Koncepcje controllingu

Controlling - proces planowania, koordynowania i kontroli przebiegu procesów ekonomicznych dla utrzymania organizacji na drodze do osiągnięcia wyznaczonych celów. Ideą controllingu jest zbudowanie logicznego systemu, który poprzez uporządkowane połączenie różnych elementów strukturalnych przedsiębiorstwa, biorących udział w działalności gospodarczej wyrażanej w przekroju finansowym, ekonomicznym, organizacyjnym oraz technicznym pomoże kadrze kierowniczej w podejmowaniu bardziej trafnych oraz wiarygodnych decyzji o charakterze operacyjnym i strategicznym.

TL;DR

Controlling to proces planowania, koordynacji i kontroli w celu osiągnięcia celów organizacji. Istnieją trzy koncepcje controllingu: rachunkowość, generowanie i przetwarzanie informacji oraz podsystem zarządzania. Controlling obejmuje planowanie, dostarczanie informacji, kontrolę i koordynację.

Koncepcje controllingu

Controlling zorientowany na rachunkowość

Celem danej koncepcji jest orientowanie rachunkowości finansowej połączonej z rachunkiem kosztów na planowanie, kontrolę i sterowanie działalnością przedsiębiorstwa w celu zapewnienia płynności finansowej i zyskowności we wszystkich zachowaniach i decyzjach. Mechaniczne przenoszenie zasad rachunkowości do controllingu prowadzi do nieporozumień. Widoczne jest to w tzw. krótkoterminowym rachunku zysków i strat. Rachunek ten oparty jest na przepisach prawnych z ustawy o rachunkowości i nie odpowiada na podstawowe pytanie, czy dana działalność gospodarcza się opłaca.

Controlling zorientowany na generowanie i przetwarzanie informacji

Koncepcja ta mówi, że controlling jest wspomaganiem sterowania przedsiębiorstwa poprzez informacje. Jest pozyskiwaniem, wzbogacaniem i koordynacją informacji, która wykorzystywana jest przez menadżerów w sterowaniu przedsiębiorstwem. Informację tę uzyskuje się i przygotowuje dla różnych poziomów podejmowania decyzji. Informacja stojąca równo w szeregu z czynnikami produkcji stała się jądrem systemu controllingu. W systemie tym dominują dwa obszary zadań związanych z informacją:

• pozyskiwanie, przechowywanie i przetwarzanie danych oraz przekazywanie ich jako danych wejściowych do procesów planowania i kontroli w celu zagwarantowania sterowania przedsiębiorstwem, zorientowanego na realizację celu
• dokumentacja osiągniętych wyników, przedsięwziętych środków i podjętych decyzji w celu ich kontroli i zbierania informacji.

Określenie właściwej ilości informacji oraz czasu jej uzyskania

Określenie właściwiej ilości informacji jest przykładem problemu ekonomicznego, którego rozwiązaniem jest znalezienie optimum pomiędzy zyskiem płynącym z posiadania informacji, a kosztem wynikającym z jej uzyskania.

Czas uzyskania informacji związany jest z tym, że zmiany w otoczeniu są coraz bardziej dynamiczne i przedsiębiorstwa wymagają coraz krótszych cykli dostarczania informacji, tak aby informacja była wciąż aktualna.

Controlling jako podsystem zarządzania

Według tej koncepcji controlling jest częścią składową systemu zarządzania przedsiębiorstwem. Tutaj bezpośrednim celem controllingu jest zapewnienie zdolności przedsiębiorstwa do antycypacji, adaptacji, reakcji oraz koordynacji działań. Celem pośrednim natomiast jest wspomaganie zarządu. Controlling koordynuje dostarczanie informacji z jej wykorzystaniem. Zadanie to wypełnia dzięki następującym działaniom:

• planowanie - zorientowane z natury na przyszłość, charakteryzujące się ograniczoną racjonalnością i dające się podzielić na fazy. Planowanie ma zawsze do czynienia z niepewną informacją. Jest ona tym większa, im dalej sięga horyzont planowania. Każde planowanie obarczone jest ryzykiem błędu.
• dostarczanie informacji - przeprowadzenie planowania czy kontroli wymaga informacji - we właściwym czasie, miejscu i o właściwym stopniu przetworzenia. Informacja nie musi być koniecznie wiedzą, musi być jednak celowa.
• kontrola - uzupełnia planowanie, mierzy stopień osiągnięcia celu, jej wyznacznikiem jest porównanie kontrolowanego obiektu z obiektem porównawczym. Ważnym elementem kontroli jest ustalenie norm, standardów i metod służących do pomiarów.
• koordynacja - określa dopasowywanie i uzgadnianie wewnętrznie uzależnionych, lecz oddzielonych stanów faktycznych bądź pojedynczych działań ukierunkowanych na cel i dotyczy elementów już istniejących. Jej zadaniem jest podniesienie sprawności i skuteczności systemu zarządzania, co oznacza, że korzyści z koordynacji muszą przewyższać jej koszty.

Koncepcje controllingu — artykuły polecane

Prognozowanie przychodów i kosztów — Rachunkowość zarządcza — Rachunek kosztów jakości — OPT — Gospodarka narzędziowa — Arkusz analizy ryzyka — Zarządzanie przez kontrolę — Rachunek kosztów działań — Controlling operacyjny

Bibliografia

• Marciniak S. (2004), Controlling-filozofia, projektowanie, Difin, Warszawa
• Nowak E. (red.) (2011), Controlling w działalności przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Sierpińska M., Niedbała B. (2003), Controlling operacyjny w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Natalia Marzec