Inflacja ukryta
| Inflacja ukryta |
|---|
| Polecane artykuły |
Inflacja jest to zjawisko przejawiające się we wzroście ilości pieniądza w obiegu, który przyczynia się do podwyższenia poziomu cen. Średni poziom cen jest konstrukcją statystyczną, która z przybliżeniem można analizować jako średnia ważona cen dóbr i usług konsumpcyjnych. Miarą inflacji jest wtedy wskaźnik cen detalicznych. W Polsce za kontrolowanie inflacji odpowiedzialny jest Narodowy Bank Polski (NBP) ma on na celu zapewnienie stabilności cen przez utrzymanie siły nabywczej pieniądza. (S. Owsiak 2015, s. 205-210)
Inflacja ukryta
Jest to rodzaj inflacji która przejawia się niedoborem towarów na rynku. Wyrażona w trwałej nadwyżce pieniądza nad ograniczoną podażą dóbr i usług. Spowodowane jest to przez niedostosowanie podaży do szybko rosnącego popytu. Ceny w gospodarce centralnej ustalane są przez państwo. Inflacja ukryta nazywana jest również zasobową lub tłumioną. Przejawem inflacji jest narastanie niedoborów rynkowych. Różni się ona od inflacji jawnej tym, że trudności z kupnem produktów są spowodowane brakiem towarów w sklepach i niemożliwością ich zakupu, a nie wzrostem ich cen. (M. Księżyk 2006, s. 273-280)
Geneza
Inflacja ukryta pojawiała się w określonych czasach historycznych w krajach, w których stosowano administracyjne regulacje poziomu cen. Zaistniała w gospodarce centralnie planowanej, a także w Polsce do 1989 r. Administracyjne ograniczenia wzrostu cen stosowano głównie w okresach wojny lub bezpośrednio po jej zakończeniu, w momencie niedostatecznej podaży dóbr. Takie ograniczenie miało na celu przeciwdziałanie inflacji. Jednak doprowadziło to do powstania inflacji ukrytej. Inflacja ukryta była charakterystyczną cechą rozwoju gospodarek centralnie zarządzanych. Występowała ona również przejściowo w krajach o gospodarce rynkowej, między innymi w Wielkiej Brytanii w latach 1939 do 1950 oraz w krajach socjalistycznych. Została ona wyeliminowana w roku 1990 kiedy minister finansów L. Balcerowicz wprowadził reformy. Obniżenie jej było spowodowane przez restrykcyjną politykę fiskalną i pieniężną.
Luka inflacyjna
Twórcą luki inflacyjnej jest John Maynard Keynes, powstała ona w czasie II wojny światowej. Określana jest jako nadwyżka wielkośći popytu na towary nad wielkośćią podaży dóbr przy sprecyzowanym poziomie cen. Wielkość luki inflacyjnej wyznacza się poprzez różnicę między wielkością łącznego popytu na towary, a wielkością dochodu narodowego. W warunkach usztywnionej podaży dóbr i usług luka wypełnia się wzrostem cen. Wtedy gdy państwo utrzymuje ceny na stałym poziomie, luka inflacyjna występująca w dłuższym czasie przekształca się w nawis inflacyjny. (S. Owsiak 2015, s. 2015-210)
Skutki inflacji ukrytej
Skutkami spowodowanymi przez nadwyżkę popytu nad podażą były między innymi:
- Długie kolejki
- Nierównowaga na rynku
- Kupowanie na zapas
- Spekulacja
- Nielegalne zaopatrzenia
- Przekupstwo
- Przymusowe oszczędności
Mierniki inflacji
Do najczęściej stosowanych mierników inflacji należy:
- indeks (deflator) produktu narodowego brutto- określa on wartość nabycia dóbr i usług finalnych w przykładowym roku w stosunku do kosztów nabycia tych samych dóbr w roku bazowym.
- indeks (deflator) cen dóbr konsumpcyjnych - określa on stosunek kosztów dóbr konsumpcyjnych. Koszyk rynkowy, a zatem lista pozycji towarowych, które objęte są badaniem ujmuje większość dóbr i usług nabywanych przez konsumentów. Do takiego koszyka rynkowego zalicza się np. żywność, wyposażenie domu, lekarstwa, czynsze, opłaty za komunikację miejską.
- indeks (deflator) cen dóbr produkcyjnych - określa on zależność cen niedetalicznych w danym roku do cen niedetalicznych w bazowym roku. Indeks oblicza się między innymi dla surowców, produktów rolnych, towarów przemysłowych.
- stopa inflacji - jest to procentowa zmiana poziomu cen w kolejnych okresach, liczona rok do rok. Poziom cen wyznaczany jest poprzez średnią ważoną ceny towarów.
Bibliografia
- Owsiak S. (2015). Wydawnictwo PWE, Warszawa, str. 335-337
- Czarny B. (2015). Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Marciniak S. (2008). Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Księżyk M. (2006). Ekonomia, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków, s. 273-280
- Kołodko G.(1990). Inflacja reforma stabilizacja Studencka Oficyna Wydawnictwo ZSP "Alma-Press"
- Milton F. (1975). Rola polityki pieniężnej Teoria i polityka stabilizacji koniunktury. Wybór tekstów, PWE, Warszawa.
- Krzyżanowski A. (1926). Druga inflacja polska Druga inflacja polska
Autor: Dagmara Birgiel
