Analiza ryzyka
| Analiza ryzyka |
|---|
| Polecane artykuły |
Analiza ryzyka to uporządkowany proces, będący częścią planowania projektów, oraz zarządzania ryzykiem w projekcie, który umożliwia kierownikowi projektu identyfikować, planować i zarządzać ryzykami w celu wyeliminowania ich bądź obniżenia do akceptowalnego poziomu.
Do procesów analizy ryzyka należą:
- Identyfikacja ryzyka
- Szacowanie i ewaluacja ryzyka
- Planowanie reakcji na ryzyko
TL;DR
Analiza ryzyka w projekcie to proces identyfikowania, szacowania i planowania reakcji na ryzyka w celu ich eliminacji lub obniżenia do akceptowalnego poziomu. Identyfikacja ryzyka obejmuje wykrywanie źródeł ryzyka i kategoryzację ich, a szacowanie i ewaluacja ryzyka polega na ocenie wpływu i prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń. Istnieją metody ilościowe i jakościowe, a także mieszane, do analizy ryzyka. Planowanie reakcji na ryzyko obejmuje dostarczenie opcji i akcji, które zmniejszą lub wyeliminują ryzyko. Stosowane strategie reakcji na ryzyko to unikanie, przeniesienie, łagodzenie, akceptacja i plan rezerwowy.
Identyfikacja ryzyka
Identyfikacja ryzyka to proces wykrywania źródeł ryzyka oraz kategoryzacja ich. Jest to proces iteracyjny, co oznacza, że wykonuje się go wielokrotnie w trakcie trwania projektu. Materiałami potrzebnymi do identyfikacji ryzyka są:
- plan zarządzania ryzykiem (efekt poprzedniego etapu)
- dokumenty będące efektem planowania projektu (plan zarządzania kosztami, harmonogram, plan zarządzania jakością, plan zarządzania zasobami ludzkimi, struktura podziału pracy, lista zagrożeń)
- spis interesariuszy projektu
- charakterystyka otoczenia organizacji
- spis procedur organizacji
Do identyfikacji ryzyka używa się wielu technik. Do najważniejszych z nich należą:
- przegląd dokumentacji
- techniki gromadzenia informacji, do których należą: burza mózgów, technika delficka, ankiety, analiza przyczyn (RCA)
- listy kontrolne oparte na analizie podobnych projektów z przeszłości
- analiza założeń projektowych
- techniki oparte na diagramach: diagram przyczyn i skutków, diagramy wpływu, schematy blokowe.
- analiza SWOT
- ocena ekspercka
W wyniku identyfikacji ryzyka otrzymuje się listę zidentyfikowanych ryzyk oraz listę potencjalnych odpowiedzi na ryzyka.
{{#ev:youtube|5t9jJO2M7Go|480|right|Podstawy zarządzania ryzykiem - wideo (Sławomir Wawak)|frame}}
Szacowanie i ewaluacja ryzyka
Podczas szacowania ryzyka należy wziąć pod uwagę:
- wpływ, jaki wystąpienie danego ryzyka będzie miało na projekt
- prawdopodobieństwo wystąpienia danego zagrożenia.
Istnieją 3 metody szacowania ryzyka:
- metoda ilościowa
- metoda jakościowa
- metoda mieszana
Metoda ilościowa analizy ryzyka
Metoda ilościowa polega przede wszystkim na ocenie prawdopodobieństwa oraz skutków wystąpienia ryzyka nadając im konkretne parametry. Skutki mogą zostać opisane poprzez ocenę wyników zdarzeń i wyrażone w różnych kategoriach (pieniężne, operacyjne, techniczne). Zaletami metod ilościowych jest obiektywność wyników, dzięki czemu mogą być one porównywane a wyniki mają wymiar finansowy i procentowy.
Do metod ilościowych zalicza się między innymi techniki: drzewo zdarzeń (Events Tree Analysis), drzewo błędów (Faults Tree Analysis) oraz FMEA.
Metoda drzewa zdarzeń polega na ocenie danego skutku jako wyniku ciągu zdarzeń. Rozpoczyna się od zdarzenia inicjującego a następnie przedstawia wszystkie możliwe ciągi zdarzeń. Prawdopodobieństwo otrzymuje się w wyniku iloczynu prawdopodobieństw wszystkich zdarzeń utworzonych na drzewie.
Drzewo błędów budowane jest w przeciwnym kierunku. Rozpoczyna się od skutku i rozwija się drzewo w kierunku zdarzeń poprzedzających.
FMEA w której ryzyko ocenia się pod względem prawdopodobieństwa wystąpienia, trudności w wykryciu błędu oraz wpływu na projekt/klienta.
Metoda jakościowa analizy ryzyka
Metoda jakościowa polega na indywidualnej ocenie ryzyka na podstawie doświadczenia i dobrych praktyk. Metoda ta wykorzystuje subiektywne miary i oceny takie jak wartości opisowe poziomów (niski, średni, wysoki). Korzyści metod jakościowych to:
- brak konieczności ilościowego określenia skutków i częstotliwości wystąpienia zagrożeń,
- wskazanie ogólnych obszarów ryzyka, na które konieczne jest zwrócenie uwagi,
- możliwość uwzględnienia takich jak np. wizerunek firmy, kultura organizacyjna itp.
możliwość zastosowania przy braku konkretnych informacji i danych ilościowych lub zasobów.
Przykład opisu kategorii ryzyka za pomocą metody jakościowej przedstawia tabela:
| Niskie prawdopodobieństwo | Umiarkowane prawdopodobieństwo | Wysokie prawdopodobieństwo | |
|---|---|---|---|
| Łagodne skutki | Niskie ryzyko | Niskie ryzyko | Średnie ryzyko |
| Umiarkowane skutki | Niskie ryzyko | Średnie ryzyko | Wysokie ryzyko |
| Dotkliwe skutki | Średnie ryzyko | Wysokie ryzyko | Wysokie ryzyko |
Metoda mieszana
Metoda mieszana to połączenie metod ilościowych i jakościowych. jest ona stosowana najczęściej ze względu na możliwość wykorzystania zalet obydwu metod.
Wady technik analizy ryzyka
Większość stosowanych metod analizy ryzyka odznacza się takimi słabościami jak:
- niepełność kategorii ryzyka
- brak wystarczających danych
- nieuwzględnianie ryzyka wtórnego
- nieuwzględnianie zagrożenia spowodowanego umyślnie
- trudność jednoznacznej interpretacji wyników
Planowanie reakcji na ryzyko
Planowanie reakcji na ryzyko jest procesem, który ma na celu dostarczenie opcji i akcji, które w przypadku wystąpienia ryzyka, zmniejszą je bądź wyeliminują. Zaplanowane reakcje powinny być proporcjonalne do skutków danego zjawiska oraz powinny być realizowane terminowi i efektywnie kosztowo. Powszechnie stosowanych jest kilka strategii reakcji na ryzyko. Do najbardziej popularnych zalicza się:
- unikanie ryzyka - zmiana projektu w taki sposób, aby wyeliminować dane ryzyko. Może to być osiągnięte na przykład poprzez: doprecyzowanie wymagać, uzyskanie dodatkowych informacji, usprawnienie komunikacji, zmniejszenie zakresu projektu w celu uniknięcia działań związanych z wysokim ryzykiem, przyjęcie sprawdzonych metod realizacji zamiast nowatorskich, unikanie niesprawdzonych wykonawców.
- przeniesienie ryzyka - przeniesienie odpowiedzialności na inny podmiot nie eliminuje ryzyka ale przekazuje konieczność zarządzania nim na inny podmiot. Działania i koszt przeniesienia są włączane do budżetu i planu projektu (ubezpieczenia, gwarancje, kontrakty, poręczenia)
- łagodzenie ryzyka - zmniejszenie prawdopodobieństwa bądź skutków danego ryzyka do akceptowalnego poziomu. Łagodzenie ryzyka jest bardziej skuteczne niż próby naprawienia szkód po fakcie.
- akceptacja ryzyka - świadoma decyzja o nie podejmowaniu żadnych działań w związku z ryzykiem, może wynikać z faktu braku znalezienia odpowiedniej strategii na złagodzenie danego ryzyka. Istnieją 2 typy akceptacji ryzyka: aktywna i bierna. Akceptacja aktywna obejmuje stworzenie planu awaryjnego na wypadek wystąpienia ryzyka. W przypadku akceptacji biernej nie są podejmowane żadne działania mające na celu załagodzenie ryzyka.
- plan rezerwowy - definiowany tylko dla zidentyfikowanych ryzyk projektowych. Jego opracowanie może znacznie zmniejszyć koszty reagowania na ryzyko.
Bibliografia
- Pietras P., (2012), Zarządzanie projektami. Skrypt dla osób przygotowujących się do certyfikacji IPMA LD, Łódź
- Trocki M.,(2013), Nowoczesne zarządzanie projektami, PWE, Warszawa
- Nikitiuk Ł. (2012) "Analiza ryzyka w projekcie", Europe Direct, Białystok
- PMI (2013) "A Guide To The Project Management Body of Knowledge - Fifth Edition". PMI, USA
Autor: Katarzyna Zielosko
