Szlak turystyczny

W literaturze geograficznej szlaki turystyczne stanowią domenę tzw. Linearnych systemów penetracji rekreacyjnej. Najpełniejszą definicję szlaku turystycznego w ramach tej koncepcji podaje J. Styperek. Autor ten przyjmuje, że szlak turystyczny: to "przestrzenny ciąg turystyczny służący do linearnej penetracji rekreacyjnej inicjującej interakcyjne związki pomiędzy turystą a środowiskiem geograficznym, zachodzące w strefie percepcji krajobrazu multisensorycznego"

TL;DR

Szlaki turystyczne pełnią funkcje turystyczne i ekologiczne, umożliwiają penetrację środowiska w celach rekreacyjnych. Istnieje różnorodność znakowania szlaków turystycznych w Europie. W Polsce rozwija się turystyka rowerowa, powstają nowe szlaki rowerowe, które służą zarówno celom turystycznym, jak i codziennym podróżom. Istotne jest różnorodne trudności szlaków, czytelne oznakowanie i przechodzenie przez atrakcyjne miejsca.

Funkcje

Zarówno powyższa definicja, jak i przytaczane przez autora określenia szlaku turystycznego w literaturze geograficznej świadczą o tym, że termin "szlak turystyczny" ujmowany jest w kategoriach jego funkcji w relacji do zjawisk turystycznych. Na plan pierwszy wysuwają się dwie zasadnicze grupy funkcji: turystyczne i ekologiczne. Główna rola szlaków turystycznych "polega na umożliwieniu penetrowania środowiska w celach turystyczno-rekreacyjnych, a więc przede wszystkim udostępnianiu walorów krajoznawczych, takich jak: cieki wodne, akweny, formy ukształtowania terenu, zespoły roślinne, krajobrazy, dzieła ludowej sztuki plastycznej, folklor, zabytki kultury i sztuki, pamiątki historyczne, obiekty współczesnej techniki, nauki i kultury".

Funkcje ekologiczne natomiast, zdaniem powołanego autora, zorientowane są głównie na ograniczenie ruchu turystycznego i zapobieganie niepożądanemu rozpraszaniu się turystów poprzez ukierunkowanie penetracji rekreacyjnej". J. Styperek zwraca uwagę, że "zjawiska te mają szczególne znaczenie na obszarach o niewielkiej odporności na procesy degradacyjne wynikające z użytkowania rekreacyjnego"

Aspekty prawne

Dla rozważań natury prawnej pierwszorzędne znaczenie - gdy chodzi o próbę definicji pojęcia szlaku turystycznego - ma ujęcie przedmiotowe, postrzegające szlak turystyczny jako określony obiekt fizyczny, choć - co też trzeba uwzględnić - zorganizowany dla realizacji funkcji turystycznej. Z punktu widzenia prawnej regulacji za szlak turystyczny uznać trzeba natomiast to, co J. Styperek określa jako "ciąg turystyczny".

A zatem szlakiem turystycznym jest "trasa (oznakowana znakami konwencjonalnymi), stanowiąca układ poszczególnych geokomponentów wzdłuż wytyczonej linii, przeznaczona i przystosowana do uprawiania określonej formy turystyki"4 Takie ujęcie pozostaje zgodne z innymi, podawanymi przez powołanego autora, określeniami szlaku turystycznego w literaturze geograficznej, prezentowanymi przez: R. Bara ("trwale oznaczony lub przyjęty ciąg turystyczny, przebiegający przez obszary o specjalistycznych walorach, umożliwiający uprawianie turystyki kwalifikowanej - wodnej, narciarskiej, pieszej, kolarskiej, motorowej, wysokogórskiej itp".), O. Rogalewskiego ("odcinki dróg kołowych, ścieżek pieszych, i narciarskich, nizinnych i górskich oraz cieki i zbiorniki wodne, które ze względu na posiadane walory turystyczne są systematycznie uczęszczane przez turystów"), J. Szuszkiewicza "droga lądowa lub wodna zagospodarowana dla potrzeb turystyki. Szlaki turystyczne przechodzące przez tereny o znacznych walorach turystyczno-krajoznawczych łączą miejscowości lub obiekty stanowiące cel poznania krajoznawczego".

Szlaki turystyczne w Europie

Pomimo wysoko zaawansowanej turystyki aktywnej, w wielu państwach nie występują znakowane szlaki turystyczne. Są one tylko w wybranych regionach, gdzie reszta powierzchni kraju jest ich pozbawiona. Dużą różnorodnością cechują się też zasady znakowania szlaków i prowadzenia turysty. Powoduje to, że turysta podróżujący po świecie, nie może raczej liczyć na szlaki podobnie oznakowane jak te, z których najczęściej korzysta w swoim kraju i do których jest przyzwyczajony. Różnorodność ta powstała ze względu na historię rozwoju turystyki, popularności poszczególnych form turystyki aktywnej wśród narodowości, a także ze względu na warunki naturalne (A. Staiak, 2014, s. 59).

Szlaki turystyczne dla rowerzystów w Polsce

Szlaki rowerowe znajdujące się w Polsce są zróżnicowane pod względem gęstości i ich stanu technicznego. Zazwyczaj duże miasta takie jak Kraków, Warszawa, Trójmiasto, czy też regiony turystyczne (Wybrzeże Bałtyckie) są okrążone szlakami rowerowymi. Szlaki te łączą atrakcyjne tereny, oraz większe miasta, formując sieć pozwalającą nie tylko na wyprawy turystyczne, ale też coraz częściej wykorzystywaną jako formę dotarcia do pracy i szkoły. W ostatnich latach w Polsce można zauważyć idące w dobrym kierunku zmiany w rozwoju turystyki, a szczególnie szlaków turystycznych dla rowerzystów i związanych z nimi infrastuktury. Powstały różne stowarzyszenia i organizacje zajmujące się pozyskiwaniem funduszy na realizację projektów dotyczących szlaków i ponoszące odpowiedzialność za wykonanie projektów oraz ponoszące odpowiedzialność za utrzymanie ich w należytym stanie (M. Skulimowska - Rzeźwicka, 2012, s. 306). "Rozwój turystyki rowerowej zależy także od kilku ważnych elementów:

• zapewnienia różnych stopni trudności szlaków, co pozwoli zaspokoić po‐ trzeby szerokiej rzeszy turystów,
• czytelnego oznakowania szlaku na początku i na całej jego długości z za‐ pewnieniem regularnych inspekcji i konserwacji oznakowań (złe oznakowa‐ nie szlaków jest częstym powodem skarg turystów),
• szlaki powinny być tak zaprojektowane, by przechodziły przez miejscowości i miejsca interesujące, bowiem turyści domagają się tego, a w dodatku zwiększa to korzyści finansowe dla regionu i wspomaga proces zarządzania ruchem turystycznym" (M. Skulimowska - Rzeźwicka, 2012, s. 307).

Szlak turystyczny — artykuły polecane

Turystyka kulturowa — Turystyka krajoznawcza — Turystyka rowerowa — Turystyka — Funkcje turystyki — Turystyka religijna — Pielgrzymka — Turystyka miejska — Turystyka kwalifikowana

Bibliografia

• J. Styperek (2002) Liearne systemy penetracji rekreacyjnej, Poznań, s. 25
• Rohrscheidt A. (2008) Kulturowe szlaki turystyczne - próba klasyfikacji oraz postulaty wzakresie ich tworzenia i funkcjonowania, GWSHM Milenium, Gniezno
• Skulimowska - Rzeźwicka M. (2012), Rola funduszy unijnych w rozowju szlaków rowerowych w województwie podkarpackim, "Turystyka rowerowa w zjednoczonej Europie", Wydawnictwo PTTK, Warszawa
• Stasiak A. (2014), Szlaki turystyczne od pomysłu do realizacji, Wydawnictwo PTTK Kraj, Warszawa

Autor: Dagmara Latos, Piotr Grudzień