Teoria lokalizacji
Teoria lokalizacji jest jednym z mikroekonomicznych ujęć handlu zagranicznego, ze szczególnym uwzględnieniem zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Do powstania i rozwoju teorii lokalizacji bezpośrednich inwestycji zagranicznych najbardziej przyczynili się uczeni: H. Dunning, A.M. Rugman oraz P.Tesch.
Podjęcie bezpośredniej inwestycji zagranicznej jest w myśl teorii lokalizacji zależne od przewag konkurencyjnych kraju (regionu). Teoria objaśnia, jakie czynniki decydują o podjęciu zagranicznej inwestycji bezpośredniej na terenie danego kraju. Czynniki te zazwyczaj dzielone są na cztery grupy:
- czynniki instytucjonalne i polityczne
- czynniki kosztowe
- czynniki rynkowe
- bariery handlowe.
Czynniki instytucjonalne i polityczne
Do czynników tej grupy należą:
- krajowe i lokalne ustawodawstwo i prawo
- rozwiązania fiskalne
- stabilność polityczna
- zakres interwencjonizmu państwowego
- bezpieczeństwo prawne
- nastawienie społeczeństwa do zagranicznych inwestorów
- infrastruktura instytucjonalna, gospodarcza, transportowa
Czynniki kosztowe
Czynniki te obejmują:
- dostępność czynników produkcji
- ceny czynników produkcji
- koszty transportu i komunikacji
Ważną kwestią jest tu także dostęp do odpowiednio wykwalifikowanej siły roboczej oraz poziom płac. Oprócz tego o przewadze lokalizacji decyduje wydajność i jakość pracy.
Czynniki rynkowe
Dotyczą one głównie rynku zbytu produktów firmy:
- wielkość rynku
- dynamika wzrostu rynku
- chłonność i wielkość rynku
- stopień nasilenia konkurencji
- instrumenty i mechanizmy ochrony rynku
Bariery handlowe
Do grupy barier handlowych należą:
- instrumenty taryfowe (cła, licencje importowe, licencje eksportowe, kontyngenty importowe, subsydia dla krajowych producentów)
- instrumenty parataryfowe
- opłaty wyrównawcze, depozyty importowe, podatki importowe, ceny minimalne lub maksymalne,
- instrumenty pozataryfowe - różne ograniczenia administracyjne (ograniczenia ilościowe, dobrowolne ograniczenia eksportu, normy sanitarne, fitosanitarne, weterynaryjne, techniczne, subsydia eksportowe, wymóg składnika krajowego, dumping, zakupy rządowe).
Można także wspomnieć o zjawisku dystansu psychicznego, czyli całokształcie czynników kulturowych, religijnych, różnic w praktykach biznesowych.
Wszystkie wymienione powyżej czynniki decydują o wytworzeniu specyficznego klimatu inwestycyjnego danego obszaru i tym samym jego atrakcyjności dla inwestorów z zagranicy. Jednakże każdy inwestor, w zależności od motywów rozpoczęcia działalności gospodarczej za granicą, będzie przypisywał poszczególnym czynnikom inne wagi.
Krytyka teorii lokalizacji
Chociaż teoria w wyczerpujący sposób tłumaczy, jakie czynniki decydują o atrakcyjności danego regionu dla inwestycji, to zarzuca się jej, że podejmuje problem tylko od strony lokalizacji geograficznej, bez rozpatrywania innych aspektów. Ponadto teoria podchodzi do problemu statycznie, bez elementu dynamiczności. Z powyższych powodów teorie tę zazwyczaj uzupełnia się innymi próbami objaśnienia zagranicznych inwestycji bezpośrednich, jak np. eklektyczną teorią J. M. Dunninga.
| Teoria lokalizacji — artykuły polecane |
| Rynek krajowy — Czynniki wpływające na rozwój wymiany międzynarodowej — Międzynarodowy podział pracy — Zasady podejmowania decyzji eksportowych i importowych — Liberalizacja handlu — Globalizacja gospodarki — Koszty komparatywne — Gospodarka otwarta — Szanse |
Bibliografia
- P. Tesch, Die Bestimmungsgründe des internationalen Handel und der Direktinvestition, Berlin, 1980 r
- Rymarczyk J. (1996), Internacjonalizacja przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
Autor: Dominika Tomczyk
