skomplikowana i wymaga bardziej szczegółowego przygotowania, sąd może zdecydować o przeprowadzeniu posiedzenia przygotowawczego. Jest to jednak stosowane w wyjątkowych sytuacjach i zazwyczaj dotyczy spraw, które nie są typowe dla postępowania uproszczonego.

Jedno roszczenie w ramach jednego pozwu

W postępowaniu uproszczonym obowiązuje zasada, że można dochodzić jednego roszczenia w ramach jednego pozwu. Oznacza to, że strona składająca pozew może domagać się zaspokojenia tylko jednego roszczenia w danej sprawie. Jest to kolejny element uproszczenia postępowania, który ma na celu przyspieszenie procesu i uniknięcie zbędnych komplikacji.

Łamanie tej zasady może mieć poważne konsekwencje. Jeśli strona składająca pozew domaga się zaspokojenia więcej niż jednego roszczenia, sąd może odrzucić pozew lub nakazać stronom wycofanie nadmiarowych roszczeń. Jest to ważne dla zachowania zasady uproszczenia i sprawności postępowania.

Ograniczenia dotyczące zmiany powództwa, interwencji głównej i ubocznej oraz przypozwania

W postępowaniu uproszczonym istnieje ograniczenie dotyczące zmiany powództwa, interwencji głównej, interwencji ubocznej oraz przypozwania. Oznacza to, że strony nie mają możliwości wprowadzania zmian w swoim powództwie po jego zgłoszeniu ani nie mogą dołączać kolejnych stron do postępowania.

Takie ograniczenia są wprowadzone w celu utrzymania prostoty postępowania i uniknięcia nadmiaru skomplikowanych działań. W postępowaniu uproszczonym istnieje konieczność jasnego i jednoznacznego przedstawienia roszczeń, które nie mogą być później zmienione lub rozszerzone. Ograniczenie to pozwala zapewnić szybkość i efektywność postępowania.

Wyjątki i ograniczenia w postępowaniu uproszczonym

Wyjątki dotyczące dowodu z opinii biegłego

W postępowaniu uproszczonym istnieją pewne przypadki, w których dowód z opinii biegłego nie jest możliwy do przeprowadzenia. Przykłady takich sytuacji to sprawy, w których wymagane jest skomplikowane badanie lub analiza, której wykonanie przekracza możliwości i zakres takiego postępowania. Na przykład, jeśli sprawa dotyczy skomplikowanych zagadnień medycznych, które wymagają specjalistycznej wiedzy i badań, to dowód z opinii biegłego może okazać się niemożliwy do uzyskania.

W przypadku konieczności takiego dowodu, sąd może postępować według innych dostępnych procedur. Może na przykład zlecić przeprowadzenie dodatkowych badań lub zasięgnąć opinii innych ekspertów w danej dziedzinie. W takiej sytuacji istotne jest zapewnienie, że dowód będzie rzetelny, kompletny i niezbędny do podjęcia właściwej decyzji.

Szczególnie zawiłe sprawy

Kolejnym aspektem, który należy uwzględnić w kontekście postępowania uproszczonego, są szczególnie zawiłe sprawy. Istnieją określone kryteria, które są brane pod uwagę przy kwalifikowaniu spraw jako szczególnie zawiłe. W takich przypadkach, postępowanie uproszczone może nie być odpowiednie, ze względu na skomplikowany charakter sprawy, dużą ilość stron biorących udział w sporze lub inne czynniki, które utrudniają szybkie i efektywne rozstrzygnięcie sprawy.

Konsekwencją kwalifikacji sprawy jako szczególnie zawiłej jest konieczność przeprowadzenia bardziej złożonego postępowania. Może to oznaczać, że sąd będzie musiał zbierać więcej dowodów, przeprowadzać dodatkowe przesłuchania lub zlecać badania ekspertyzowe. Celem takiego podejścia jest zapewnienie pełnej i dokładnej analizy faktów oraz rozstrzygnięcie sprawy w sposób sprawiedliwy i rzetelny.

Sprawy nieobjęte postępowaniem uproszczonym

W ramach postępowania uproszczonego istnieją również kategorie spraw, które nie są objęte tym rodzajem procedury. Przykładem takich spraw mogą być sprawy o szczególnym znaczeniu społecznym lub politycznym, które wymagają bardziej kompleksowego postępowania. Ponadto, sprawy o dużej wartości finansowej lub o skomplikowanym charakterze prawnym również mogą być wyłączone z postępowania uproszczonego.

Powody, dla których te sprawy nie są objęte postępowaniem uproszczonym, mogą wynikać z potrzeby zapewnienia pełnego rozważenia wszystkich aspektów sprawy oraz uwzględnienia specyficznych wymagań związanych z danym rodzajem sporu. W takich przypadkach, konieczne jest przeprowadzenie bardziej rozbudowanego postępowania, które umożliwi dokładne zbadanie faktów i odpowiednie rozstrzygnięcie sprawy.

Postępowanie uproszczone — artykuły polecane

Skarga kasacyjna — Stosunek przysposobienia — Sąd pracy — Sąd arbitrażowy — Postępowanie zabezpieczające — Umowa najmu okazjonalnego — Umowa ustna — Eksmisja — Nadzór autorski

Bibliografia

• Bafia J. (1964), Postępowanie uproszczone w polskim procesie karnym: (ciąg dalszy), Palestra, Nr 6 (78)
• Jakubecki A. (red.) (2010), Kodeks postępowania cywilnego, Wydawnictwo Lex, Warszawa
• Kunicki I. (2020), Postępowania odrębne [w:] Postępowanie cywilne w zarysie, red. T. Pietrzak, Wolters Kluwer, Warszawa
• Mendrek A. (2017), Konsekwencje modelu apelacji ograniczonej w postępowaniu uproszczonym, Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ, Nr 1
• Resich Z. (2016), Postępowanie w instancji [w:] Postępowanie cywilne, red. G. Polkowska-Nowak, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego. Dz.U. 1964 Nr 43 poz. 296

Autor: Joanna Wilkosz

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.