Inkaso dokumentowe

Inkaso dokumentowe to szczególny rodzaj inkasa, czyli jeden z instrumentów finansowych. Jest to operacja polegającą na wydaniu importerowi przez bank dokumentów handlowych lub finansowych, co następuje w zamian za zapłatę eksporterowi określonej sumy pieniężnej lub zabezpieczenie jej przyszłej zapłaty. Inkaso zalicza się do finansowych instrumentów rozliczeniowych i jest uwarunkowaną formą płatności. Dzieje się tak, ponieważ do przebiegu całej operacji konieczne jest spełnienie warunków, które określa zlecenie inkasa

TL;DR

Inkaso dokumentowe to forma zabezpieczenia transakcji w handlu zagranicznym, polegająca na wydaniu przez bank dokumentów handlowych importerowi po zapłaceniu określonej sumy lub zabezpieczeniu przyszłej zapłaty. Bank nie ponosi odpowiedzialności za ściągalność płatności od importera. Inkaso dokumentowe ma wiele korzyści zarówno dla eksportera, jak i importera. Wyróżnia się różne rodzaje inkasa dokumentowego, takie jak gotówkowe, natychmiastowe, terminowe, automatyczne, towarowe i samochodowe.

Charakterystyka Inkasa dokumentowego

Cechą charakterystyczną dla tego typu inkasa jest fakt, że podstawą wystąpienia klienta do banku, w celu zainkasowania przez niego odpowiedniej kwoty od kontrahenta, są dokumenty handlowe. Dokumenty handlowe mogą mieć formę: dokumentów przewozowych, dokumentów ubezpieczeniowych, faktur, dokumentów załadowczych, dokumentów stwierdzających tytuł własności. Inkaso dokumentowe jest formą zabezpieczenia transakcji najczęściej stosowaną w handlu zagranicznym, gdzie jedną stroną kontraktu są partnerzy biznesowi spoza terytorium Polski. Ten rodzaj inkasa polega na wydaniu importerowi odpowiednich dokumentów (dokumentacja umożliwiająca i upoważniająca importera do odbioru towaru od przewoźnika) przez bank w zamian za zapłatę określonej sumy, bądź też zabezpieczenie tej zapłaty w przyszłości

W przypadku inkasa dokumentowego bank nie ponosi żadnej odpowiedzialności w zakresie ściągalności płatności od importera; jest on tylko pośrednikiem i dysponentem dokumentów otrzymanych od dostawcy towar ów. Z tego też względu ten typ zabezpieczenia transakcji jest tańszy niż akredytywa dokumentowa (w przypadku której bank ponosi koszty niespłaconych przez dłużnika zobowiązań) oraz częściej stosowany przez firmy posiadające już pewne zaufanie w stosunku do swoich kontrahentów.

Inkaso dokumentowe stanowi zabezpieczenie zarówno dla eksportera towaru jaki i dla importera

Strony kontraktu (inkasa)

• zleceniodawca (eksporter) - osoba składająca w banku zlecenie inkasowe, do którego załącza dokumenty towarowe.
• płatnik (importer) - osoba wykupująca inkasowane dokumenty.
• bank zleceniodawcy (eksportera) - bank, który przyjmuje od eksportera dokumenty i kolejno przesyła je z własnym zleceniem inkasowym do banku inkasującego.
• bank inkasujący (importera) - bank, który wydaje importerowi dokumenty po zainkasowaniu należności lub spełnieniu przez płatnika innych warunków zawartych w zleceniu inkasowym

Elementy formularza inkasa dokumentowego

• indywidualny numer inkasa,
• nazwa podawcy wraz z danymi teleadresowymi,
• nazwa i adres odbiorcy (płatnika),
• rodzaj oraz kwotę dokumentu,
• nazwa banku za pośrednictwem którego dokumenty zostaną wydane importerowi,
• rachunek do uznania kwotą inkasa,
• numer rachunku z którego będą pobierane prowizje i odsetki,
• informacje dodatkowe,
• pieczęć i podpis podawcy,
• warunki związane z realizacją inkasa.

Etapy postępowania w przypadku inkasa dokumentowego

1. zawarcie umowy między importerem a eksporterem,
2. eksporter składa odpowiednie dokumenty (np. faktury) do swojego banku,
3. bank eksportera przesyła uprzednio przyjęte od eksportera dokumenty do banku importera;
4. bank importera informuje swojego klienta o otrzymaniu dokumentów od eksportera; warunkiem wydania dokumentów jest zapłacenie żądanej przez eksportera kwoty importera,
5. bank importera pobiera odpowiednią kwotę z rachunku importera oraz przekazuje ją na rachunek eksportera,
6. importer otrzymuje dokumenty po pełnym uregulowaniu należności,
7. odbiór towaru przez eksportera.

Korzyści związane z wykorzystaniem inkasa dokumentowego dla eksportera

• niskie prawdopodobieństwo nieotrzymania zapłaty w ustalonym terminie,
• niskie koszty,
• utrzymywanie kontroli nad wysyłanym towarem,
• możliwość udzielenia kredytu kupieckiego nabywcy.

Korzyści związane z wykorzystywaniem inkasa dokumentowego dla importera

• możliwość odroczenia terminu płatności do momentu fizycznego odebrania towaru,
• prostsze procedury i niższe koszty niż w przypadku akredytywa dokumentowa|akredytywy dokumentowej

Rodzaje inkasa dokumentowego

W ramach inkasa dokumentowego wyróżniamy inkaso: gotówkowe, natychmiastowe, terminowe, automatyczne, towarowe, samochodowe.

• Inkaso gotówkowe - zwane często inkasem kasowym, polegające na tym, że warunkiem koniecznym jest dokonanie wpłaty, by bank wydał dokumenty handlowe, dzięki którym można dysponować towarem. Chociaż nazwa tego rodzaju inkasa sugeruje gotówkową formę zapłaty, to forma ta nie jest wymagana. Oznacza to, że wpłata może być dokonana zarówno w formie gotówkowej, jak i w pieniądzu bezgotówkowym, w czasie do 3 dni od zawiadomienia banku.
• Inkaso natychmiastowe - polegające na tym, że podawca inkasa otrzymuje kwotę podaną w treści inkasa od razu po złożeniu koniecznych dokumentów. Ten rodzaj inkasa jest dobrym wyjściem dla dostawców towarów i usług.
• Inkaso terminowe - w tym przypadku należność jest płatna w określonym terminie, po wydaniu dokumentów płatnikowi. Jeżeli bank inkasujący wydaje dokumenty handlowe płatnikowi w zamian za akcept weksla, to mamy do czynienie z inkasem terminowym w formie akceptacyjnej.
• Inkaso automatyczne - występuje w sytuacji, gdy kontrahenci mają do siebie zaufanie i działa na zasadzie dwustronnej umowy, gdzie banki prowadzące rozliczenia upoważniają się wzajemnie do obciążania rachunku partnera i wypłacania podawcy należności. Taki rodzaj inkasa korzystnie wpływa na przyspieszenie systemu rozliczeń, gdyż jak sama nazwa wskazuje - dokonuje się automatycznie.
• Inkaso towarowe - w tej formie inkasa mamy do czynienia z sytuacją, gdy osoba trzecia otrzymuje od banku (lub innej firmy) towar po wykonaniu świadczenia wskazanego przez zleceniodawcę.
• Inkaso samochodowe - mające bardzo duże znaczenie dla bezpieczeństwa obrotu pieniężnego. Celem tego typu inkasa jest zebranie dziennych utargów w postaci gotówki przez podmioty handlowe, a kolejno dostarczenie ich do banku, który zajmuje się prowadzeniem rachunków tych podmiotów

Inkaso dokumentowe — artykuły polecane

Inkaso — Akredytywa — Inkaso gotówkowe — Inkaso eksportowe — Inkaso importowe — Akredytywa dokumentowa — Polecenie przelewu — Kredyt wekslowy — Faktoring odwrotny

Bibliografia

• Adamus-Matuszyńska A. (red.) (2010), Bankowość dla praktyków, Gdańska Akademia Bankowa, Gdańsk
• Dwużnik A. (2015), Zabezpieczenie transakcji handlu zagranicznego, Wsparcie przedsiębiorcy – instrumenty finansowe, BP
• Flejterski S. (red) (2010). Elementy finansów i bankowości, CeDeWu, Warszawa
• Owsiak S. (2011), Podstawy nauki finansów, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Owsiak S. (2015), Finanse, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Zając J. (2010), Zastosowanie elektronicznej wymiany danych..., Studia i Materiały, PSZW, nr 29

Autor: Aleksandra Nowak, Kamila Majka