Księga wieczysta

Księgi wieczyste są urzędowymi, publicznymi rejestrami nieruchomości, prowadzonymi dla ustalenia aktualnego stanu prawnego tych nieruchomości, a więc nieruchomości gruntowych, budynkowych oraz lokalowych. Księgi wieczyste zakłada i prowadzi się dla nieruchomości, które nie mają ksiąg wieczystych albo, których księgi wieczyste zaginęły albo uległy zniszczeniu. Księgi wieczyste mogą być także prowadzone w celu ustalenia prawnego własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego i prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.

Przepisy regulujące księgi wieczyste zawarte są w ustawie z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece. Prowadzenie ksiąg wieczystych należy do sądów rejonowych. Czynności w zakresie prowadzenia ksiąg wieczystych dokonują sędziowie i refendarze sądowi. Księgi wieczyste są jawne. Nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę.

Przy każdej księdze wieczystej prowadzi się akta księgi wieczystej, oraz do tych składa się dokumenty i pisma dotyczące nieruchomości. Stanowią one podstawę wpisu czy wykreślenia, czyli czynności wieczystoksiegowej ujawnionej w księdze wieczystej.

Akta księgi wieczystej posiadają trwałe okładki. Zakłada się je z chwila wpływu wniosku o założenie księgi wieczystej. Księgę wieczystą wkłada się w jej akta. Ustawa o księgach wieczystych mówi, że księgi wieczyste nie mogą być wydawane poza budynek sądu rejonowego. Księga wieczysta posiada numer, który jest charakterystyczny tylko dla niej. Wyznacza go kolejność wpisu w specjalnym rejestrze - repertorium ksiąg wieczystych.

Księgi wieczyste podlegają także zamknięciu. Takiego zamknięcia dokonuje się w razie: całkowitego przeniesienia nieruchomości do innej księgi wieczystej, gdy jej prowadzenie stało się bezprzedmiotowe, gdy wynika to z orzeczenia sądu, gdy przepisy odrębne tak stanowią.

TL;DR

Księgi wieczyste to rejestry nieruchomości, które ustalają aktualny stan prawny nieruchomości. Są prowadzone przez sądy rejonowe i są jawne. Wgląd do ksiąg wieczystych jest dostępny online. Wpisy w księgach wieczystych uznaje się za rzeczywisty stan prawny nieruchomości. Właściciel nieruchomości ma obowiązek aktualizowania wpisów w księdze wieczystej.

Zasady funkcjonowania

Najważniejszymi zasadami instytucji ksiąg wieczystych są:

• Jawność

Księgi wieczyste, zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r o księgach wieczystych i hipotece, są jawne i wgląd w nie jest dostępny dla każdego, kto zna numer danej księgi wieczystej. Do niedawna można było zapoznać się z treścią Księgi Wieczystej w odpowiednim dla danego rejonu Wydziale Ksiąg Wieczystych w sądzie rejonowym. Dzięki rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym, wgląd do ksiąg wieczystych ostał udostępniony on-line na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

• Bezpłatność wglądu do Księgi Wieczystej

Wgląd do treśći KW nie jest obciążony opłatami sądowymi. Należy jednak wnieść opłatę sądową za:

1. założenie Księgi Wieczystej
2. zmianę wpisu w Księdze Wieczystej
3. wydanie odpisu zwykłego lub zupełnego
4. zaświadczenie o zamknięciu Księgi Wieczystej

• Zgodność treści KW ze stanem prawnym nieruchomości

Księga wieczysta jest dokumentem, w którym każdy wpis uznaje się rzeczywisty stan prawny nieruchomości, a każde usunięcie wpisu do KW taki stan prawny kasuje. Dla przykładu osoba wpisana do księgi wieczystej jako właściciel automatycznie uznawana jest za prawowitego właściciela tej nieruchomości. Niestety stan faktyczny często nie pokrywa się w pełni z treścią księgi wieczystej. Artykuł 5 ustawy dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece mówi: "W razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe (rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych)". Oznacza to, że za poprawny uznaje się stan prawny wpisany w KW. Osoba dokonująca czynności prawnej na podstawie treści księgi wieczystej nie zostanie obarczona konsekwencjami za odmienny stan faktyczny nieruchomości. Obowiązek uaktualniania wpisów do KW został przez ustawodawcę nałożony na właściciela nieruchomości, gdyż to on posiada prawo do wprowadzania zmian do księgi wieczystej i jest to w jego interesie, aby jego własność miała uregulowany stan prawny. Zmiany prawne nie wpisane do KW są uznawane za nieistniejące, więc ich koszty zarówno finansowe jak i prawne ponosi właściciel widniejący w księdze wieczystej.

Księga wieczysta — artykuły polecane

Krajowy rejestr karny — Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego — Ustawa o KRS — Hipoteka przymusowa — Administrator danych osobowych — Monitor Sądowy i Gospodarczy — Wypis z rejestru gruntów — Operat szacunkowy — Postępowanie sanacyjne

Bibliografia

• Deneka M. (2012). Księgi Wieczyste - Zasady Materialnoprawne, LexisNexis, Warszawa
• Mika M. (2010), Historia Katastru Polskiego, Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, Nr 6
• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym Dz.U. 2016 poz. 312
• Sługiewicz W. (2007), Jak czytać księgę wieczystą, Twigger, Warszawa
• Szczurek Z. (2012), Prawo cywilne dla studentów administracji, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. Dz. U. 1982 nr 19 poz. 147

Autor: Aneta Bocheńska, Tomasz Kubicz